Zgodnie z art. 22j [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80474]ustawy o PIT[/link] (art. 16j [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893 ]ustawy o CIT[/link]) podatnicy mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych pierwszy raz wprowadzonych do ewidencji danego podatnika. W takiej sytuacji przepisy ściśle określają minimalny okres amortyzacji.

Dla środków trwałych zaliczonych do grupy 3 – 6 i 8 klasyfikacji nie może on być krótszy niż:

- 24 miesiące – gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25 tys. zł,

- 36 miesięcy – gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25 tys. zł i nie przekracza 50 tys. zł,

- 60 miesięcy – w pozostałych przypadkach.

Środki transportu, w tym samochody osobowe, nie mogą być amortyzowane krócej niż 30 miesięcy.

[b]Nieruchomości uznaje się za używane, jeżeli podatnik wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane przez co najmniej 60 miesięcy.[/b] Aby podatnik mógł skorzystać z preferencji przewidzianych dla ulepszonych budynków przed ich wprowadzeniem do ewidencji, powinien ponieść wydatki, które stanowią co najmniej 30 proc. wartości początkowej.

[srodtytul]Nieruchomości sprawiają problemy[/srodtytul]

Najbardziej skomplikowane zasady obowiązują jednak przy ustalaniu stawki amortyzacyjnej dla budynków (lokali) i budowli.

Dla budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z wykazu wynosi 2,5 proc., minimalny okres amortyzacji oblicza się, odejmując od 40 pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia ich oddania po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatnika. Tak ustalony okres amortyzacji nie może być jednak krótszy niż dziesięć lat.

W przypadku pozostałych budynków używanych (przede wszystkim mieszkalnych, dla których podstawowa stawka amortyzacyjna wynosi 1,5 proc.) minimalny okres amortyzacji to dziesięć lat. Są jednak dwa wyjątki. Chodzi o:

- trwale związane z gruntem budynki handlowo-usługowe wymienione w rodzaju 103 klasyfikacji i inne budynki niemieszkalne wymienione w rodzaju 109 klasyfikacji, trwale związane z gruntem,

- kioski towarowe o kubaturze poniżej 500 m sześc., domki kempingowe i budynki zastępcze.

Używane nieruchomości tego typu mogą być amortyzowane przez okres nie krótszy niż trzy lata.

[srodtytul]Eksploatacja w trudnych warunkach[/srodtytul]

Firmy mogą również przyspieszyć amortyzację budynków, korzystając z regulacji zawartych w art. 22i ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o PIT[/link]. W myśl tego przepisu podatnicy mogą podane w wykazie stawki podwyższać dla budynków i budowli używanych w warunkach:

- pogorszonych – przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,2,

- złych – przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,4.

Za pogorszone warunki używania uważa się używanie tych środków trwałych pod ciągłym działaniem wody, par wodnych, znacznych drgań, nagłych zmian temperatury oraz innych czynników powodujących przyspieszenie zużycia obiektu.

Natomiast za [b]złe warunki używania budynków i budowli[/b] uważa się używanie tych środków trwałych pod wpływem niszczących środków chemicznych, zwłaszcza gdy służą one produkcji, wytwarzaniu lub przechowywaniu żrących środków chemicznych.

Dotyczy to również przypadków silnego działania na budynek lub budowlę niszczących środków chemicznych rozproszonych w atmo-sferze, wodzie lub wydzielających się w postaci oparów, których źródłem są inne obiekty znajdujące się w pobliżu.

[srodtytul]Skomplikowane obliczenia[/srodtytul]

Skomplikowane zasady obliczania stawki amortyzacyjnej od używanych budynków użytkowych powodują, że podatnicy dość często występują z wnioskami o interpretację. Problemem tym zajmowała się m.in.[b] Izba Skarbowa w Warszawie w odpowiedzi z 1 kwietnia 2010 r. (IPPB5/423-848/09-4/PS)[/b]. Z pytaniem zwrócił się podatnik, który w grudniu 2009 r. kupił na cele prowadzonej działalności gospodarczej udział we współwłasności w lokalu użytkowym.

Wnioskodawca wpisał środek trwały do ewidencji 30 grudnia 2009 r. i od 1 stycznia 2010 r. rozpoczął amortyzację. Wyjaśnił, że budynek został oddany do użytkowania w 2000 r. Dlatego chciałby zastosować indywidualną stawkę amortyzacyjną przewidzianą dla używanych środków trwałych.

Wskazał, że w dniu rozpoczęcia dokonywania odpisów umorzeniowych okres użytkowania budynku wynosi pełnych dziewięć lat. Jego zdaniem oznacza to, że może dokonywać odpisów amortyzacyjnych przez 31 lat.

[srodtytul]Metody nie można zmienić[/srodtytul]

Izba skarbowa zgodziła się z tym stanowiskiem. Podkreśliła jednak, że podatnik nie będzie mógł zmienić raz przyjętej stawki. Dokonywanie odpisów przy zastosowaniu stawek ustalonych indywidualnie przez podatnika jest bowiem samodzielną metodą amortyzacji, uregulowaną w art. 16j ustawy o CIT.

Metoda ta nie przewiduje możliwości podwyższenia lub obniżenia stawek amortyzacyjnych w trakcie jej trwania. Oznacza to, że zmiana stawki spowodowałaby jednocześnie zmianę metody amortyzacji na określoną w art. 16i ust. 1 ustawy, tj. metodę dokonywania odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu stawek określonych w wykazie.

To jednak w świetle art. 16h ust. 2 ustawy o CIT jest niedopuszczalne. Przepis ten stanowi bowiem, że [b]wybrana przez podatnika metoda dokonywania odpisów umorzeniowych nie może zostać zmieniona podczas amortyzacji danego środka trwałego[/b].

[srodtytul]Obiekty mieszkalne[/srodtytul]

Łatwiej jest obliczyć wysokość odpisów amortyzacyjnych od używanego budynku mieszkalnego. Tu wystarczy bowiem ustalić, że budynek należy uznać za używany w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym (w tym celu wystarczy wykazać, że przed ich nabyciem były wykorzystywane przez co najmniej 60 miesięcy).

Jeśli ten warunek jest spełniony, to podatnik może zastosować indywidualną stawkę amortyzacyjną. Minimalny okres amortyzacji (bez względu na to, jak długo eksploatowany był budynek) wynosi 10 proc.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Podatnik, który przyjął indywidualne stawki przewidziane dla używanych środków trwałych, nie może dodatkowo zastosować współczynników przyspieszających amortyzację ze względu na pogorszone lub złe warunki eksploatacji.[/ramka]