Chodzi o pracownicze programy emerytalne w formie grupowego ubezpieczenia nażycie pracowników. Mogą być one tworzone i działają na podstawie przepisów ustawy z20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (DzU nr 116, poz. 1207). Ta ustawa przewiduje, że program może być prowadzony w kilku formach, m.in. "umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia nażycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym".

[srodtytul]Urzędnicy kwestionują [/srodtytul]

Spółka, w której pracuje nasz czytelnik, zawarła taką właśnie umowę z zakładem ubezpieczeń. Umowa została zarejestrowana przez Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych i wpisana do rejestru programów pracowniczych. Spółka jako pracodawca zobowiązała się do odprowadzania składki wwysokości7 proc. wynagrodzenia uczestnika programu. Została zapewniona o tym, że opłacone składki może wliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Niedawno zorientowała się, że organy podatkowe wydają negatywne interpretacje, odmawiając prawa do kosztów ze względu na niespełnienie warunków z art. 16 ust. 1 pkt 59 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (updop). Czytelnik pyta, czy słusznie kwestionują składki, skoro są to wydatki pracownicze poniesione w celu uzyskania przychodów, a poza tym stanowią koszty uzyskania przychodów zgodnie z art.15 ust.1d updop.

[srodtytul]Podstawa do uznania kosztów [/srodtytul]

Przyjrzyjmy się powołanym przez niego przepisom. Zacznijmy od art. 15 ust.1d updop i jego odpowiednika w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof) -art.22 ust.1b. Mówi on, że kosztami uzyskania przychodów są również wydatki poniesione przez pracodawcę na zapewnienie prawidłowej realizacji pracowniczego programu emerytalnego w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych. Na tej podstawie spółka uznała, że może zaliczyć do kosztów podatkowych wnoszoną składkę podstawową, a także koszty obsługi programu (np. sporządzenia umowy zakładowej, obsługi deklaracji pracowników o przystąpieniu do programu).

[srodtytul]Trzeba uwzględnić wyłączenia [/srodtytul]

Tymczasem zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych przepis ten nie jest odrębną, szczególną podstawą zaliczania opłaconych przez pracodawców składek do kosztów uzyskania przychodów. Jest jedynie doprecyzowaniem art. 15 ust. 1 updop (art. 22 ust. 1 updof) mówiącego, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty poniesione w celu uzyskania przychodów, z wyłączeniem wydatków wymienionych w art. 16 (art.23 updof). Dlatego przy ocenie wydatków z tytułu składek na program emerytalny z ubezpieczeniem trzeba brać pod uwagę również postanowienia art. 16 ust. 1 pkt 59 updop (art. 23 ust.1 pkt57 updof).

[srodtytul]Kosztem tylko niektóre składki [/srodtytul]

Z tego przepisu wynika, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów składek opłaconych przez pracodawcę z tytułu zawartych lub odnowionych umów ubezpieczenia na rzecz pracowników. Z wyjątkiem umów dotyczących ryzyka grup1,3 i 5 działu I oraz grup 1 i 2 działu II wymienionych w załączniku do ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (DzU nr 124, poz. 1151), jeżeli uprawnionym do otrzymania świadczenia nie jest pracodawca i umowa ubezpieczenia w okresie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym ją zawarto lub odnowiono, wyklucza:

- wypłatę kwoty stanowiącej wartość odstąpienia od umowy,

- możliwość zaciągania zobowiązań pod zastaw praw wynikających z umowy,

- wypłatę z tytułu dożycia wieku oznaczonego w umowie.

[srodtytul]Umowa nie spełnia warunków [/srodtytul]

Ponieważ w programie emerytalnym, o którym mowa w pytaniu czytelnika, opłacone przez pracodawcę składki dotyczą ubezpieczenia pracowników na życie, a z kolei ta forma ubezpieczenia wymieniona jest wgrupie3 działu I grup ryzyka załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej, to aby składka wnoszona do programu emerytalnego mogła być kosztem podatkowym, umowa musiałaby spełniać powyższe warunki. Takie stanowisko zajęły m.in. Izba Skarbowa w Gdańsku w decyzji z 28 lutego2006 r. (BI/4218-0002/06), a także Izba Skarbowa w Katowicach w decyzji z 25 sierpnia 2006 r. (PBB1/421837/06/02).

Szkopuł w tym, że wprowadzenie takich zapisów do umowy o pracowniczy program emerytalny nie jest możliwe. Czytelnik otrzymał pisemną odpowiedź z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, że byłoby to sprzeczne z ustawą o pracowniczych programach emerytalnych.

[srodtytul]Konieczna zmiana przepisów [/srodtytul]

O problemie wie od niedawna także Ministerstwo Finansów. Niestety, zdaniem przedstawicieli resortu inna interpretacja niż przyjęta przez organy podatkowe nie wchodzi w grę. Konieczna jest nowelizacja przepisów ustawy o CIT, która by umożliwiła zaliczenie takich wydatków do kosztów podatkowych. Bez zmiany ustawy podatkowej nie jest możliwe rozwiązanie tej kwestii.

Wynika z tego, że problemy pracodawców finansujących programy emerytalne z ubezpieczeniem na życie są efektem niedopatrzenia ustawodawcy, który tworząc ustawę o pracowniczych programach emerytalnych, zapomniał o odpowiednich zmianach w ustawach podatkowych. W efekcie wielu pracodawców wpadło w podatkową pułapkę. Będzie musiało korygować koszty i płacić zaległy podatek wraz z odsetkami. Ucierpią też pracownicy, bo skoro trzeci filar okaże się nieatrakcyjny podatkowo, pracodawcy nie będą mieć motywacji do tworzenia i dalszego utrzymywania programu emerytalnego. Chyba że urzędnicy zmienią zdanie i przyjmą korzystniejszą interpretację przepisów. Według naszego eksperta jest to możliwe.

[ramka]

Interpretacja przyjęta przez organy podatkowe jest tylko jedną z możliwych. Mamy tu do czynienia z pozorną sprzecznością art. 15 ust. 1d i art. 16 ust. 1 pkt 59 updop. Moim zdaniem można te przepisy interpretować korzystniej dla podatników. Należy wyjść od art. 15 ust. 1, który zawiera ogólną definicję kosztów uzyskania przychodów. Art. 16 wskazuje wydatki, które spełniają tę definicję, jednak nie są uznawane za koszty podatkowe. Art. 15 ust. 1d mówi z kolei, że kosztem uzyskania są również wydatki na zapewnienie prawidłowej realizacji pracowniczego programu emerytalnego w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych. Uważam, że kluczowe znaczenie ma tu słowo "również". Wskazuje ono, że wydatki wymienione w art. 15 ust. 1d nie mieszczą się w art. 15 ust. 1. Zatem nie dotyczą ich ograniczenia z art. 16. Reasumując, art. 16 ust. 1 pkt 59 nie może wyłączać ogólnej reguły z art. 15 ust. 1d, wskazującej, że wszelkie wydatki na zapewnienie prawidłowej realizacji pracowniczego programu emerytalnego są kosztem uzyskania przychodu. Przyjęcie odmiennej wykładni powoduje nieuzasadnioną dyskryminację jednej z czterech równorzędnych form pracowniczych programów emerytalnych, a chyba nie o to chodziło ustawodawcy.

[/ramka]