W przypadku przedsiębiorców ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie tzw. samowymiaru podatku przez podatnika oraz na wprowadzenie możliwości jego weryfikacji przez organ podatkowy w ramach czynności sprawdzających, kontroli czy postępowania podatkowego. Należy pamiętać, że obowiązek ten dotyczy również podatników korzystających ze zwolnień i składających „zerową” deklarację.

Nowy termin

W wyniku zmian w ustawie (nowelizacja z 16 września 2011 r.), począwszy od 2012 r. wydłużeniu z 15 stycznia do 31 stycznia danego roku uległ termin składania deklaracji rocznej. Zmiana ta – o czym trzeba pamiętać – nie została jednak wprowadzona równolegle w podatku rolnym i leśnym (powiązanych z podatkiem od nieruchomości), w których w dalszym ciągu deklaracje podatkowe należy składać do 15 stycznia.

Bez zmian pozostał obowiązek składania deklaracji, w sytuacji gdy obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości powstał po 31 stycznia danego roku. Wtedy deklaracje należy złożyć w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku.

Zmianę danych trzeba zgłosić

W przypadku zaistnienia zdarzenia mającego wpływ na wysokość opodatkowania w danym roku, a w szczególności zmiany sposobu wykorzystywania przedmiotu opodatkowania lub jego części, należy złożyć korektę deklaracji w terminie 14 dni od dnia zaistnienia zdarzenia. Do korekty deklaracji podatnik ma obowiązek dołączyć pisemne uzasadnienie przyczyn korekty.

Najczęściej organy podatkowe wymagają także wyjaśniania różnic pomiędzy deklaracją złożoną w roku poprzednim a nową deklaracją. Mimo że ani ordynacja podatkowa, ani ustawa o podatkach i opłatach lokalnych nie nakłada takiego obowiązku, to należy uznać to za element czynności sprawdzających. Tym samym brak jest podstaw do uchylenia się od tego obowiązku przez podatnika.

Wzory określa rada gminy

Należy zaznaczyć, że zgodnie z przepisami ustawy wzory obowiązujących w danym roku deklaracji na podatek od nieruchomości określają rady gmin w drodze uchwał. W konsekwencji praktycznie w każdej gminie funkcjonuje inny wzór formularza. Powoduje to sytuacje, w których przedsiębiorcy posiadający nieruchomości na terenie wielu gmin zmuszeni są do wypełnienia dużej liczby różnych deklaracji, co jest niezwykle uciążliwe, pracochłonne i w zasadzie wyklucza możliwość zautomatyzowania procesu.

Mając to na uwadze, w 2008 r. komisja „przyjazne państwo” przygotowała projekt jednolitego wzoru formularza na podatek od nieruchomości, który został jednak odrzucony przez rząd. Jak wynika z odpowiedzi na interpelację poselską nr 4410/12 udzieloną 16 maja 2012 r. przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów, wprowadzenie jednolitego formularza byłoby sprzeczne z zasadą autonomii podatkowej samorządu terytorialnego. Jednocześnie zdaniem Ministerstwa Finansów wprowadzenie jednolitego wzoru deklaracji powodowałoby też problemy natury technicznej.

Zróżnicowanie wysokości stawki dla jednego rodzaju przedmiotu opodatkowania albo wprowadzenie dodatkowego zwolnienia z podatku choćby przez jedną radę gminy musiałoby być uwzględnione w jednolitym wzorze deklaracji. Ujednolicony wzór podlegałby zatem ciągłej zmianie, co wiązałoby się z koniecznością drukowania nowych formularzy oraz nieproporcjonalnym zwiększeniem nakładu pracy podatników dla pozyskania nowych wzorów deklaracji i identyfikacji zmian.

Wybór formularza nie jest łatwy

Problemy stwarza również wybór właściwego formularza w sytuacji dokonywania korekty przeszłych rozliczeń (np. przy złożeniu wniosku o stwierdzenie nadpłaty). Wzory te bowiem najczęściej zmieniają się co roku.

W naszej ocenie brak jest w przepisach obowiązku składania korekt deklaracji na formularzach obowiązujących w danym czasie, jednak w praktyce warto jest przygotować ją na „historycznych” wzorach. Stanowisko to zostało potwierdzone w doktrynie (por. B. Pahl, PPLiFS. 5/2012, s. 42).

Projektowane zmiany

Zgodnie z założeniami projektu ustawy Ministerstwa Gospodarki o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce, likwidacji miałyby ulec obowiązek składania informacji i deklaracji na podatek od nieruchomości.

Wprowadzenie tych regulacji spowodowałoby, że gminne organy podatkowe (wójt, burmistrz, prezydent miasta) ustalałyby samodzielnie wysokość podatku od nieruchomości zarówno w stosunku do osób fizycznych, jak i prawnych. Zmiana ta doprowadziłaby więc do likwidacji samowymiaru podatku od nieruchomości.

Wydaje się jednak, że organy podatkowe nie mają informacji niezbędnych do samodzielnego ustalania wysokości podatku od nieruchomości. Konsekwentnie, pomimo że ten projekt ustawy znajduje się w fazie uzgodnień międzyresortowych, to szanse na jego wejście w życie uznać należy za niewielkie.

W formie elektronicznej raczej nie

Przepisy ustawy nadają gminom kompetencję do wprowadzenia możliwości składania deklaracji i informacji na podatek od nieruchomości za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Należy jednak podkreślić, że gminy nie mają obowiązku podjęcia stosownych uchwał w tym zakresie i w praktyce nader rzadko wprowadzają możliwość składania e-deklaracji (najczęściej na taką możliwość decydują się duże miasta).

Brak możliwości składania e-deklaracji na podatek od nieruchomości w dzisiejszych czasach, w których przecież wysyłanie deklaracji PIT „przez Internet” stało się normą, należy ocenić negatywnie. Co więcej, brak jest realnych działań zdecydowanej większości gmin w tym zakresie.

Przez oddziały i zakłady

Obowiązek składania deklaracji podatkowych spoczywa na przedsiębiorcach będących osobami prawnymi i na jednostkach organizacyjnych oraz spółkach niemających osobowości prawnej. Nie został on natomiast nałożony na oddziały oraz zakłady przedsiębiorstw. Należy bowiem zaznaczyć, że ani oddział, ani zakład nie ma bytu niezależnego od spółki, której część stanowi. Jest niejako „częścią składową” przedsiębiorstwa.

W praktyce się zdarza, że oddziały czy zakłady samodzielnie składają deklaracje podatkowe. W naszej ocenie działanie takie nie jest sprzeczne z ustawą, gdyż w szczególności nie prowadzi ono do zaniżenia zobowiązania podatkowego. Należy również podkreślić, że samodzielne składanie deklaracji przez oddziały przedsiębiorstw nie jest także kwestionowane przez organy podatkowe. Ułatwia ono bowiem prawidłowy wymiar podatku, zwłaszcza w stosunku do przedsiębiorstw, które mają kilka oddziałów na terenie jednej gminy.

 

—Mateusz Sudolski menedżer w zespole ds. podatku od nieruchomości Deloitte

—Marcin Kukuła,

konsultant w zespole ds. podatku od nieruchomości Deloitte