Prezent od byłego pracodawcy zwolniony z podatku

Preferencja ta wynika z art. 21 ust. 1 pkt 38 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FC20E722F11E6FF508E2BB18D9F5792E?id=346580]ustawy o PIT[/link]. Zgodnie z nim wolne od podatku dochodowego są świadczenia rzeczowe lub ekwiwalenty pieniężne w zamian za te świadczenia otrzymywane przez emerytów i rencistów w związku z łączącym ich poprzednio z zakładami pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy oraz od związków zawodowych do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł.

Dla zastosowania tego zwolnienia nie ma znaczenia źródło sfinansowania przekazanych świadczeń, mogą, ale nie muszą, być sfinansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (zfśs). Potwierdza to [b]interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 13 września 2009 r. (IBPBII/1/415-590/10/HK)[/b].

[srodtytul]Kto uprawniony, a kto nie[/srodtytul]

Korzystają z niego wyłącznie emeryci i renciści. Nie obejmuje ono:

- osoby pozostającej na zasiłku (świadczeniu) przedemerytalnym [b](tak np. interpretacje izb skarbowych: w Katowicach z 21 stycznia 2010 r., IBPBII/1/ 415-800/09/HK, i w Poznaniu z 28 maja 2009 r., ILPB1/415-471/09-4/AK)[/b],

- osoby będącej byłym pracownikiem, ale niebędącej na emeryturze lub rencie [b](tak interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 23 czerwca 2009 r., ILPB1/415-410/ 09-4/AK)[/b],

- osoby uprawnionej do renty rodzinnej po zmarłym emerycie lub renciście; może ona skorzystać ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 92 ustawy o PIT [b](tak interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 29 kwietnia 2008 r., ILPB2/415-82/08-4/AJ)[/b].

Jeżeli emeryt otrzymuje świadczenie od pracodawcy będąc nadal u niego zatrudniony, to jest ono dla niego przychodem ze stosunku pracy. Nie znajdzie więc tu zastosowania zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT.

Może tu wchodzić w grę zwolnienie dotyczące pracowników (np. z art. 21 ust. 1 pkt 67 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FC20E722F11E6FF508E2BB18D9F5792E?id=346580]ustawy o PIT[/link]), jeżeli świadczenie byłoby sfinansowane ze środków zfśs[b] (tak interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 13 maja 2008 r., ITPB2/415-192/ 08/RS)[/b].

[srodtytul]Świadczenia rzeczowe to także bony[/srodtytul]

W ustawie o PIT nie znajdziemy definicji rzeczy ani świadczenia rzeczowego. Należy się zatem odwołać do znaczenia tych pojęć w języku potocznym lub definicji stosowanych w innych dziedzinach prawa. Potwierdzają to organy podatkowe [b](zob. np. interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 16 grudnia 2009 r., ITPB2/415-797/09/IL)[/b].

Zgodnie z art. 45 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8441867F813A4D881A824727D9ECBB50?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] rzeczami są tylko przedmioty materialne. Za świadczenia rzeczowe powszechnie uważa się np. bilety do kina, teatru, na imprezy sportowe, kulturalne i oświatowe, karnety na basen czy siłownię, paczki żywnościowe i świąteczne, opał, bony towarowe itp. [b](tak interpretacje izb skarbowych: w Poznaniu z 10 maja 2010 r., ILPB1/415-203/10-2/TW, w Bydgoszczy z 6 maja 2010 r., ITPB2/415-131/10/IL).[/b]

Zwolnienie obejmuje również bony towarowe czy talony [b](tak interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 17 listopada 2009 r., IBPBII/2/415-865/ 09/NG)[/b].

Emeryci i renciści zostali zatem potraktowani preferencyjnie w stosunku do pracowników, tego typu świadczenia dla zatrudnionych są bowiem wyłączone ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT.

Za świadczenia rzeczowe można również uznać nagrody rzeczowe (np. pamiątkowe zegarki, pióra, portfele) otrzymywane przez pracowników od pracodawcy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę.

Będą objęte omawianym zwolnieniem pod warunkiem, że w chwili ich przekazania otrzymujący je będą już emerytami lub rencistami [b](tak interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 26 maja 2009 r., IBPBII/ 1/415-199/09/ASz)[/b].

