VAT od sprzedaży z maszyn vendingowych

Rozliczam przedsiębiorcę, który ma zawartą umowę dzierżawy automatu na kawę. Jest on czynnym podatnikiem VAT. Sprzedaż kawy oraz innych napojów gorących (napoje kawowe, herbata) i zimnych (woda mineralna) odbywa się po wrzuceniu do automatu monet o wymaganej wartości. Utarg jest pobierany z automatu raz w miesiącu. Jak rozliczyć VAT ze sprzedaży kawy i innych napojów za pośrednictwem automatu?

– pyta czytelniczka.

Przy dostawie towarów za pomocą automatów ustawa o VAT przewiduje szczególny moment powstania obowiązku podatkowego. Zgodnie z art. 19 ust. 17 powstaje on z chwilą wyjęcia pieniędzy lub żetonów z automatów, nie później jednak niż w ostatnim dniu miesiąca. Za takim sposobem uregulowania daty powstania obowiązku podatkowego przemawiają względy praktyczne.

O tym, ile towaru zostaje sprzedane, właściciel automatu dowiaduje się dopiero przy pobraniu gotówki z automatu. Ze względu na treść art. 19 ust. 17 ustawy o VAT powinien tak zorganizować swoją działalność, aby pobór gotówki za dany miesiąc nie następował później niż w ostatnim dniu tego miesiąca.

Ten szczególny moment powstania obowiązku podatkowego odnosi się wyłącznie do sprzedaży towarów. Zasada ta nie ma więc zastosowania do usług np. w automatycznej myjni samochodowej lub przy świadczeniu usług udostępniania programów telewizyjnych pacjentom szpitala za pomocą automatu wrzutowego. Dla usług świadczonych za pośrednictwem automatu obowiązek podatkowy powstaje każdorazowo z chwilą wrzucenia monet do automatu (art. 19 ust. 1 i ust. 11 ustawy o VAT).

Bez paragonu

Obrót uzyskany przez podatnika z tytułu dostawy produktów (rzeczy) przy użyciu urządzeń służących do automatycznej sprzedaży, które w systemie bezobsługowym przyjmują należność i wydają towar (z wyjątkiem sprzedaży paliw płynnych i gazowych oraz towarów wymienionych w § 4 rozporządzenia) nie musi być dokumentowany paragonem.

Wynika to z poz. 39 załącznika do rozporządzenia ministra finansów z 26 lipca 2010 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (DzU nr 138, poz. 930).

Pomimo braku obowiązku stosowania kasy fiskalnej na podatniku ciąży obowiązek zaewidencjonowania sprzedaży bezrachunkowej w taki sposób, aby mógł prawidłowo sporządzić deklarację VAT. Przepisy nie precyzują formy, w jakiej ma być prowadzona ewidencja sprzedaży bezrachunkowej.

Wystarczającym dokumentem może więc być raport sporządzony z pobrania gotówki z automatu, a także inna przyjęta przez podatnika forma udokumentowania sprzedaży pod warunkiem, że w sposób wiarygodny będzie ją odzwierciedlała.

Z interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 8 lutego 2011 r. (ITPP1/443-1126/10/ KM) wynika, że wybrany z automatu bilon może być ujmowany w ewidencji sprzedaży VAT np. na podstawie dowodu wewnętrznego.

Może się też zdarzyć, że  nabywcą towarów będzie podatnik VAT, np. zakład pracy, który nieodpłatnie zapewnia swoim pracownikom dostęp do napojów serwowanych w automacie. Wtedy podatnik dokumentuje sprzedaż na zasadach ogólnych, czyli wystawiając fakturę.

Obliczenie podatku

Podstawą sporządzenia deklaracji VAT dla podatnika jest ewidencja sprzedaży. Służy ona do prawidłowego ustalenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego za dany okres rozliczeniowy.

Zapisy w niej powinny być dokonywane chronologicznie, tj. według dat powstania obowiązku podatkowego (pobrania gotówki z automatu). Ewidencja wymaga wyszczególnienia sprzedaży z podziałem na stawki i podania kwoty sprzedaży netto oraz należnego od niej podatku. Podatnik musi więc odpowiednio rozliczyć wypłacone z automatu pieniądze.

Gotówka wypłacona z automatu to kwota brutto. Wysokość podatku (WP) oblicza się więc metodą ,,w stu", czyli według wzoru:

WP = (kwota brutto x stawka podatku) / (100 + stawka podatku)

Nie zawsze 23 proc.

Sposób rozliczenia VAT należnego zawartego w cenach sprzedawanych napojów może się nieco skomplikować, jeśli produkty będą opodatkowane różnymi stawkami. Tak będzie np. przy sprzedaży kawy opodatkowanej stawką 23 proc. i napojów kawowych zawierających tłuszcz mlekowy opodatkowanych stawką 5 proc. (poz. 31 załącznika nr 10 do ustawy o VAT).

W takiej sytuacji podatnik nie może skorzystać z rozwiązania dopuszczającego ustalanie podatku należnego według proporcji, o którym mowa w art. 84 ustawy o VAT.

Metoda uproszczona jest niedopuszczalna

Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy o VAT podatnicy świadczący usługi w zakresie handlu, którzy dokonują sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej od podatku lub opodatkowanej według różnych stawek, a nie są obowiązani prowadzić ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, mogą w celu obliczenia kwoty VAT należnego podzielić sprzedaż towarów w danym okresie rozliczeniowym w proporcjach wynikających z udokumentowanych zakupów z tego okresu, w którym dokonano zakupu. Do obliczenia tych proporcji przyjmuje się wyłącznie towary przeznaczone do dalszej sprzedaży według cen uwzględniających podatek.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w prawomocnym wyroku z 7 czerwca 2011 r. (III SA/Wa 2293/10)

wskazał jednak, że jeśli przedmiotem sprzedaży są gotowe do spożycia napoje gorące, takie jak kawa, mleko, napoje kawowe, herbata, rosół, to  dochodzi do zmiany podstawowego charakteru towaru. Wobec tego sprzedawany jest towar inny niż ten zakupiony.

Wyklucza to możliwość obliczenia wysokości podatku należnego w sposób uproszczony na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy o VAT. Sąd wskazał, że „prawidłowe jest stanowisko organu podatkowego, iż uproszczona metoda obliczania podatku należnego odnosi się wyłącznie do podatników świadczących usługi w zakresie handlu.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela pogląd ministra finansów, że pod pojęciem towarów handlowych objętych tą metodą obliczania podatku należnego, nie będą mieściły się, sprzedawane przez automat sprzedający, gotowe do spożycia napoje gorące, takie jak kawa, mleko, napoje kawowe, herbata, rosół, gdzie sprzedawany jest towar inny (towar przetworzony) niż ten, który został zakupiony."

Oznacza to, że podatek należny od dostawy produktów przetworzonych, sprzedanych za pośrednictwem automatu, musi zostać rozliczony na zasadach ogólnych, tj. poprzez rzeczywiste ustalenie podatku należnego zawartego w cenach sprzedanych produktów, według obowiązujących dla nich stawek.