Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepisy ustawy o związkach zawodowych ograniczające prawo do założenia związku zawodowego tylko do pracowników, niezależnie od podstawy ich stosunku pracy, a także osób zatrudnionych na podstawie umowy agencyjnej lub pracujący na podstawie umowy o pracę nakładczą, są niezgodne z ustawą zasadniczą. Co to oznacza w praktyce?
Trybunał nie przewidział opóźnionego terminu utraty mocy obowiązującej zakwestionowanych przepisów. To oznacza, że orzeczenie TK wejdzie w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Od tego momentu każdy „wykonujący pracę zarobkową", jak określił w swoim wyroku TK, będzie mógł się starać o założenie związku zawodowego lub dołączyć do już funkcjonującego zrzeszenia.
Założenie związku zawodowego może być jednak utrudnione. Jest to spowodowane procedurą założenia związku. Tworzy się go bowiem na drodze uchwały min. 10 osób uprawnionych do zakładania związków zawodowych. Katalog tych osób został określony w art. 2 ustawy o związkach zawodowych, którego najważniejsze ustępy zostały dzisiaj zakwestionowane przez TK.
By związek zawodowy mógł istnieć i mieć osobowość prawną, to w ciągu 30 dni od podjęcia uchwały komitet założycielski związku musi złożyć wniosek o rejestrację związku w Krajowym Rejestrze Sądowym. W przeciwnym wypadku uchwała o założeniu związku traci moc. Sąd rejestrowy w postępowaniu bada przesłanki formalne, m.in. czy założyciele związku mogli taką organizację założyć.
Jednak zgodnie z wyrokiem TK, do czasu zmian w prawie prawo do tworzenia związku będzie miał każdy wykonujący pracę zarobkową, co w praktyce może rodzić wątpliwości sądu rejestrowego, np. w przypadku wniosku osób samozatrudnionych o założenie ich związku zawodowego. Część z nich świadczy bowiem na rzecz jednego podmiotu usługi o zakresie bardzo zbliżonym do obowiązków pracowników, a część jest typowymi przedsiębiorcami. Zależnie od przyjętej interpretacji osoby samozatrudnione mogą mieć przyznane prawo do tworzenia związku lub mogą być pozbawione takiej możliwości.
Nieco łatwiej może być z wstąpieniem do istniejącego już związku zawodowego. Już teraz spełniają one bowiem wymogi funkcjonowania oraz są zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym. Wstąpienie do związku, nawet dzień po publikacji wyroku TK w Dzienniku Ustaw, nie powinno więc wiązać się z większymi trudnościami.