[srodtytul]Sporne wycieczki[/srodtytul]

Organy podatkowe przyjmują, że świadczeniem rzeczowym nie jest wartość wycieczki w części finansowanej przez zakład pracy, gdyż jej uczestnicy nie otrzymują świadczenia o charakterze materialnym, tj. rzeczowym. Przedmiotem świadczenia jest w tym wypadku usługa turystyczna, a nie rzecz [b](tak interpretacje izb skarbowych w Bydgoszczy z 11 marca 2009 r., ITPB2/415-1115/ 08/I, i w Katowicach z 26 stycznia 2009 r., IBPBII/2/415-72/ 08/HS)[/b].

Moim zdaniem argumenty, które podnoszą organy podatkowe wyłączając z zakresu świadczeń rzeczowych wartości organizowanych wycieczek dla emerytów i rencistów, są co najmniej dyskusyjne. Powszechnie za świadczenia rzeczowe uważa się bowiem bilety (karnety) na siłownię, basen, do kina czy teatru, a w tym wypadku również mamy ostatecznie do czynienia z usługą, a nie z rzeczą.

[srodtytul]Gotówka zamiast rzeczy[/srodtytul]

Zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT obejmuje także ekwiwalenty pieniężne przyznane w zamian za świadczenia rzeczowe.

Jak wyjaśniła[b] Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 15 sierpnia 2008 r. (ITPB2/ 415-603/08/AD)[/b], sformułowanie „w zamian” świadczy o tym, że faktycznie przysługujące, na podstawie odrębnych przepisów (układu zbiorowego pracy bądź innych obowiązujących u pracodawcy przepisów resortowych), świadczenia rzeczowe nie zostały przekazane emerytom i rencistom przez zakład pracy.

Ekwiwalent w znaczeniu potocznym to rzecz równa innej pod względem wartości, odpowiednik, równoważnik [b](tak interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 18 października 2010 r., ITPB2/415-847/09/ MM).[/b]

Świadczenia pieniężne na pokrycie zwiększonych wydatków ponoszonym przez byłych pracowników w okresie świątecznym nie mają charakteru ekwiwalentów pieniężnych w zamian za świadczenia rzeczowe. Zwolnienie mogłoby być zastosowane, gdyby emerytom zostały przyznane np. paczki żywnościowe lub ekwiwalent pieniężny zamiast przysługujących im paczek [b](tak interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 20 lipca 2009 r., ITPB2/415-430/09/PS).[/b]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FC20E722F11E6FF508E2BB18D9F5792E?id=346580]Ustawa o PIT[/link] nie wymaga dla zastosowania zwolnienia jakiegokolwiek dokumentowania lub rozliczania otrzymanego ekwiwalentu [b](tak interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 9 czerwca 2010 r., ITPB2/415-259a/10/MU)[/b].

[ramka][b]Cztery warunki[/b]

Aby było możliwe zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT, muszą być spełnione łącznie następujące warunki:

- świadczenie otrzymuje emeryt lub rencista,

- świadczenie to musi być przyznane danej osobie w związku z istniejącym uprzednio stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy lub przez związki zawodowe,

- musi to być świadczenie rzeczowe lub ekwiwalent pieniężny otrzymany w zamian,

- jego wartość lub kwota ekwiwalentu pieniężnego nie może przekroczyć w roku podatkowym 2280 zł. [/ramka]

[ramka][b]Nie każde otrzymane pieniądze to ekwiwalent[/b]

Ze zwolnienia od PIT jako ekwiwalenty pieniężne nie korzystają:

- dopłaty, dofinansowanie czy refundacja wydatków poniesionych przez emeryta lub rencistę [b](tak interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 6 sierpnia 2010 r., IBPBII/1/415-513/10/ASz)[/b]; w tym dofinansowanie wycieczki [b](tak interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 15 paździer- nika 2008 r., IBPB2/415-1273/08/BD)[/b] czy tzw. wczasów pod gruszą [b](tak interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 19 września 2008 r., ILPB1/415-447/08-2/AK)[/b];

- pomoc finansowa w postaci zapomogi wypłaconej emerytowi lub renciście znajdującemu się w trudnej sytuacji materialnej [b](tak interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 18 stycznia 2010 r., ITPB2/415-849/09/IL)[/b]. Jeżeli zapomoga jest wypłacana z tytułu indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci, to może być objęta zwolnieniem na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o PIT.[/ramka]

[srodtytul]NIEKIEDY TRZEBA ZASTOSOWAĆ RYCZAŁT[/srodtytul]

[b]Świadczenia przekazywane byłym pracownikom – emerytom i rencistom – zalicza się do przychodów z innych źródeł. Jeśli nie są objęte zwolnieniem, pobiera się od nich 10-proc. zryczałtowany podatek. Otrzymujące je osoby nie muszą więc uwzględniać tych kwot w zeznaniu rocznym[/b]

Wyjaśnić należy, że katalog przychodów zaliczanych do tzw. innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FC20E722F11E6FF508E2BB18D9F5792E?id=346580]ustawy o PIT[/link], jest otwarty. Zalicza się tu wszystkie przychody, które nie mogą być zakwalifikowane do pozostałych kategorii, szczegółowo wymienionych w art. 10 ust. 1 ustawy o PIT.

