Zerwanie umowy próbnej przed rozpoczęciem pracy

Umowa na okres próbny nie może przekraczać trzech miesięcy. Sensem jej zawarcia jest sprawdzenie kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia w związku z wykonywaniem określonego rodzaju pracy (art. 25 § 2 k.p.).

Sąd Najwyższy w wyroku z 4 września 2013 r. (II PK 358/12) orzekł, że bezpośrednim celem tej umowy jest „wypróbowanie" pracownika przed nawiązaniem właściwego zatrudnienia, tzn. sprawdzenie jego przydatności na zajmowanym stanowisku i zapewnienie niekłopotliwego (automatycznego) rozwiązania umowy w razie niepomyślnego wyniku próby.

Ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem możliwe jest obecnie:

? jeżeli ma zostać zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy,

? po upływie co najmniej trzech lat od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę – gdy ma zostać przyjęty w celu wykonywania tego samego rodzaju pracy; w tym przypadku dopuszczalne jest jednokrotne ponowne zawarcie umowy na okres próbny.

Umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się z upływem okresu, na który została zawarta. Przed jego upływem można ją rozwiązać za wypowiedzeniem (art. 30 § 2 k.p.). Może to zrobić każda ze stron (art. 32 § 1 pkt 1 k.p.), a zakończenie współpracy następuje z upływem okresu wypowiedzenia. Nie jest przy tym wymagane uzasadnianie wypowiedzenia takiej umowy, gdy dokonuje go pracodawca.

Zgodnie z pismem Głównego Inspektoratu Pracy z 1 marca 2010 r. (GPP-517-4560-14-1/10/PE/RP) przez dni robocze należy rozumieć wszystkie dni, które nie są niedzielami i świętami ustawowo uznanymi za dni wolne od pracy. Okres wypowiedzenia umowy, obejmujący tydzień albo dwa tygodnie, kończy się w sobotę (art. 30 § 21 k.p.).

Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny nastąpiło z naruszeniem przepisów o jej wypowiadaniu, pracownikowi przysługuje z tego tytułu odszkodowanie. Należy się ono w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać (art. 50 § 1 k.p.).

Przykładem takiego naruszenia może być wypowiedzenie umowy próbnej z kobietą w ciąży. Można to zrobić, gdy umowę zawarto z nią maksymalnie na miesiąc (art. 177 § 1 i § 2 k.p.). Zakaz jej rozwiązania obowiązuje, gdy:

? zawarto ją na okres próbny dłuższy niż miesiąc i

? uległaby ona rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży.

Wówczas umowa próbna ulega przedłużeniu do dnia porodu (art. 177 § 3 k.p.).

Niezgodne z prawem jest też wypowiedzenie pracownikowi umowy na okres próbny niezwłocznie po jej zawarciu. To nadużycie przez pracodawcę prawa do rozwiązania umowy. Potwierdził to SN w wyroku z 16 grudnia 2014 r. (I PK 125/14). Uznał, że wypowiedzenie umowy o pracę na okres próbny natychmiast po jej zawarciu, bez możliwości podjęcia pracy zaoferowanej tą umową, jest nadużyciem prawa do rozwiązania w tym trybie umowy zawartej na okres próbny, zarówno z uwagi na sprzeczność z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, jak i z zasadami współżycia społecznego.

Na temat liczenia okresu, na jaki została zawarta umowa o pracę na okres próbny, w praktyce istnieją odmienne stanowiska. Zgodnie z pierwszym w sprawach nieuregulowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy należy stosować odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy (art. 300 k.p.). Oznacza to, iż w myśl art. 111 § 1 k.c. termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia. Natomiast termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca (art. 112 k.c.).

Przykład

Umowa o pracę na okres próbny zawarta 1 stycznia 2016 r. na trzy miesiące zakończy się 1 kwietnia 2016 r.

Natomiast zgodnie z drugim stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z 19 grudnia 1996 r. (I PKN 47/1996), sposób liczenia terminów określonych w art. 112 kodeksu cywilnego nie ma zastosowania do okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych. Oznacza to, że terminy w prawie pracy należy liczyć w sposób potoczny, a więc zgodnie z kalendarzem. Wówczas koniec terminu umowy zawartej na okres próbny będzie przypadał w dniu poprzedzającym dzień, który nazwą lub datą odpowiada początkowi terminu.

Przykład

Umowa o pracę na okres próbny zawarta 1 stycznia 2016 r. na trzy miesiące zakończy się 31 marca 2016 r.

—dr Anna Ryl