- Mam zamiar rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej, która zostanie zarejestrowana na adres domowy. Na potrzeby działalności będę wykorzystywał jeden pokój w moim domu, a dokładniej - tylko biurko wyposażone w komputer. Podatek dochodowy będzie przeze mnie rozliczany na zasadach ogólnych (podatkowa księga przychodów i rozchodów). W jakiej wysokości powinienem opłacać podatek od nieruchomości? W jaki sposób wydatki z tego tytułu należy rozliczyć w pkpir? – pyta czytelnik.

Fakt prowadzenia działalności gospodarczej w domu przedsiębiorcy podlega zgłoszeniu właściwemu organowi podatkowemu w sprawie podatku od nieruchomości (tzn. wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta). Taka jest zasada. Konsekwencją tego zgłoszenia jest podwyższenie stawki podatku od nieruchomości od powierzchni użytkowej przeznaczonej na potrzeby działalności gospodarczej. Różnica w stawkach podatku od nieruchomości pomiędzy budynkiem mieszkalnym a tym samym budynkiem (lub jego częścią) przeznaczonym na działalność jest bardzo duża.

W przypadku budynków mieszkalnych lub ich części maksymalna roczna stawka podatku od nieruchomości wynosi w 2013 r. - 0,73 zł za 1 m² powierzchni użytkowej. Natomiast zajęcie budynków lub ich części na prowadzenie działalności gospodarczej powoduje konieczność opłacenia podatku od nieruchomości za 2013 r. według rocznej stawki nawet w wysokości 22,82 zł/1 m2. Są to stawki maksymalne, których wysokość określa art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a i b ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: upol).

W praktyce przedsiębiorca może opłacać podatek od nieruchomości według niższych stawek, ponieważ rada gminy, na podstawie podjętej uchwały, jest uprawniona do ustalenia niższych stawek niż wymienione. Jednak za powierzchnię budynku mieszkalnego, która została wyłączona z funkcji mieszkalnej i przeznaczona na działalność gospodarczą, może on zapłacić nawet 30 razy więcej za 1 m2 niż przed rejestracją firmy w domu.

Całkowite wyłączenie funkcji mieszkalnych

Zarejestrowanie działalności gospodarczej pod adresem domowym nie oznacza jeszcze, że budynek mieszkalny lub jego część tracą mieszkalny charakter.

Artykuł 5 ust. 1 pkt 2 lit. b upol, w zakresie w jakim nakłada obowiązek zapłaty podatku od nieruchomości na „budynki mieszkalne lub ich części zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej", odnosi się do tych powierzchni, które całkowicie zostały wyłączone z funkcji mieszkalnych i służą wyłącznie działalności gospodarczej. Tak uznał NSA w wyroku z 11 sierpnia 1992 r. (SA/Wr 650/92, który stwierdził, że:

„Przepis ten zatem wymaga, aby część budynku mieszkalnego była przeznaczona dla prowadzenia w niej działalności gospodarczej z wyłączeniem funkcji mieszkalnych i innych, związanych z zamieszkiwaniem w budynku."

Nie zawsze trzeba zgłaszać

Jeżeli zatem przedsiębiorca, rejestrujący swoją firmę na adres domowy, wykorzystuje na potrzeby prowadzonej działalności tylko biurko (stolik) w pokoju, zaś pozostała część pokoju w dalszym ciągu służy jego potrzebom mieszkalnym (łóżko, regał, telewizor, itd.), to wówczas stawka podatku od nieruchomości na cały ten pokój powinna być określona w wysokości obowiązującej dla celów mieszkalnych, czyli w 2013 r. nie więcej niż 0,73 zł/m².

W takim przypadku brak jest podstaw do wyodrębnienia z pokoju powierzchni użytkowej przeznaczonej na działalność. Nie można też powierzchni całego pokoju uznać za zajętą na prowadzenie działalności. Wobec tego przedsiębiorca nie musi zgłaszać organowi podatkowemu (wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta) zmiany przeznaczenia tej części powierzchni mieszkalnej i może nadal opłacać podatek od nieruchomości według stawki „mieszkalnej".

Ze wzrostem stawki podatku od nieruchomości w części dotyczącej powierzchni wyłączonej z funkcji mieszkalnych i przeznaczonej na działalność należy liczyć się wtedy, gdy podatnik z budynku mieszkalnego wydzielił powierzchnię na potrzeby prowadzonej działalności w ten sposób, że np. cały parter domu lub jego część przeznaczył na biuro rachunkowe, salon kosmetyczny lub gabinet lekarski. Wówczas ta część budynku mieszkalnego będzie uznawana za zajętą na prowadzenie działalności gospodarczej.

Cztery raty, jednorazowe odliczenie

Osoby fizyczne otrzymują decyzję organu podatkowego (wójta, burmistrza lub prezydenta miasta), z której wynika roczna kwota podatku od nieruchomości. Podatek ten jest płacony w 4 ratach, tj. do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego. Mimo tego, że jest on opłacany w ratach, to podatnik może go zaliczyć jednorazowo do kosztów uzyskania przychodów. W tym przypadku podstawę udokumentowania stanowi dowód wewnętrzny sporządzony na podstawie załączonej do niego decyzji organu podatkowego stwierdzającej wysokość podatku.

Wydatek ten zalicza się do kosztów podatkowych w kwocie proporcjonalnie przypadającej na powierzchnię zajmowaną na potrzeby prowadzonej działalności (przy czym może, ale nie musi to być powierzchnia przyjęta dla celów podatku od nieruchomości). Należy go ująć w kolumnie 13 pkpir jako „pozostałe wydatki" pod datą wydania decyzji wymiarowej. Bez znaczenia dla daty poniesienia kosztu jest termin zapłaty poszczególnych rat podatku od nieruchomości lub faktyczne daty zapłaty tych rat. Podobnie wskazała IS w Katowicach w piśmie z 17 kwietnia 2012 r. (IBPBI/1/415-88/12/BK). Z interpretacji tej wynika, że: (...)

Wnioskodawca, jako podmiot prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów, wydatki z tytułu podatku od nieruchomości, o ile stanowią one koszt uzyskania przychodów prowadzonej przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej, winien zaliczyć do kosztów podatkowych w dacie ich poniesienia w rozumieniu art. 22 ust. 6b ustawy o PIT, a więc w dacie wydania decyzji wymiarowej ustalającej wysokość podatku od nieruchomości. Nie jest przy tym istotne, czy wydatek ten został w danym momencie rzeczywiście (faktycznie) zapłacony".

Przykład

Pan Tomasz Lewandowski prowadzi działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług informatycznych. Firmę zarejestrował w budynku mieszkalnym o powierzchni 120 m ², który stanowi jego własność.

Na działalność gospodarczą przeznaczył jeden pokój o powierzchni 19,6 m², natomiast pozostała część domu służy celom mieszkalnym. Z decyzji prezydenta miasta z 14 stycznia 2013 r., określającej wymiar podatku od nieruchomości na 2013 r., wynika podatek w kwocie 72 zł.

Podatnik pod datą wystawienia decyzji wymiarowej (14 stycznia 2013 r.) zaliczył do kosztów uzyskania przychodów podatek od nieruchomości, w części przypadającej na budynek mieszkalny przeznaczony na działalność gospodarczą. Wartość tego kosztu wyliczył następująco:

72 zł x 19,6 m²

podatek od nieruchomości = ----------------------------------- = 11,76 zł

120 m²