Stosownie do art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT od dochodów (przychodów) z tytułu świadczeń otrzymanych przez emerytów lub rencistów, w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunkiem pracy, pobiera się zryczałtowany podatek w wysokości 10 proc. należności (z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 26 i 38 ustawy o PIT, czyli ryczałt ma zastosowanie do tych świadczeń, które nie korzystają ze wskazanych w tych przepisach zwolnień).

Przychodu objętego ryczałtem nie pomniejsza się o koszty uzyskania (zob. art. 30 ust. 3 ustawy o PIT). Nie łączy się go też z dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych według skali podatkowej i nie wykazuje w zeznaniu rocznym (zobacz art. 30 ust. 8 ustawy o PIT).

Płatnikiem ryczałtu jest były pracodawca, który zapewnia te świadczenia emerytowi lub renciście. Ma on obowiązek pobrać i wpłacić podatek na rachunek urzędu skarbowego w terminie do 20 dnia miesiąca następnego po miesiącu, w którym go pobrał (zobacz art. 42 ust. 1 ustawy o PIT), a w terminie do końca stycznia roku następnego przesłać do urzędu skarbowego roczne deklaracje PIT-AR (tak art. 42 ust. 1a ustawy o PIT). W obu przypadkach właściwy jest urząd skarbowy ze względu na miejsce zamieszkania (siedzibę bądź miejsce prowadzenia działalności, gdy nie ma siedziby) płatnika.

We wszystkich przypadkach gdy odbiorcą świadczenia (pieniężnego lub niepieniężnego) jest inna osoba niż emeryt/rencista (np. osoba przebywająca na świadczeniu przedemerytalnym, inny były pracownik), nie powstanie obowiązek poboru zryczałtowanego podatku.

Takie świadczenie dla obdarowanego jest przychodem z innych źródeł. W takim wypadku na świadczeniodawcy ciążył będzie jedynie obowiązek sporządzenia informacji PIT-8C o wysokości przychodów i przekazania jej w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego podatnikowi (osobie pobierającej świadczenie) i urzędowi skarbowemu właściwemu dla podatnika.

Organy podatkowe twierdziły dotąd na ogół, że świadczenia otrzymywane przez emerytów i rencistów, objęte 10-proc. ryczałtem, mają szeroki zakres. Nie są to wyłącznie świadczenia, jakie te osoby otrzymują od swoich byłych pracodawców, ale wszystkie otrzymywane w związku z uprzednio łączącym emeryta i rencistę stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy, pracy nakładczej i spółdzielczym stosunkiem pracy.

Nie ma tu znaczenia, kto udziela świadczenia (zakład pracy czy inny podmiot). Ważne jest jedynie, aby beneficjentem była osoba, która ma status emeryta lub rencisty, i aby udzielone tym osobom świadczenie wynikało z uprzednio łączącego ich stosunku służbowego czy stosunku pracy (stosunków pokrewnych). Pogląd taki wyraziły m.in. [b]izby skarbowe w Poznaniu w interpretacji z 15 lutego 2010 r., ILPB1/415-1265/09-2/AMN, i w Katowicach w interpretacji z 17 listopada 2009 r., IBPBII/2/415-865/09/NG[/b].

W związku z tym można byłoby twierdzić, że 10-proc. ryczałtem objęte są również świadczenia rzeczowe dla emerytów i rencistów zapewniane przez związek zawodowy.

Odmienne stanowisko zajęła jednak Izba Skarbowa w Warszawie, która w piśmie z 15 stycznia 2009 r. (IPPB2/415-1465/08-4/AK) wyraziła pogląd, że w przypadku świadczeń otrzymywanych przez emerytów i rencistów od związków zawodowych, nieobjętych zwolnieniem na mocy art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT, związek zawodowy powinien sporządzić informację PIT-8C, a nie pobierać zryczałtowany podatek dochodowy.

