Od początku roku minimalne wynagrodzenie wynosi 1600 zł. Jego wzrost ma wpływ m.in. na stawki grzywien, jakie grożą za przestępstwa i wykroczenia przewidziane w kodeksie karnym skarbowym. Im to wynagrodzenie jest wyższe, tym wyższe są stawki grzywien.

Nie w każdym jednak przypadku kary wymierzone w tym roku będą wyższe od tych, które obowiązywały w roku ubiegłym (minimalne wynagrodzenie wynosiło wtedy 1500 zł, więc i kary były odpowiednio niższe). To dlatego, że ustalając karę, sąd bierze pod uwagę wysokość minimalnego wynagrodzenia w czasie popełnienia przypisanego sprawcy czynu.

Decyduje data czynu

Upraszczając nieco, jeśli podatnik popełnił wykroczenie lub przestępstwo skarbowe w 2012 roku, to nawet jeśli kara będzie wymierzona w 2013 roku, to stosowane będzie minimalne wynagrodzenie z 2012 roku (czyli 1500 zł, a nie obecne 1600 zł). Dopiero gdy czyn zostanie popełniony w bieżącym roku (czyli po 1 stycznia 2013 r.), właściwa będzie kwota obecnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia (czyli 1600 zł).

Zdaniem Sądu Najwyższego, przy określaniu stawki dziennej, nie może być miarodajna wysokość minimalnego wynagrodzenia w dniu orzekania przez sąd, lecz wysokość w dniu popełnienia przypisanego oskarżonemu czynu. Wynika tak z wyroku SN z 5 maja 2010 r. (III KK 432/09).

Podobnie orzekł SN w wyroku z 28 czerwca 2012 r. (III KK 397/11) oraz w orzeczeniu z 5 listopada 2008 r. (V KK 116/08). Stwierdził, że oczywiste jest, iż punktem wyjścia limitującym dolną granicę stawki dziennej grzywny orzekanej za przestępstwo skarbowe jest kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązująca w czasie popełnienia przez oskarżonego czynu.

„W wypadku czynu ciągłego czas ten wyznaczany jest z kolei datą ostatniego z podjętych przez oskarżonego działań składających się na przestępstwo kwalifikowane z art. 12 k.k. lub art. 6 § 2 kodeks karny skarbowy.

W razie braku możliwości precyzyjnego określenia punktu czasowego stanowiącego końcowy moment działania sprawcy, za czas popełnienia takiego przestępstwa, w rozumieniu art. 6 § 1 kodeks karny, traktować należy ostatni dzień ostatniego miesiąca roku, do którego oskarżony podejmował, składające się na czyn ciągły, jednostkowe działania" – czytamy w uzasadnieniu orzeczenia.

Przykład

Podatnik Zygmunt Kowalski nie wpłacał zaliczek na podatek. W 2012 roku zostało wszczęte przeciwko niemu postępowanie karne skarbowe. Nie udało się go zakończyć w ubiegłym roku.

O wysokości kary dla podatnika sąd będzie więc decydował w roku bieżącym. Przy ustalaniu odpowiedniej stawki musi więc wziąć pod uwagę ubiegłoroczne minimalne wynagrodzenie za pracę, czyli 1500 zł.

Teraz trudniej popełnić

Kary, jakie grożą podatnikom, są zróżnicowane. Dużo zależy od tego, czy popełniają oni wykroczenie czy przestępstwo skarbowe. I choć wzrost minimalnego wynagrodzenia oznacza wyższe kary, to jest też druga strona medalu. Wyższa płaca minimalna to również wyższa granica (tzw. ustawowy próg), po przekroczeniu której mamy do czynienia z przestępstwem skarbowym.

Dla podatników to dobra wiadomość. Ustawowy próg to ściśle określona wartość uszczuplonego lub narażonego na uszczuplenie podatku, po przekroczeniu której mamy do czynienia już nie z wykroczeniem, ale z przestępstwem skarbowym (które jest surowiej karane).

W 2013 roku próg ten wyniesie 8000 zł (pięciokrotność minimalnej płacy: 5 x 1600 zł; w ubiegłym roku kwota ta była niższa o 500 zł). Dopiero po przekroczeniu 8000 zł można mówić o przestępstwie skarbowym, gdyż do tej wartości podatnik popełnia wykroczenie.

Ile i za co grozi

Gdy podatnik popełnia wykroczenie, może się spodziewać grzywny kwotowej. Wynosi ona od jednej dziesiątej do dwudziestokrotności minimalnego wynagrodzenia. W tym roku będzie to zatem odpowiednio 160 zł (to najniższa kara) i 32 000 zł (to najwyższy jej wymiar).

Sąd może również nałożyć grzywnę wyrokiem nakazowym (nie może ona przekroczyć dziesięciokrotności minimalnej pensji, czyli 16 000 zł). Sprawca wykroczenia może również dostać mandat. Jest to możliwe, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej niż ta, jaką przewiduje art. 48 § 2 kodeksu karnego skarbowego, czyli dwie minimalne pensje (w 2013 roku jest to kwota 3200 zł).

Gdy podatnik popełnia przestępstwo skarbowe, również grozi mu grzywna. W tym jednak przypadku jest ona ustalana w stawkach dziennych. Ich najniższa liczba to 10, najwyższa zaś – 720. Wysokość jednej stawki dziennej nie może być niższa od jednej trzydziestej minimalnego wynagrodzenia (czyli w tym roku 53,33 zł) oraz przekraczać jej czterystukrotności, co daje aktualnie 21 332 zł.

Jak ustalać wartość czynu

Przestępstwo skarbowe to czyn zabroniony przez kodeks karny skarbowy pod groźbą grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

Z kolei wykroczenie skarbowe to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia.

Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi.