Istotna część zmian prawa upadłościowego dotyczy wpływu ogłoszenia upadłości na zobowiązania upadłego, toczące się postępowania sądowe i administracyjne oraz bezskuteczność czynności upadłego.
Zgodnie ze znowelizowanym art. 83 prawa upadłościowego (pr.u.) nieważne są postanowienia umowne zastrzegające zmianę lub rozwiązanie umowy nie tylko, jak było dotychczas, na wypadek ogłoszenia upadłości, ale także w przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Syndyk będzie mógł odstąpić od umów niebędących umowami wzajemnymi, których stroną jest upadły. Natomiast w przypadku umów wzajemnych będzie uprawniony za zgodą sędziego komisarza do odstąpienia lub żądania spełnienia świadczenia, jeżeli zobowiązania w nich nie zostały wykonane w całości lub w części. Podejmując decyzję, sędzia powinien uwzględnić także ważny interes drugiej strony. Natomiast kontrahenci upadłego będą mogli dochodzić odszkodowania za skutki wywołane tym odstąpieniem.
W orzecznictwie był sporny problem uprzywilejowania potencjalnych roszczeń gwarancyjnych wierzycieli upadłego zabezpieczonych kaucją gwarancyjną w stosunku do pozostałych wierzycieli. Wprowadzenie zasady zwrotu środków z kaucji gwarancyjnych do masy i zaspokajania potencjalnych roszczeń gwarancyjnych w drodze zgłoszenia wierzytelności do masy rozstrzyga ten spór definitywnie.
Ponadto podmioty, które poręczyły za dłużnika lub udzieliły mu gwarancji, będą mogły w przypadku ogłoszenia jego upadłości dochodzić swoich wierzytelności w ramach postępowania upadłościowego.
Termin na wypowiedzenie przez syndyka umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości, w której prowadzone jest przedsiębiorstwo upadłego, został skrócony z sześciu miesięcy do trzech. Ma to przeciwdziałać przedłużaniu postępowania i w konsekwencji dużym kosztom. Ponadto według znowelizowanych przepisów art. 109 i 110 pr.u. syndyk jest upoważniony za zgodą sędziego komisarza do rozwiązania umowy najmu lub dzierżawy przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części także wtedy, gdy nie jest dopuszczalne.
Jeżeli taką umowę rozwiąże upadły i wynajmujący lub wydzierżawiający będzie dochodził odszkodowania z powodu wcześniejszego, niż przewidziano w umowie rozwiązania umowy najmu lub dzierżawy, to zostanie on zobowiązany do pomniejszenia roszczenia o rozliczenie nakładów upadłego podnoszących wartość przedmiotu najmu lub dzierżawy
Ważna zmiana dotyczy leasingu. Syndyk został uprawniony za zgodą sędziego komisarza do wypowiedzenia umowy leasingu w każdym czasie, a nie, jak było do 1 stycznia 2016 r., w ciągu dwóch miesięcy od ogłoszenia upadłości. Upadły często nie ujawniał, że zawarł umowy leasingu, i syndyk po upływie tych dwóch miesięcy tracił możliwość wypowiedzenia takiej umowy.
W praktyce postępowań upadłościowych istotnym ograniczeniem efektywności działań syndyka były umowy o zakazie konkurencji zawierane na podstawie art. 1012 kodeksu pracy. Zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie wątpliwości budziło prawo syndyka do odstąpienia od takich umów. Art. 110a pr.u. przyznaje syndykowi uprawnienie do odstąpienia od takiej umowy bez odszkodowania.
Paweł Kuglarz, partner w kancelarii Wolf Theiss, członek zespołu ds. nowelizacji prawa upadłościowego przy Ministrze Sprawiedliwości, wiceprzewodniczący sekcji upadłościowej Instytutu Allerhanda