[ramka][b]Związek zawodowy też będzie płatnikiem[/b]

Od 1 stycznia 2011 r. art. 21 ust. 1 pkt 38 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FC20E722F11E6FF508E2BB18D9F5792E?id=346580]ustawy o PIT[/link] otrzyma nowe brzmienie: „świadczenia otrzymywane przez emerytów i rencistów w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy, w tym od związków zawodowych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł”.

Istota zmian wynikająca z nowelizacji sprowadza się zatem nie tylko do uznania świadczeń rzeczowych otrzymywanych przez emerytów i rencistów od związków zawodowych za podkategorię świadczeń otrzymywanych przez emerytów i rencistów w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem pracy lub pokrewnym. Przede wszystkim ustawodawca zrezygnował z warunku, że dla skorzystania ze zwolnienia muszą to być świadczenia rzeczowe lub ekwiwalenty pieniężne w zamian za te świadczenia.

Od przyszłego roku zwolnieniem z PIT objęte będą wszelkiego rodzaju świadczenia, w tym także świadczenia rzeczowe i pieniężne (nie tylko ekwiwalenty pieniężne w zamian za świadczenia rzeczowe) otrzymywane przez emerytów i rencistów w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem pracy lub pokrewnym. Nadal oczywiście zwolnienie to będzie limitowane, kwota limitu się nie zmieni (2280 zł).

Ważna jest też zmiana treści art. 30 ust. 1 pkt 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FC20E722F11E6FF508E2BB18D9F5792E?id=346580]ustawy o PIT[/link]: „z tytułu świadczeń otrzymanych przez emerytów lub rencistów, w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunkiem pracy, w tym od związków zawodowych, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 26 i 38 - w wysokości 10 proc. należności”.

Ustawodawca w sposób jednoznaczny przesądził zatem, że również związki zawodowe mają pobierać zryczałtowany 10-proc. podatek dochodowy od świadczeń dla emerytów i rencistów nieobjętych zwolnieniem na mocy art. 21 ust. 1 pkt 26 lub 38 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FC20E722F11E6FF508E2BB18D9F5792E?id=346580]ustawy o PIT[/link]. W takim wypadku związek zawodowy nie będzie już sporządzał informacji PIT-8C, lecz będzie składał zbiorczą deklarację PIT-8AR.

[b]Świadczenia od związków zawodowych obecnie budzą wątpliwości...[/b]

Na gruncie aktualnego stanu prawnego wypłacane emerytom i rencistom przez związki zawodowe świadczenia rodzą pewne wątpliwości. Organy podatkowe uważają, że świadczenia otrzymywane przez emerytów i rencistów, do których zastosowanie znajduje art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT, mają szeroki zakres i nie odnoszą się wyłącznie do świadczeń, jakie emeryci i renciści otrzymują od swoich byłych pracodawców.

Dotyczą one bowiem wszystkich świadczeń otrzymywanych w związku z uprzednio łączącym emeryta i rencistę stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy, pracą nakładczą i spółdzielczym stosunkiem pracy. Zastosowanie tego przepisu nie jest więc uzależnione od tego, czy udzielającym świadczenie jest były zakład pracy świadczeniobiorcy, czy inny podmiot.

Ważne jest jedynie, aby beneficjentem była osoba, która ma status emeryta lub rencisty, i aby udzielone tym osobom świadczenie wynikało z uprzednio łączącego ich stosunku służbowego czy stosunku pracy (stosunków pokrewnych). Pogląd taki wyraziła m.in. [b]Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 15 lutego 2010 r. (ILPB1/415-1265/09-2/AMN) oraz Izba Skarbowa w Katowicach w odpowiedzi z 17 listopada 2009 r. (IBPBII/2/415-865/09/NG)[/b].

W związku z tym można byłoby twierdzić, że 10-proc. podatkiem zryczałtowanym objęte są również świadczenia rzeczowe dla emerytów i rencistów zapewniane przez związek zawodowy. Można jednak spotkać odmienne interpretacje organów podatkowym.

Przykładowo [b]Izba Skarbowa w Warszawie w piśmie z 15 stycznia 2009 r. (IPPB2/415-1465/08-4/AK)[/b] wyraziła pogląd, że w przypadku świadczeń otrzymywanych przez emerytów i rencistów od związków zawodowych, nieobjętych zwolnieniem na mocy art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT, związek zawodowy powinien sporządzić informację PIT-8C, a nie pobierać zryczałtowany podatek dochodowy.[/ramka]

[i]Autor jest doradcą podatkowym prowadzącym własną kancelarię podatkową w Warszawie[/i]