Tak orzekł WSA w Warszawie w wyroku z 17 maja 2013 r. (III SA/Wa 3407/12).

Spółka nabyła nieruchomość, która składała się z pięciu działek. W umowie przedwstępnej zawartej w formie aktu notarialnego nie ujawniono żadnych budynków na przedmiotowych działkach. W rzeczywistości na tych działkach mieściły się jednak budynki stanowiące kompleks byłego stadionu żużlowego, przy czym budynki te nie przedstawiały żadnej wartości ekonomicznej dla ich nabywcy i były przeznaczone do wyburzenia. W celu udokumentowania sprzedaży właściciel wystawił na spółkę fakturę, kwalifikując tę transakcję jako zwolnioną z VAT.

W złożonym wniosku o interpretację spółka stanęła na stanowisku, że transakcja ta powinna podlegać opodatkowaniu VAT. Spytała także, czy na podstawie faktury korygującej, wystawionej przez sprzedawcę, zmieniającej kwalifikację transakcji z dostawy zwolnionej z VAT na dostawę podlegającą opodatkowaniu, spółka może odliczyć podatek naliczony z tej faktury. W wydanej interpretacji organ podatkowy uznał, że odliczenie VAT nie jest możliwe, ponieważ transakcja ta podlegała zwolnieniu z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT. Spółka nie zgodziła się ze stanowiskiem organu, twierdząc, że ekonomiczny aspekt transakcji wskazywał, że doszło do sprzedaży gruntu przeznaczonego pod zabudowę, a nie sprzedaży terenu budowlanego wraz z budynkami, więc zastosowanie zwolnienia z VAT byłoby nieprawidłowe.

Sąd nie zgodził się z interpretacją organu podatkowego, argumentując, że w tym przypadku faktycznym celem dostawy nieruchomości było przeznaczenie tej nieruchomości pod zabudowę. Sąd uznał, że w przypadku gdy budynki już w chwili dostawy przeznaczone były do rozbiórki i nie miały wartości ekonomicznej dla nabywcy, to należy przyjąć, że doszło do dostawy gruntu przeznaczonego pod zabudowę. Zatem patrząc na tę transakcję od strony ekonomicznej, nie można doszukiwać się zwolnienia z VAT, które mogłoby być stosowane na podstawie historycznego przeznaczenia nieruchomości.

—Magdalena Osińska, współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Anna Kaczmarek, doradca podatkowy, starszy konsultant w Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o. (biuro w Poznaniu)

W komentowanym wyroku sąd wyraził pogląd, że dokonując kwalifikacji transakcji sprzedaży nieruchomości, na której posadowione są budynki przeznaczone do rozbiórki, jako dostawy zwolnionej z VAT bądź opodatkowanej VAT, należy zbadać przede wszystkim ekonomiczny (gospodarczy) cel tej transakcji. Biorąc po uwagę wnioski płynące z tego wyroku, można stwierdzić, że jeżeli w chwili dokonania dostawy nieruchomości przez sprzedawcę posadowione na niej budynki są przeznaczone do rozbiórki i nie mają dla ich nabywcy żadnej wartości ekonomicznej, to dochodzi, co do zasady, do dostawy gruntu przeznaczonego pod zabudowę, która powinna generalnie podlegać opodatkowaniu VAT.

Z powyższego wyroku wynika, że przy stosowaniu przepisów ustawy o VAT należy kierować się wykładnią celowościową i brać pod uwagę ekonomiczny charakter i cel transakcji. Przedmiotowy wyrok może korzystnie wpłynąć na dotychczasowy sposób interpretacji przez organy podatkowe przepisów ustawy o VAT w zakresie dostawy nieruchomości. Organy te, biorąc pod uwagę jedynie literalne brzmienie przepisów, w wydawanych rozstrzygnięciach często uzależniają opodatkowanie lub zwolnienie z VAT dostawy gruntu z posadowionym na nim budynkiem (który nie nadaje się do ekonomicznego wykorzystania) wyłącznie od statusu znajdującego się na tym gruncie budynku.

Należy wskazać, że na wagę ekonomicznego sensu transakcji w swoich orzeczeniach wielokrotnie zwracał uwagę Trybunał Sprawiedliwości UE, wskazując, że to kryteria ekonomiczne mają decydujące znaczenie dla określenia prawidłowych skutków w zakresie VAT dla danego zdarzenia gospodarczego. W wyroku z 19 listopada 2009 r. (C-461/08) Trybunał orzekł, że dostawa działki z zabudowaniami przeznaczonymi do rozbiórki, w celu wzniesienia nowego budynku, którego rozbiórka rozpoczęła się przed tą dostawą, nie korzysta ze zwolnienia z VAT. Wskazał, że celem gospodarczym tych czynności jest dostawa działki gotowej pod budowę. Z kolei w wyroku z 17 stycznia 2013 r. (C-543/11) Trybunał uznał, że zwolnienie z podatku nie obejmuje transakcji dostawy terenu niezabudowanego po rozbiórce budynku, który się na nim znajdował, nawet wówczas, gdy na dzień dostawy nie zostały dokonane inne prace związane z uzbrojeniem terenu poza rozbiórką. Warunkiem jest jednak, żeby z ogólnej oceny okoliczności związanych z transakcją istniejących w dacie dostawy, włącznie z zamiarem stron, wynikało, że działka była rzeczywiście przeznaczona pod zabudowę.