Teoretycznie VAT powinien być neutralny dla podatnika (wskazuje na to sama nazwa Value Added Tax, czyli podatek od wartości dodanej). Zasada neutralności jest realizowana przez prawo do odliczenia podatku naliczonego. Jednak istnieją pewne jej ograniczenia (np. zakaz odliczenia VAT od paliwa do samochodów osobowych).

Ponadto dla podatników, u których występuje sprzedaż zwolniona z VAT, podatek naliczony jest kosztem. Oprócz wysokości opodatkowania uwzględnić też należy pewne uciążliwości związane z samym procesem rozliczania podatku (konieczność rejestracji na VAT w innym kraju, korekty obrotu, wpływ VAT na cash flow itd.).

Poniżej opisujemy wybrane przykłady transakcji krajowych i międzynarodowych, których odpowiednie zaplanowanie jest bardzo ważne w praktyce.

[srodtytul]Sprzedaż nieruchomości[/srodtytul]

Nie wnikając w wiele kontrowersji wiążących się z opodatkowaniem VAT zbycia nieruchomości (jest o nich mowa w tekście [link=http://www.rp.pl/artykul/523942.html]"Wybierz, czy przy dostawie nieruchomości chcesz płacić VAT, czy korzystać ze zwolnienia"[/link]), warto zwrócić uwagę na niezwykle istotny aspekt planowania takich transakcji przy użyciu narzędzia, które daje sama [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawa o VAT[/link] – możliwości wyboru opodatkowania.

Dostawa nieruchomości zasadniczo jest zwolniona z VAT, z wyjątkiem

- dostawy w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz

- gdy między pierwszym zasiedleniem a dostawą obiektu budowlanego upłynął okres krótszy niż dwa lata.

Gdy to zwolnienie znajdzie zastosowanie, strony mogą wybrać opodatkowanie transakcji.

Trzeba więc rozważyć, czy w danej sytuacji dla stron bardziej opłacalne będzie zwolnienie, czy opodatkowanie. Zwolnienie z VAT będzie zapewne bardziej korzystne, gdy nabywca nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego, może jednak spowodować obowiązek korekty podatku naliczonego u zbywcy.

[srodtytul]Wybierz: z podatkiem czy bez[/srodtytul]

Opodatkowanie VAT sprzedaży nieruchomości w sytuacji gdy nabywca ma prawo do odliczenia podatku naliczonego, skutkuje tym, że VAT jest neutralny dla kontrahentów (VAT naliczony przez jedną stronę może być odliczony przez drugą).

Zwolnienie z VAT w takiej sytuacji kreuje dodatkowy koszt dla nabywcy: [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0788FC199FF9D8FB3843C5D634417688?id=185384 ]podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)[/link], którego nie można odliczyć. Jeżeli zatem nabywca ma prawo do odliczenia VAT, korzystne może być zastosowanie opcji opodatkowania.

Jest ona możliwa, gdy dostawca i nabywca są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni i złożą w urzędzie skarbowym właściwym dla nabywcy, przed dniem dostawy, zgodne oświadczenie, że wybierają opodatkowanie. Zaplanowanie transakcji przed jej wykonaniem jest zatem bardzo istotne, bo potem nie będzie możliwy wybór opodatkowania.

Należy jednak pamiętać, że wybór opodatkowania nie wchodzi w grę, gdy znajdzie zastosowanie zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 10a (gdy w stosunku do nieruchomości nie przysługiwało dostawcy prawo do odliczenia podatku naliczonego i nie ponosił on wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do odliczenia, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30 proc. wartości początkowej tych obiektów).

[srodtytul]Odliczenie z ograniczeniem[/srodtytul]

Planowanie istotnych kwotowo transakcji jest ważne dla podatników niemających pełnego prawa do odliczenia podatku naliczonego (np. ustalających wysokość odliczenia według struktury sprzedaży). Taki podatnik powinien odpowiednio zaplanować nie tylko zakup nieruchomości, ale także poprzedzić kalkulacją podatkową duże ruchy majątkowe, np. sprzedaż środka trwałego lub niekiedy nieruchomości.

Jeżeli rozlicza się według struktury sprzedaży, na początku następnego roku powinien (zasadniczo) skorygować podatek odliczony według wstępnej proporcji, stosując proporcję ostateczną. Planowana sprzedaż wpłynie u niego na wysokość tej proporcji.

W konsekwencji, jeżeli planowana transakcja ma być zwolniona z VAT, lepszym rozwiązaniem jest wykonanie jej w styczniu niż w grudniu (o ile takie przesunięcie w czasie będzie możliwe ze względów biznesowych). I odwrotnie, jeżeli transakcja będzie opodatkowana, lepiej ją przyśpieszyć i wykonać jeszcze pod koniec roku. Takie rozwiązanie spowoduje też, że proporcja w roku następnym (wstępna) będzie wyższa, osiągniemy korzyści, biorąc pod uwagę cash flow.

Innym przykładem, kiedy tacy przedsiębiorcy (z ograniczonym prawem do odliczenia) powinni dokładnie przekalkulować zyski i straty, jest outsourcing. Ten popularny sposób na oszczędności w firmie zakłada, zasadniczo, że podatnik będzie podzlecać usługi.

Będą więc konsekwencje w postaci otrzymywania dodatkowych faktur z naliczonym VAT, co może nie być już takie korzystne przy braku pełnego prawa do odliczenia.

[ramka][b]Na co jeszcze warto zwrócić uwagę[/b]

Oprócz wymienionych obok można wskazać jeszcze inne przykłady transakcji, które powinny zostać starannie zaplanowane przez podatników VAT:

- bartery – należy pamiętać, że również rodzą obowiązki w VAT (czego niekiedy dział biznesowy nie jest świadomy), ich konsekwencje zależą ściśle od przedmiotu barteru, tj. należy je ocenić biorąc pod uwagę charakter usługi czy rodzaj dostarczanego towaru, trzeba również zwrócić uwagę na moment powstania obowiązku podatkowego dla obu stron transakcji;

- nowa usługa wprowadzana w firmie (nowy produkt wprowadzany do sprzedaży), gdy może wchodzić w grę niższa stawka lub zwolnienie;

- transakcje w ramach grupy finansowej (np. aporty budzą obecnie wiele kontrowersji, sposób ich rozliczenia zależy od przedmiotu aportu). [/ramka]

[i]Autorka jest doradcą podatkowym w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy[/i]

[ramka][b]Czytaj też:[/b]

[link=http://www.rp.pl/artykul/69521,523942_Dostawa_nieruchomosci___z_VAT_em_czy_bez.html]"Wybierz, czy przy dostawie nieruchomości chcesz płacić VAT, czy korzystać ze zwolnienia"[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/56150,523932_Dostawy_lancuchowe_moga_sprawiac_problem.html]"Dostawy łańcuchowe mogą sprawiać problem"[/link][/ramka]