Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 28 czerwca 2012 r. (II UK 284/11).
Stan faktyczny
W tej sprawie pracodawcą był przedsiębiorca budowlany, który wykonywał budowy w różnych miejscowościach na terenie całego kraju. Pracownicy pracowali w różnych miejscach, przemieszczając się między poszczególnymi miejscowościami, w których prowadzone były budowy. Miejsce pracy zatrudnionych określono szeroko, jako „budowy prowadzone przez pracodawcę na terenie całego kraju".
Powstała wątpliwość, czy świadcząc pracę w różnych miejscowościach, w których wykonywane są budowy, pracownicy przebywali w podróżach służbowych.
Rozstrzygnięcie
Sąd rejonowy uznał, że to nie były delegacje służbowe, ponieważ świadczenie zadań w różnych miejscowościach należało do istoty obowiązków pracowniczych i miało charakter stały. Sąd okręgowy nie podzielił jednak tego stanowiska. Uznał, że pracownicy przebywali w podróżach służbowych.
Sprawa dotarła do Sądu Najwyższego. Rozstrzygając tę wątpliwość, odwołał się do istoty podróży służbowej. Zgodnie z art. 775 § 1 kodeksu pracy podróż służbowa jest odbywana poza obszar miejscowości, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałe miejsce pracy. Kluczowy jest zatem sposób określenia miejsca pracy. Można je ustalić jako stały punkt w znaczeniu geograficznym bądź jako pewien oznaczony obszar (np. strefa określona granicami jednostki administracyjnej podziału kraju).
Jeżeli istota obowiązków pracowniczych polega na ich wykonywaniu na określonym obszarze, to stałym miejscem pracy w rozumieniu art. 775 § 1 k.p. jest cały ten teren. Dotyczy to tzw. pracowników mobilnych (konwojenci, personel latający, kolejarze, przedstawiciele handlowi). Przemieszczanie się na tym obszarze nie oznacza wówczas odbywania delegacji służbowych. Wyjątek stanowią kierowcy w transporcie drogowym.
SN stwierdził, że pracownik przedsiębiorstwa budowlanego, które realizuje inwestycje w różnych miejscowościach, może mieć miejsce pracy określone jako obszar, gdzie pracodawca prowadzi budowy. Stałym miejscem pracy takiej osoby jest każdorazowo to miejsce, do którego został on skierowany w celu stałego świadczenia pracy i w którym przez dłuższy czas systematycznie wykonuje obowiązki. Pracownik nie przebywa wówczas w podróży służbowej, a pracodawca nie ma obowiązku wypłaty świadczeń z tytułu odbywania podróży służbowej.
Komentuje Robert Stępień, prawnik z kancelarii Raczkowski i Wspólnicy
Powyższe stanowisko Sądu Najwyższego odpowiada istocie podróży służbowej oraz potrzebom gospodarczym pracodawcy, którego działalność wymaga stałego przemieszczania się i świadczenia pracy w różnych miejscach. Podróż służbowa to zjawisko niecodzienne, okazjonalne, stanowiące pewien wyłom w zwykłym świadczeniu służbowych obowiązków.
Tymczasem w omawianej sprawie przemieszczanie się pracowników ma charakter stały, należy do istoty ich zadań pracowniczych i wynika z rodzaju świadczonej pracy oraz z natury działalności pracodawcy. Trudno w tej sytuacji uznać, że pracownicy nieustannie przebywają w podróży służbowej.
