Powszechnie przyjmuje się, że kierownicy mają nienormowany czas pracy. Czy to prawda?
Daniel Książek: W pierwszej kolejności należy ustalić, co rozumiemy pod nazwą „kierownik" oraz „nienormowany czas pracy". Jeżeli przez nienormowany czas pracy rozumiemy pracę wedle pełnej swobody pracodawcy i bez żadnych limitów czasowych, to takiego systemu czasu pracy nie ma. Przepisy kodeksu pracy, co do zasady, w sposób szczególny regulują tylko sytuację pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych. I tylko tę ostatnią kategorię należy traktować jako kierowników. Te osoby powinny wykonywać – ale tylko w razie konieczności – obowiązki poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.
Kiedy kierownik może pracować więcej niż 8 godzin dziennie?
Jeżeli mówimy o pracy w godzinach nadliczbowych bez prawa do wynagrodzenia, to jest to możliwe tylko i wyłącznie wtedy, gdy jest taka konieczność. Ale chodzi tutaj o sytuacje, które są wyjątkiem, a nie regułą. Jednak w sytuacji, gdy kierownik wyodrębnionej komórki organizacyjnej wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę lub święto, zachowuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w wysokości określonej w przepisach k.p., pod warunkiem, że w zamian za nią nie otrzymał innego dnia wolnego od pracy.
Jak pracodawca powinien organizować zarządzanie pracownikami, aby nie musiał później wypłacać kierownikom dodatków za nadgodziny?
Odpowiedź jest prosta. Nie obciążać kierownika pracą, która powoduje konieczność systematycznej pracy ponad 8 godzin dziennie. Najdogodniej jest, kiedy pracodawca posiada coś na wzór struktury organizacyjnej. Dzięki niej może dokonać łatwej i szybkiej oceny, czy komórka jest wyodrębnioną komórką organizacyjną i który pracownik taką kieruje. W przeciwieństwie do przypadków kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych, większego problemu nie powinno sprawiać wskazanie osoby zarządzającej zakładem pracy. Zgodnie z przepisami k.p., zaliczamy do nich pracowników kierujących jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępców lub pracowników wchodzących w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy oraz głównych księgowych. Istotne jest też, że w przypadku kierownika wyodrębnionej komórki organizacyjnej konieczne jest, aby ta komórka faktycznie była wyodrębniona, np. organizacyjnie i/lub finansowo. Trudności mogą się pojawić w sytuacji, gdy komórka jest wyodrębniona, ale zarządzający nią kierownik jest zarazem jedynym pracownikiem tej komórki. Nie wystarczy też samo „mianowanie" danej osoby kierownikiem komórki.
Jakie konsekwencje poniesie pracodawca, który narusza normy czasu pracy kierowników?
Jeżeli kierownik jest obciążony pracą w taki sposób, że nie ma możliwości niewykonywania pracy w godzinach nadliczbowych, to w razie odwołania sąd pracy może zasądzić na jego rzecz wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych za okres do 3 lat wstecz. Z wyjątku, jakim jest praca w godzinach nadliczbowych bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w takich godzinach, nie można bowiem ustanowić reguły. Reguła taka może drogo kosztować pracodawcę, szczególnie biorąc pod uwagę, że takie osoby mają wyższe niż przeciętne wynagrodzenie za pracę.
—rozmawiał Mateusz Rzemek
