Dochód przeznaczony na cele statutowe jest zwolniony z podatku

Przepisy są jednak nieprecyzyjne i mogą budzić wątpliwości.

Instytucja kulturalno-naukowa finansuje działalność w 97 proc. z dotacji otrzymanych z budżetu państwa, a w 3 proc. z przychodów własnych, pochodzących ze sprzedaży książek. Ma osobowość prawną i prowadzi księgowość zgodnie z ustawą o rachunkowości. Składa deklarację CIT-8 i jest podatnikiem VAT. Cały wypracowany dochód przeznacza – po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego – na finansowanie działalności kulturalnej. Na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT jest on zwolniony z podatku. W 2007 r. w instytucji wystąpiły następujące zdarzenia, związane z działalnością statutową:

- zaniechanie i spisanie inwestycji w obcym środku trwałym, mającej służyć działalności statutowej,

- amortyzacja gruntu użytkowanego w formie wieczystej dzierżawy, na którym stoi budynek wykorzystywany na potrzeby działalności statutowej,

- spisanie należności przedawnionych, w stosunku do których nie uwiarygodniono postępowania windykacyjnego,

- naliczenie wpłat na PFRON,

- spisanie w koszty podatku VAT przez nieuwagę nieodliczonego od podatku należnego.

Czy od wymienionych kosztów musimy naliczyć i zapłacić podatek dochodowy?

– pyta czytelnik DF.

Nie trzeba płacić podatku od dochodu stanowiącego równowartość wydatków niebędących kosztem uzyskania przychodu.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT zwolnione są dochody podatników, których celem statutowym jest m.in. działalność kulturalna. Ze zwolnienia od podatku korzystają te dochody, które zostały przeznaczone na cele statutowe. Tak więc dla skorzystania ze zwolnienia podatnik musi spełniać dwa warunki: jego celem statutowym musi być działalność kulturalna oraz uzyskane dochody muszą być przeznaczone na ten cel.

Wątpliwości czytelnika wynikają moim zdaniem z wadliwej redakcji art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT. Oczywiste jest bowiem, że dochód – jako ustawowy element konstrukcji podatku – nie może być przeznaczony i wydatkowany. Podatnik prowadząc działalność gospodarczą, ponosi określonego rodzaju wydatki oraz uzyskuje różnego rodzaju wpływy. Tym samym dla osiągnięcia określonego celu wydaje pozyskane przez siebie środki, które mają pokrycie w ustalonym dla celów wymiaru podatku dochodzie.

Wydaje się zatem, że możliwość skorzystania ze zwolnienia uzależniona powinna być jedynie od tego, czy podatnik przeznacza i wydatkuje posiadane środki (a nie dochód) na cele kulturalne. Tym samym w żadnym stopniu wysokość dochodu (w rozumieniu podatkowym) nie powinna wpływać na możliwość oraz zakres zwolnienia podatkowego.

Wskazane przez podatnika zdarzenia, które wystąpiły w 2007 r., co do zasady powodują, że związane z nimi wydatki nie powinny stanowić kosztu uzyskania przychodu (art. 16 ust. 1 ustawy o CIT). Bez wątpienia będą one zatem wpływać na wysokość wykazywanego przez podatnika w zeznaniu CIT-8 dochodu. To jednak, czy dany wydatek może lub nie może być kosztem, nie wpływa w żaden sposób na wielkość posiadanych przez podatnika środków, a tym samym nie zmienia możliwości i zakresu finansowania przez niego działalności kulturalnej.

Jak wspomniałem, przesądzającym kryterium uznania dochodu za zwolniony z podatku jest przeznaczenie posiadanych środków na cele przez ustawodawcę wskazane. W praktyce pojawiały się jednak dość często problemy dotyczące oceny „pojemności” celów statutowych. Zgodnie z art. 17 ust. 1b ustawy o CIT zwolnienie dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe ma zastosowanie także przy nabywaniu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji celów statutowych oraz ponoszeniu wydatków związanych z podatkami niestanowiącymi kosztów uzyskania przychodów. Odnośnie do wskazanych przez czytelnika zdarzeń w praktyce organów podatkowych pojawiały się próby kwestionowania wpłat na PFRON jako wydatków przeznaczonych na realizację celów statutowych.

O zwolnieniu decyduje przeznaczenie posiadanych środków, a nie to, czy są kosztem

Argumentem było to, że ustawodawca wyraźnie objął zakresem zwolnienia jedynie wydatki związane z podatkami. Sądy administracyjne twierdzą jednak, że również w przypadku wpłat na PFRON – jako obowiązkowych danin publicznych – podatnik powinien mieć prawo do zwolnienia (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 15 czerwca 2004 r., III SA 388/03).

Podsumowując, wymienione przez czytelnika zdarzenia nie powinny wpłynąć zarówno na możliwość, jak i na zakres zwolnienia podatkowego. Istotnym kryterium branym pod uwagę przy określaniu zakresu zwolnienia powinno być bowiem przeznaczenie posiadanych środków na cele statutowe, a nie ich podatkowa kwalifikacja (jako koszty uzyskania przychodów bądź nie).

Autor jest doradcą podatkowym, partnerem w Sendero tax & legal