Działalność kantorowa jest działalnością regulowaną ?w rozumieniu przepisów ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. W praktyce oznacza to, że rozpoczęcie tej działalności wymaga wpisu do rejestru działalności kantorowej. Prowadzony jest on przez prezesa Narodowego Banku Polskiego. Niedopełnienie tych formalności może skutkować poważnymi sankcjami finansowymi ?i karnymi dla przedsiębiorcy.

Surowe konsekwencje

Osoba, która wykonuje działalność gospodarczą polegającą na kupnie i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwie w ich kupnie ?i sprzedaży bez wpisu do rejestru, popełnia przestępstwo skarbowe.

Zgodnie z 106d § 1 kodeksu karnego skarbowego za przestępstwo nielegalnej wymiany walut grozi kara grzywny do 720 stawek dziennych albo kara pozbawienia wolności do roku, albo obie te kary łącznie.

Wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej. Najniższa liczba stawek wynosi dziesięć, a najwyższa 720. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów ?z 11 września 2013 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2014 r. (DzU z 2013 r., poz. 1074) obecnie minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1680 zł.

1087 zł - tyle wynosi opłata skarbowa za złożenie wniosku o wpis do ewidencji działalności kantorowej

Co ważne, ustalając granice dziennej stawki grzywny, należy brać pod uwagę wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę z daty popełnienia czynu, a nie z daty orzekania. Jak wskazał Sąd Najwyższy ?w wyroku z 6 listopada 2008 r. ?(V KK 116/08), punktem wyjścia dla określenia stawki dziennej grzywny orzekanej za przestępstwa skarbowe jest wysokość minimalnego wynagrodzenia w chwili popełnienia przypisanego czynu.

Oprócz tak surowej kary grzywny i kary pozbawienia wolności w stosunku do przedsiębiorcy, który popełnił przestępstwo z art. 106d § 1 kodeksu karnego skarbowego, sąd ma obowiązek orzec przepadek wartości dewizowych. Dodatkowo fakultatywnie może orzec przepadek innych przedmiotów określonych ?w art. 29 pkt 1–3 kodeksu karnego skarbowego, a więc rzeczy pochodzących bezpośrednio z przestępstwa skarbowego, narzędzi lub innych przedmiotów stanowiących mienie ruchome, które służyło lub było przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego, jak również opakowania oraz przedmiotu połączonego z przedmiotem przestępstwa skarbowego ?w taki sposób, że nie można dokonać ich rozłączenia bez uszkodzenia któregokolwiek ?z tych przedmiotów. Również fakultatywnie – zgodnie ?z art. 34 § 2 kodeksu karnego skarbowego – sąd może orzec zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej.

Trzeba czekać na wpis

Na tak surową odpowiedzialność karną narażają się przede wszystkim przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność kantorową bez wpisu. W praktyce może chodzić ?o dwie sytuacje – kiedy dana osoba w ogóle nie wystąpiła ?o wpis, a także, gdy dana osoba prowadzi działalność bez uzyskania wpisu, choć o niego występowała.

Wpis do rejestru działalności kantorowej dokonywany jest wyłącznie na pisemny wniosek danej osoby. Wzór wniosku, który należy złożyć, określa rozporządzenie ministra finansów z 18 sierpnia 2004 r. w sprawie wzoru wniosku o dokonanie wpisu w rejestrze działalności kantorowej (DzU nr 187, poz. 1934) >patrz ramka. Wniosek należy złożyć w oddziale okręgowym Narodowego Banku Polskiego odpowiednim ze względu na miejsce prowadzenia działalności kantorowej.

Za wpis do ewidencji działalności kantorowej trzeba zapłacić. Zgodnie z ustawą ?z 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (DzU z 2012 r., ?poz. 1282 ze zm.) za złożenie wniosku o wpis do ewidencji działalności kantorowej aktualnie trzeba uiścić opłatę skarbową w wysokości 1087 zł. Dowód wniesienia opłaty należy dołączyć do składanego wniosku.

Jeżeli złożony wniosek będzie zawierał jakiekolwiek błędy lub braki, to oddział okręgowy NBP wezwie do uzupełnienia wniosku w oznaczonym w zawiadomieniu terminie. W przypadku złożenia poprawnego wniosku wpis do rejestru następuje w centrali NBP w ciągu siedmiu dni od daty wpływu wniosku do oddziału okręgowego NBP. Organ wpisuje do rejestru dane podane we wniosku ?z wyłączeniem miejsca zamieszkania przedsiębiorcy – jeśli nie jest ono tożsame ?z adresem siedziby firmy.

