Wychowawczy dla przedsiębiorcy pozbawi zasiłku na drugie dziecko

Zawieszenie działalności gospodarczej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem nazywane jest potocznie urlopem wychowawczym dla przedsiębiorców. To odpowiednik urlopu przysługującego pracownikom. Nie jest on jednak traktowany ?z nim na równi przy ustalaniu uprawnień do świadczeń chorobowych.

Od 1 października 2013 r. zawiesiłam na rok prowadzenie działalności w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem. Obecnie znów jestem w ciąży. Termin porodu mam wyznaczony na połowę listopada 2014 r. Czy jeśli wcześniej zachoruję, dostanę zasiłek chorobowy? Czy będzie mi przysługiwał zasiłek macierzyński?

– pyta czytelniczka.

Jeśli przedsiębiorca choruje w czasie przerwy ?w prowadzeniu działalności gospodarczej związanej ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem, nie może liczyć na prawo do zasiłku. A urodzenie kolejnego dziecka w czasie tej przerwy nie daje prawa do zasiłku macierzyńskiego. Gdy natomiast termin porodu przypada po odwieszeniu biznesu, ?a przedsiębiorcza kobieta ponownie zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, może korzystać z uprawnień z tytułu urodzenia kolejnego dziecka.

Uprawnienia z etatu

Klasyczny urlop wychowawczy przysługuje pracownikom, czyli osobom zatrudnionym na umowę o pracę, objętym ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo. Gdy pracownica urodzi kolejne dziecko, przebywając na urlopie wychowawczym, ma zagwarantowane ustawą prawo do zasiłku macierzyńskiego. Prawo to wynika z art. 29 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159 ze zm.; dalej ustawa zasiłkowa).

Natomiast w razie, gdy pracownica zachoruje w trakcie urlopu wychowawczego lub po jego zakończeniu, nabywa prawo do świadczeń z tytułu choroby lub macierzyństwa  bez okresu wyczekiwania ?(art. 4 ust. 2, art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy zasiłkowej). Przy czym chorobówkę dostanie za okres niezdolności do pracy trwającej po zakończeniu urlopu.

Różnice i podobieństwa

Od września 2013 r. przedsiębiorca, który prowadzi działalność co najmniej ?6 miesięcy i nie zatrudnia pracowników, może zawiesić biznes nawet do 3 lat, jeśli sprawuje w tym czasie osobistą opiekę nad dzieckiem – nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 5. roku życia (art. 14a ust. 1d , 1e ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 672).

Gdy przedsiębiorca ma dziecko niepełnosprawne, działalność może zawiesić do 6 lat, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 18. roku życia. Z uprawnienia można skorzystać nie tylko jednorazowo, ale także w częściach – maksymalnie czterech.

Osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem musi złożyć w ZUS oświadczenie ?o zamiarze podlegania odpowiednio ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym albo tylko emerytalnemu. Łącznie z oświadczeniem musi też złożyć skrócony odpis aktu urodzenia dziecka oraz ewentualnie orzeczenie o niepełnosprawności.

Klasyczny urlop wychowawczy, udzielany w celu osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, to świadczenie przyznawane w myśl art. 186 kodeksu pracy. Natomiast ?instytucja zawieszania działalności zarobkowej w celu ?osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem dla grupy osób niebędących pracownikami jest nowa; obowiązuje od 1 września 2013 r.

Chorobowe od 91. dnia

Charakter obu tych uprawnień rodzicielskich – mimo różnych form i podstaw prawnych – jest zbliżony. Zarówno urlop wychowawczy, jak ?i przerwa w działalności przysługują w celu osobistej opieki nad dzieckiem. W obu sytuacjach budżet państwa finansuje ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Jednak osoba, która zawiesi/przerwie pracę zarobkową w celu zaopiekowania się dzieckiem na okres dłuższy niż 30 dni – nawet jeżeli wcześniej podlegała ubezpieczeniu chorobowemu – gdy po tej przerwie zachoruje, prawo do zasiłku chorobowego nabędzie dopiero po upływie ?90 dni podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.

Przykład

Pani Jolanta od 2007 r. prowadziła własną działalność gospodarczą. ?Z tego tytułu podlegała ubezpieczeniom społecznym, ?w tym dobrowolnemu chorobowemu. Od 1 października 2013 r. do 30 kwietnia 2014 r. zawiesiła prowadzoną działalność w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Od 1 maja 2014 r. wznowiła biznes, przystąpiła również od tego dnia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Od 26 maja 2014 r. choruje nieprzerwanie do 12 czerwca 2014 r. Pani Jolanta ?nie nabędzie prawa do zasiłku chorobowego od 26 maja 2014 r. ze względu na brak 90-dniowego okresu wyczekiwania. Czas sprawowania opieki nad dzieckiem nie jest bowiem traktowany ?na równi z okresem urlopu wychowawczego. Zatem do 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego nie wlicza się jego poprzedniego okresu, jeżeli przerwa w tym ubezpieczeniu spowodowana sprawowaniem opieki przekroczyła 30 dni.

Poród bez gratyfikacji

W razie urodzenia kolejnego dziecka w czasie przerwy?w prowadzeniu działalności związanej z osobistą opieką nad dzieckiem, matka nie nabędzie prawa do zasiłku macierzyńskiego. Nie ma tu bowiem analogii do zasady dotyczącej urodzenia dziecka podczas urlopu wychowawczego przez pracownicę.

Jeżeli zatem czytelniczka zachoruje przed końcem września 2014 r., nie nabędzie prawa do zasiłku chorobowego, bo stanie się niezdolna do pracy w okresie, kiedy nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Gdy wznowi prowadzenie działalności od 1 października 2014 r. i od tej daty przystąpi do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, nabędzie prawo do zasiłku chorobowego najwcześniej od 91. dnia nieprzerwanego podlegania temu ubezpieczeniu – a więc od ?30 grudnia 2014 r.

Inaczej jest z zasiłkiem macierzyńskim. Prawo do tego świadczenia nie zależy od okresu wyczekiwania (liczby dni podlegania ubezpieczeniu chorobowemu). Jeżeli więc czytelniczka urodzi po 30 września 2014 r., uzyska prawo do zasiłku macierzyńskiego – zarówno za czas podstawowego, jak i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.