Po raz pierwszy termin premia kompensacyjna został użyty w ustawie z 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (DzU z 2008 r. nr 223, poz. 1459 z późn. zm.). Ustawa ta regulowała zasady finansowania kosztów przedsięwzięć termomodernizacyjnych i remontowych. W ramach tej ustawy swoją „egzystencję" rozpoczęła również premia kompensacyjna. Z łacińskiego premium oznacza nagrodę, czy wynagrodzenie, a kompensata to nic innego jak wyrównanie strat, odszkodowanie. Tak więc zgodnie z zapisami tej ustawy premia kompensacyjna miała stanowić „rekompensatę strat poniesionych przez właścicieli budynków mieszkalnych, w związku z obowiązującymi w okresie między 12 listopada 1994 roku a 25 kwietnia 2005 roku zasadami ustalania czynszów za najem lokali kwaterunkowych znajdujących się w tych budynkach".
Dziś w oparciu o nowelizację ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, o premię kompensacyjną w Banku Gospodarstwa Krajowego, który decyduje o przyznaniu premii kompensacyjnej może się ubiegać inwestor będący osobą fizyczną, który jest:
- właścicielem budynku mieszkalnego z co najmniej jednym lokalem kwaterunkowym i w dniu 25 kwietnia 2005 r. był właścicielem tego budynku,
- właścicielem części budynku mieszkalnego i w dniu 25 kwietnia 2005 r. był właścicielem tej części budynku mieszkalnego ( z lokalami kwaterunkowymi),
- spadkobiercą osoby będącej właścicielem budynku mieszkalnego z co najmniej jednym lokalem kwaterunkowym, która w dniu 25 kwietnia 2005 r. była właścicielem tego budynku,
- spadkobiercą osoby będącej właścicielem części budynku mieszkalnego i w dniu 25 kwietnia 2005 r. była właścicielem tej części budynku mieszkalnego (z lokalami kwaterunkowymi).
W przypadku współwłasności budynku mieszkalnego albo części takiego budynku, inwestorem są łącznie wszyscy współwłaściciele, którzy byli współwłaścicielami także w dniu 25 kwietnia 2005 r. lub spadkobiercami właścicieli lub współwłaścicieli.
Oznacza to, że premia kompensacyjna w przypadku jednego budynku mieszkalnego może przysługiwać więcej niż jednemu inwestorowi.
Premię kompensacyjną można otrzymać dla realizacji tak przedsięwzięcia remontowego jaki i na remont budynku mieszkalnego jednorodzinnego. Inwestycja może być sfinansowana ze środków własnych lub kredytu. Limit wysokości premii kompensacyjnej wyznacza iloczyn wskaźnika kosztu przedsięwzięcia (pomiędzy 0,5 a 0,7) oraz kwoty wynoszącej 2 proc. wskaźnika przeliczeniowego za każdy 1 mkw. powierzchni użytkowej lokalu kwaterunkowego za każdy rok, w którym obowiązywały w stosunku do tego lokalu ograniczenia dotyczące wysokości czynszu za najem (czyli od 12 listopada 1994 r. do 25 kwietnia 2005 r). Cena 1 mkw ustalana jest w oparciu o zasadę obowiązującą przy obliczaniu premii gwarancyjnej (wartości ogłaszana przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego raz na kwartał). Do obliczenia premii stosuje się cenę ostatnio ogłoszoną przed kwartałem złożenia wniosku.
Wskaźniki przeliczeniowe kosztu odtworzenia 1 m kw powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych określane są w oparciu o ustawę z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.