Rejestrowanie transakcji to obowiązek

Surowej odpowiedzialności karnej podlegają nie tylko przedsiębiorcy, którzy bez uzyskania wpisu prowadzą działalność kantorową. Ukarane mogą zostać również osoby, które taki wpis mają, ale prowadzą swoją działalność wbrew przepisom.

Zgodnie z ustawą z 27 lipca 2002 r. – Prawo dewizowe (tekst jedn. DzU z 2012 r., ?poz. 826 ze zm.) obowiązkiem przedsiębiorcy prowadzącego kantor jest m.in. prowadzenie w sposób trwały i ciągły ewidencji wszystkich wykonywanych operacji, które powodują zmianę wartości dewizowych lub waluty polskiej. Kasjer, dokonując wymiany waluty, powinien wydać klientowi imienne lub na okaziciela potwierdzenie dokonania transakcji zawierające nazwę ?i kwotę oraz kurs waluty, pieczątkę z oznaczeniem kantoru, datę zawarcia transakcji oraz pieczątkę imienną i podpis. ?W przypadku wydawania potwierdzenia imiennego należy zawrzeć na nim także numer dowodu osobistego, imię ?i nazwisko, a także miejsce zamieszkania nabywcy. Co ważne, każda transakcja musi być wpisywana do ewidencji prowadzonej przez kantor, która powinna określać każdorazowo numer transakcji, datę realizacji oraz jej rodzaj (kupno, sprzedaż), nazwę wymienianej waluty oraz równowartość transakcji w walucie polskiej wraz z określeniem jej kursu.

Ciągła, zorganizowana ?i zarobkowa

Aby pociągnąć daną osobę do odpowiedzialności za to przestępstwo, trzeba jej udowodnić, że faktycznie wykonywała działalność kantorową. ?W praktyce trzeba jej udowodnić, że prowadzi działalność ?w sposób zorganizowany ?i ciągły, a ponadto w celach zarobkowych. Sama czynność kupnai sprzedaży lub pośrednictwa w kupnie i sprzedaży wartości dewizowych nie stanowi bowiem przestępstwa skarbowego określonego w art. 106d kodeksu karnego skarbowego, jeżeli nie ma charakteru działalności gospodarczej w rozumieniu art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. ?o swobodzie działalności gospodarczej, lecz stanowi jedynie np. jednorazową sprzedaż lub kupno wartości dewizowych.

Jak wskazał Sąd Okręgowy ?w Tarnowie w wyroku z 2 marca 2007 r. (II Ka 41/07) dla bytu przestępstwa skarbowego ?z art. 106d § 1 k.k.s. nie jest konieczne jednoczesne wystąpienie zachowań wypełniających znamiona kupna-sprzedaży walut obcych. Wystarczy ciągłe prowadzenie działalności polegającej na skupowaniu bądź sprzedawaniu walut obcych lub na pośredniczeniu przy tego rodzaju operacjach, których przedmiotem są waluty obce przy – choćby hipotetycznej – gotowości dokonania w każdej chwili jednej z tych transakcji.

Obowiązkiem właściciela kantoru jest prowadzenie w sposób trwały i ciągły ewidencji wszystkich wykonywanych operacji

W toku postępowania przygotowawczego i sądowego sprawcy tego przestępstwa trzeba ponadto udowodnić, że swoją nielegalną działalność prowadził on umyślnie, w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym.

Kiedy łagodniejsza odpowiedzialność

Niekiedy sprawca może liczyć na łagodniejszą odpowiedzialność. Zgodnie z art. 106d § 2 kodeksu karnego skarbowego w wypadku mniejszej wagi sprawca czynu zabronionego określonego w art. 106d § 2 k.k.s. podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Przy dokonywaniu wartościowania danego zachowania jako wypadku mniejszej wagi należy się kierować wskazaniami zawartymi w art. 53 § 8 kodeksu karnego skarbowego. Zgodnie z tym przepisem wypadek mniejszej wagi to wykroczenie skarbowe, które ?w konkretnej sprawie, ze względu na jej szczególne okoliczności – zarówno przedmiotowe, jak i podmiotowe – zawiera niski stopień społecznej szkodliwości czynu. Ma to miejsce w szczególności, gdy uszczuplona lub narażona na uszczuplenie należność publicznoprawna nie przekracza ustawowego progu przeciętnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatkowo sposób i okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie mogą wskazywać na rażące lekceważenie przez sprawcę porządku finansowoprawnego lub reguł ostrożności wymaganych w danych okolicznościach. Z wypadkiem mniejszej wagi będziemy mieli do czynienia także wówczas, gdy sprawca dopuszczający się czynu zabronionego, którego przedmiot nie przekracza kwoty małej wartości, czyni to z pobudek zasługujących na uwzględnienie.

