Prowadzenie żłobka jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. A to oznacza, że można ją wykonywać dopiero po spełnieniu szczególnych warunków, określonych przepisami prawa – w tym wpisie do rejestru żłobków i klubów dziecięcych. Wymagania związane z działalnością polegającą na prowadzeniu żłobka określa ustawa z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat trzech (dalej u.o.d.). Przewiduje ona, że żłobki mogą być tworzone i prowadzone przez gminy bądź przez osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (art. 8 ust. 1 u.o.d.).

Krok 1.

Dowiedz się, jakie zadania ?musi realizować żłobek

Opieka w żłobku jest sprawowana nad dziećmi w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia (art. 7 ust. 1 u.o.d.) do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy trzeci rok życia lub ?– w przypadku gdy objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym jest niemożliwe bądź utrudnione – czwarty rok życia (art. 2 ust. 3 u.o.d.).

Do zadań żłobka należy w szczególności:

- ?zapewnienie dziecku opieki w warunkach bytowych zbliżonych do domowych,

- ?zagwarantowanie dziecku właściwej opieki pielęgnacyjnej oraz edukacyjne przez prowadzenie zajęć zabawowych ?z elementami edukacji z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb dziecka, a także

- ?prowadzenie zajęć opiekuńczo-wychowawczych i edukacyjnych, uwzględniających rozwój psychomotoryczny dziecka, właściwych do jego wieku (art. 10 u.o.d.).

W żłobku trzeba zapewnić wyżywienie przebywającym w nim dzieciom, w związku z czym przy planowaniu założenia takiej placówki należy uwzględnić również ten obowiązek.

Przykład

Spółka jawna chce zorganizować placówkę opieki nad niemowlętami bez nadawania jej nazwy: żłobek. Trzeba jednak pamiętać, że każda jednostka organizacyjna, która wykonuje przewidziane w ustawie zadania żłobka, jest żłobkiem, niezależnie od jej nazwy. Przy organizowaniu i prowadzeniu takiej placówki spółka musi więc stosować się do wymagań dotyczących żłobka określonych ?w przepisach.

Żłobek może utworzyć i prowadzić osoba fizyczna, która:

- ?daje rękojmię należytego sprawowania opieki nad dziećmi,

- ?nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie została jej zawieszona ani ograniczona,

- ?wypełnia obowiązek alimentacyjny, w przypadku gdy taki obowiązek został nałożony na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd,

- ?nie została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne.

Takie wymogi musi spełniać również dyrektor żłobka, a także pracujący w nim opiekunowie, pielęgniarki, położne i wolontariusze.

Przykład

Żłobek chce założyć mężczyzna, który nie wypełnia obowiązku alimentacyjnego wobec własnych dzieci mimo wyroku sądu. ?Jest to niedopuszczalne.

Krok 2.

Określ ?lokalizację placówki

Lokal, w którym ma być utworzony i prowadzony żłobek, powinien posiadać co najmniej dwa pomieszczenia, w tym jedno przystosowane do odpoczynku dzieci. Dzieci muszą mieć zapewnioną możliwość higienicznego spożywania posiłków (art. 24 u.o.d,).

Szczegółowe wymagania lokalowe i sanitarne, jakie musi spełniać żłobek, zostały określone w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 25 marca 2011 r. (dalej: rozp. lok.).

Zgodnie z tym aktem prawnym w lokalu, w którym ma być prowadzony żłobek, powierzchnia pomieszczenia przeznaczonego na zbiorowy pobyt od trzech do pięciu dzieci powinna wynosić co najmniej 16 m2. W przypadku planowania pobytu więcej niż pięciorga maluchów powierzchnia ulega odpowiedniemu zwiększeniu na każde kolejne dziecko. Jeżeli czas pobytu dziecka nie przekracza pięciu godzin dziennie, powierzchnia na każde kolejne dziecko musi wynosić co najmniej 2 m2, a przy pobycie powyżej pięciu godzin dziennie – co najmniej 2,5 m2.

Wysokość pomieszczeń przeznaczonych na pobyt dzieci powinna wynosić co najmniej 2,5 m, a temperatura nie powinna być niższa niż 20°C.

W pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych podłoga i ściany muszą być wykonane tak, aby było możliwe łatwe utrzymanie czystości, a ściany do wysokości co najmniej 2 m powinny być pokryte materiałami zmywalnymi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie wilgoci oraz nietoksycznymi i odpornymi na działanie środków dezynfekcyjnych. Należy zapewnić dostęp do miski ustępowej oraz urządzeń sanitarnych z ciepłą bieżącą wodą, takich jak: umywalka, brodzik z natryskiem lub inne urządzenia do utrzymania higieny osobistej dzieci, a w urządzeniach sanitarnych powinna być zapewniona centralna regulacja mieszania ciepłej wody.

