Rz: Od 1 stycznia tego roku dokonano niewielkiej zmiany art. 119 ustawy o VAT, czyli przepisu regulującego opodatkowanie usług turystycznych. Na czym one polegają?

Witold Modzelewski: Każda firma zajmująca się działalnością turystyczną stała dotychczas przed wyborem: czy wybrać opodatkowanie świadczonych usług na zasadach ogólnych, czy też odprowadzanie podatku od marży na zasadach przewidzianych przez art. 119 ustawy o VAT. Od momentu wejścia w życie nowej ustawy o VAT do końca ubiegłego roku właściwie nie było wątpliwości, że to podatnicy mają prawo do takiego wyboru.

Czy firmy składały w tym celu jakieś oświadczenia do urzędu skarbowego?

Nie, przepisy nie przewidują takiej procedury. Wykształciła się jednak praktyka, że firma, która chce stosować rozliczenia VAT marża, po prostu rozliczała się w ten sposób, powołując się na art. 119 ustawy o VAT. I nie musiała tego faktu nikomu zgłaszać. Z kolei przedsiębiorstwo, które wybierało zasady ogólne, nie prowadziło szczególnej ewidencji wymaganej przez metodę VAT marża i to wystarczało, aby rozliczać VAT tak jak w wypadku innych rodzajów działalności. Taka interpretacja wynikała z obowiązującego do końca ubiegłego roku brzmienia art. 119 ust. 3 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem rozliczenia VAT marża stosował podatnik, który spełniał jednocześnie cztery warunki. Po pierwsze – miał siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Po drugie – działał na rzecz nabywcy usługi we własnym imieniu i na własny rachunek. Po trzecie – świadcząc usługi, nabywał towary i usługi od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty. Zasadnicze znaczenie miał jednak wymóg ostatni – nakazywał on prowadzenie ewidencji, z której wynikały kwoty wydane na nabycie towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty oraz posiadanie dokumentów, z których wynikają te kwoty. Na tej podstawie wykształciła się zasadna praktyka, że wystarczy nie prowadzić szczegółowej ewidencji, aby rozliczać się na zasadach ogólnych.

Na czym polega zmiana, która weszła w życie od 1 stycznia tego roku?

Warunek prowadzenia ewidencji wykreślono z art. 119 ust. 3 ustawy o VAT, ale jednocześnie dodano go do omawianego artykułu w formie nowego ust. 3a. W myśl tego przepisu podatnicy świadczący usługi turystyczne są zobowiązani prowadzić odpowiednią ewidencję.

Co w praktyce to oznacza?

Gdyby odczytywać zmienione regulacje wprost, to należałoby przyjąć, że każda firma, która nabyła usługi na bezpośrednią korzyść turysty, musi prowadzić ewidencję umożliwiającą odprowadzanie VAT od marży. Obecnie prowadzenie odpowiedniej ewidencji nie jest już bowiem warunkiem rozliczania VAT od prowizji, ale obowiązkiem firm turystycznych. To jednak nie koniec. Z obecnego brzmienia ustawy o VAT trudno już wyinterpretować prawo podatników do wyboru między opodatkowaniem na zasadach ogólnych a uproszczonymi zasadami rozliczeń. To oznaczałoby, że każda firma kupująca usługi na bezpośrednią korzyść turysty musi opodatkowywać je, przyjmując za podstawę prowizję, a zasady ogólne stosują tylko te firmy turystyczne, które w ogóle nie korzystają z usług przedsiębiorstw zewnętrznych na bezpośrednią korzyść turysty.

Czy na pewno takie były cele wprowadzanych zmian?

Trudno powiedzieć, po co ustawodawca zmienił te regulacje. Niestety, nie można się tego także dowiedzieć z uzasadnienia projektu nowelizacji. Wydaje się jednak, że nakazanie wszystkim firmom turystycznym rozliczania podatku od marży nie jest korzystnym rozwiązaniem dla fiskusa. Wręcz przeciwnie – w niektórych wypadkach traci on na tym. Chodzi np. o sytuacje, gdy polska firma kupuje w Polsce usługi transportowe opodatkowane 7-proc. stawką, podczas gdy od całej usługi trzeba odprowadzić 22 proc. VAT.

Może więc jednak ustawodawca chciał pozostawić podatnikom możliwość wyboru zasad rozliczeń VAT?

Tak byłoby najlepiej. Trzeba jednak przyznać, że na razie jedynym efektem wprowadzonych zmian jest zamieszanie. Firmy turystyczne nie wiedzą bowiem, czy w tym roku nadal mogą wybrać rozliczanie na zasadach ogólnych. Dlatego stanowisko w tej sprawie powinno zająć Ministerstwo Finansów. W przeciwnym wypadku stan niepewności będzie się pogłębiał, a firmy z branży turystycznej nie będą wiedziały, czego się spodziewać podczas ewentualnej kontroli.

Informacja

Ujednolicony tekst rozporządzenia ministra finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT po poprawkach zamieścimy w naszym internetowym serwisie prawnym 17 stycznia.