Za wykroczenie skarbowe określone w art. 106d § 2 k.k.s. sąd obligatoryjnie musi orzec środek karny w postaci przepadku wartości dewizowych. Dodatkowo może on orzec przepadek innych przedmiotów wymienionych w art. 49 ?§ 1 k.k.s., a więc rzeczy pochodzących bezpośrednio z przestępstwa skarbowego, narzędzi lub innych przedmiotów stanowiących mienie ruchome, które służyło lub było przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego, jak również opakowania oraz przedmiotu połączonego ?z przedmiotem przestępstwa skarbowego w taki sposób, że nie można dokonać ich rozłączenia bez uszkodzenia któregokolwiek z tych przedmiotów.

Autor jest asesorem Prokuratury Rejonowej Warszawa Ochota

podstawa prawna: Ustawa z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 186 ze zm.)

podstawa prawna: Ustawa z 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 826 ze zm.)

Kto może otworzyć kantor

Nie każdy może uzyskać wpis do ewidencji działalności kantorowej ?i rozpocząć działalność polegającą na wymianie walut. Przede wszystkim kantor może prowadzić:

- osoba fizyczna oraz osoba prawna,

- osoba fizyczna otwierająca kantor nie może być prawomocnie skazana za przestępstwo skarbowe albo za przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej – np. przestępstwo korupcji,

- w przypadku osoby prawnej wymóg niekaralności dotyczy członków jej władz lub wspólników,

- wymóg niekaralności dotyczy nie tylko osoby, która zakłada ?punkt wymiany walut, ale także pracowników kantoru,

- pracownicy kantoru muszą cechować się fachowym przygotowaniem do wykonywania czynności bezpośrednio związanych ?z wykonywaniem działalności kantorowej, co powinno zostać  potwierdzone świadectwem ukończenia kursu obejmującego prawne i praktyczne zagadnienia związane z prowadzeniem działalności kantorowej; równoważne z ukończeniem kursu jest ?co najmniej roczne doświadczenie zawodowe w banku.

Co we wniosku o wpis do rejestru

We wniosku o wpis do rejestru działalności kantorowej należy podać:

- ?firmę przedsiębiorcy oraz jego siedzibę i adres albo adres zamieszkania,

- ?numer w rejestrze przedsiębiorców albo ewidencji działalności gospodarczej,

- ?numer identyfikacji podatkowej (NIP),

- ?siedziby oraz adresy jednostek, w których będzie wykonywana działalność kantorowa,

- ?oznaczenie zakresu działalności kantorowej wykonywanej przez przedsiębiorcę w poszczególnych jednostkach,

- ?podpis przedsiębiorcy oraz oznaczenie daty i miejsca składania wniosku.

Do wniosku należy dołączyć specjalne oświadczenie o prawdziwości i kompletności podanych danych, o znajomości warunków wykonywania działalności kantorowej, a także o spełnieniu tych warunków oraz posiadaniu kwalifikacji potrzebnych do prowadzenia kantoru.

Jakich formalności trzeba dopełnić

1. W pierwszej kolejności należy założyć spółkę lub zarejestrować działalność gospodarczą

2. Następnie trzeba znaleźć lokal, który będzie spełniał normy bezpieczeństwa

3. Poza lokalem trzeba też znaleźć pracowników, którzy będą spełniali wymagania i posiadali odpowiednią wiedzą

4. W odpowiednim oddziale NBP trzeba złożyć wniosek o wpis ?do ewidencji działalności kantorowej

5. Wraz z wnioskiem należy złożyć dowód uiszczenia opłaty ?w wysokości 1087 zł

6. Po uzyskaniu wpisu do ewidencji można rozpocząć działalność, jednak w ciągu 7 dni trzeba poinformować o tym NBP.