Przykład

Osoba fizyczna szuka budynku, w którym chce urządzić żłobek. Powinna pamiętać, że w lokalu, w którym ma być prowadzony żłobek, trzeba zapewnić w miarę możliwości bezpośrednie wyjście na teren otwarty wyposażony w urządzenia do zabaw, niedostępny dla osób postronnych. Niemowlętom zapewnia się w miarę możliwości leżakowanie na werandzie lub tarasie.

Zasadą jest, że lokal, w którym ma być prowadzony żłobek, powinien znajdować się w budynku lub jego części spełniających wymagania określone w przepisach techniczno-budowlanych oraz przepisach o ochronie przeciwpożarowej dla kategorii zagrożenia ludzi ZL II (par. 2 rozp. lok.).

Spełnianie przez lokal, w którym ma być prowadzony żłobek, wymagań dotyczących bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu dzieci potwierdza pozytywna opinia komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej oraz pozytywna opinia właściwego państwowego inspektora sanitarnego.

Obie takie opinie są niezbędne, aby zarejestrować prowadzenie żłobka. To na ich podstawie przy składaniu wniosku o rejestrację wnioskodawca oświadcza, że spełnia wymagane warunki lokalowe. Przed dokonaniem wpisu do rejestru pracownicy urzędu mogą dokonać wizytacji lokalu.

Krok 3.

Ustal, kto będzie zajmować się dziećmi

Pracą żłobka kieruje dyrektor. Może być nim tylko osoba, która posiada:

- ?wykształcenie wyższe i co najmniej trzy lata doświadczenia ?w pracy z dziećmi albo

- ?co najmniej wykształcenie średnie oraz pięć lat doświadczenia w pracy z dziećmi.

Zasadą jest, że opiekunem w żłobku powinna być osoba posiadająca kwalifikacje: pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej, nauczyciela wychowania przedszkolnego, nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej lub pedagoga opiekuńczo-wychowawczego.

Opiekunem w żłobku może być jednak także osoba, która posiada co najmniej wykształcenie średnie oraz:

- ?przed zatrudnieniem jako opiekun w żłobku odbyła 280-godzinne szkolenie, z czego co najmniej 80 godzin w formie zajęć praktycznych, polegających na sprawowaniu opieki nad dzieckiem lub

- ?ma co najmniej dwuletnie doświadczenie w pracy z dziećmi w wieku do trzech lat (jeżeli jednak nie pracowała z dziećmi w tym wieku przez co najmniej sześć miesięcy bezpośrednio przed podjęciem zatrudnienia jako opiekun w żłobku, musi w ciągu sześciu miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku odbyć 80-godzinne szkolenie w celu uaktualnienia wiedzy i umiejętności).

Przy zapewnianiu opieki nad dziećmi można korzystać z pomocy wolontariuszy. Przed rozpoczęciem pracy w żłobku wolontariusz musi jednak odbyć 40-godzinne szkolenie, chyba że posiada kwalifikacje przewidziane dla opiekuna.

Zakresy wskazanych wyżej szkoleń określa rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 25 marca 2011 r. w sprawie zakresu programów szkoleń dla opiekuna w żłobku lub klubie dziecięcym, wolontariusza oraz dziennego opiekuna (DzU ?nr 69, poz. 368).

Skład personelu zatrudnionego w żłobku musi być dostosowany do liczby dzieci uczęszczających do tej placówki. Jeden opiekun może sprawować opiekę w żłobku nad maksymalnie ósemką dzieci, a w przypadku gdy w grupie znajduje się dziecko niepełnosprawne, dziecko wymagające szczególnej opieki lub dziecko, które nie ukończyło pierwszego roku życia, maksymalnie nad pięciorgiem dzieci. W żłobku, do którego uczęszcza więcej niż 20 dzieci, należy zatrudnić przynajmniej jedną pielęgniarkę lub położną.

W myśl art. 4 u.o.d. osoby sprawujące opiekę nad dziećmi podlegają obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym zgodnie z ustawą z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn. DzU z 2013 r. poz. 947).

Godziny pracy żłobka ustala się w regulaminie organizacyjnym, który nada mu dyrektor żłobka, biorąc pod uwagę opinie rodziców. W żłobku zapewnia się opiekę nad dzieckiem w wymiarze do dziesięciu godzin dziennie w odniesieniu do każdego dziecka, ?a w szczególnie uzasadnionych przypadkach wymiar opieki może być na wniosek rodzica wydłużony za dodatkową opłatą.

Krok 4.

Przemyśl treść statutu

Żłobek musi działać na podstawie statutu. Podmiot tworzący taką placówkę powinien ustalić jej statut, określając w szczególności:

- ?nazwę i miejsce prowadzenia żłobka,

- ?cele i zadania oraz sposób ich realizacji z uwzględnieniem wspomagania indywidualnego rozwoju dziecka oraz wspomagania rodziny w wychowaniu dziecka, a w przypadku dzieci niepełnosprawnych – ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności,

- ?warunki przyjmowania dzieci oraz

- ?zasady ustalania opłat za pobyt i wyżywienie w przypadku nieobecności dziecka w żłobku.

Krok 5.

Złóż wniosek o wpis do rejestru

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na zamierzone miejsce prowadzenia żłobka dokonuje wpisu do rejestru na podstawie pisemnego wniosku podmiotu chcącego prowadzić taką placówkę. Wniosek powinien zawierać:

- ?w przypadku osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej – numer lub indeks identyfikujący ten podmiot we właściwym rejestrze publicznym, potwierdzający status podmiotu,

- ?numer NIP i REGON, jeżeli wnioskodawcy nadano te numery,

- ?oświadczenia o posiadaniu tytułu prawnego do lokalu, ?w którym ma być prowadzony żłobek, oraz o spełnianiu warunków lokalowych przewidzianych w przepisach,

- ?w przypadku osoby fizycznej – numer PESEL oraz oświadczenie o niekaralności za przestępstwo popełnione umyślnie,

- ?liczbę miejsc w placówce.

W celu sprawdzenia prawidłowości wskazanych wyżej danych wójt, burmistrz lub prezydent miasta może zażądać: odpisu ?z odpowiedniego rejestru, dokumentu potwierdzającego tożsamość, zaświadczenia o niekaralności lub dokumentu potwierdzającego tytuł prawny do lokalu, w którym ma być prowadzony żłobek.

Wpis do rejestru podlega opłacie, która stanowi dochód własny gminy. Wysokość opłaty ustala rada gminy w drodze uchwały. Ustalona kwota nie może być wyższa niż 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2014 r. płaca minimalna wynosi 1680 zł). Wraz z wnioskiem o wpis trzeba przedstawić oświadczenie potwierdzające dokonanie wpłaty.

Możliwe jest złożenie elektronicznego wniosku o wpis przez internet (www.empatia.mpips.gov.pl). Do przesłania wniosku w tej formie konieczne jest jednak posłużenie się bezpiecznym podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym e-PUAP. Wzory dokumentów elektronicznych o wpis, zmianę oraz wykreślenie w rejestrze żłobków i klubów dziecięcych zostały określone w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 31 stycznia 2014 r.

Krok 6.

Odbierz zaświadczenie

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta wydaje zaświadczenie o wpisie podmiotu do rejestru zawierające: nazwę organu, który dokonał wpisu, datę i numer wpisu, formę organizacyjną opieki (żłobek) oraz jej nazwę, a także nazwę lub imię i nazwisko podmiotu prowadzącego taką placówkę i miejsce prowadzenia żłobka. Jeżeli dany podmiot nie spełnia warunków wymaganych do utworzenia i prowadzenia żłobka organ odmawia wpisu.

Taka odmowa następuje w formie decyzji administracyjnej.

Podmioty prowadzące żłobek mogą otrzymać na każde dziecko objęte opieką dotację celową z budżetu gminy. Wysokość i zasady ustalania oraz rozliczania takiej dotacji określa rada gminy w drodze uchwały (art. 60 u.o.d.).

podstawa prawna: art. 2, art. 4, art. 7-35a, art. 60 ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1457)

podstawa prawna: art. 5 pkt 5, art. 64–74 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 672 ze zm.)

podstawa prawna:  rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 25 marca 2011 r. w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych dotyczących żłobków i klubów dziecięcych (DzU nr 69, poz. 367)

podstawa prawna: rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 31 stycznia 2014 r. w sprawie wzorów dokumentów elektronicznych o wpis, zmianę oraz wykreślenie w rejestrze żłobków i klubów dziecięcych (DzU z 2014 r., poz. 193)