Wójt może wstrzymać działalność gospodarczą na 3 dni

- Jakie są uprawnienia gminy w zakresie podjęcia interwencji wynikającej z nieodpowiedniej lokalizacji zakładu prowadzonego przez przedsiębiorcę?

Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2010 r. nr 220, poz. 1447, z późn. zm.; dalej s.d.g.)  uprawnia organy gminy do podjęcia interwencji w przypadkach szczególnego zagrożenia związanego z wykonywaną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą, wynikającego także z nieodpowiedniej lokalizacji zakładu. Zgodnie z art. 78 tej ustawy, w  przypadku powzięcia wiadomości o wykonywaniu działalności gospodarczej niezgodnie z przepisami ustawy, a także w razie stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia, niebezpieczeństwa powstania szkód majątkowych w znacznych rozmiarach lub naruszenia środowiska w wyniku wykonywania tej działalności, wójt, burmistrz lub prezydent miasta niezwłocznie zawiadamia właściwe organy administracji publicznej. Zawiadomione organy niezwłocznie powiadamiają wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o podjętych czynnościach. W przypadku braku możliwości zawiadomienia właściwych organów wójt, burmistrz lub prezydent miasta może nakazać, w drodze decyzji, wstrzymanie wykonywania działalności gospodarczej na czas niezbędny, nie dłuższy niż 3 dni. Decyzji nakazującej wstrzymanie wykonywania działalności gospodarczej w razie stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia, niebezpieczeństwa powstania szkód majątkowych w znacznych rozmiarach lub naruszenia środowiska w wyniku wykonywania tej działalności nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.

Natomiast dla ustalenia, czy działalność jest zgodna z warunkami określonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, nie weryfikuje się jej legalności z punktu widzenia ustawy s.d.g., ale kontroluje się faktyczny sposób korzystania z nieruchomości.

Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego, a zatem źródłem powszechnie obowiązującego prawa na obszarze działania organu, który go ustanowił. W przypadku naruszenia postanowień miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (lub dokonania określonej zmiany bez decyzji o warunkach zabudowy) gminie przysługują uprawnienia wynikające z ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (DzU z 2012 r., poz. 647, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 59 ust. 3 tej ustawy w przypadku zmiany zagospodarowania terenu – która nie wymaga pozwolenia na budowę, z wyjątkiem tymczasowej, jednorazowej zmiany zagospodarowania terenu, trwającej do roku – bez uzyskania decyzji o warunkach zabudowy, wójt, burmistrz albo prezydent miasta może, w drodze decyzji, nakazać właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości:

- wstrzymanie użytkowania terenu, wyznaczając termin, w którym należy wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu warunków zabudowy, albo

- przywrócenie poprzedniego sposobu zagospodarowania.

Przepis ten ma również zastosowanie w przypadku terenu objętego miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Uprawnienie to wynika z orzecznictwa. Zgodnie z wyrokiem NSA z 21 stycznia 2009 r., II OSK 6/08, przepis art. 59 ust. 3 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym znajduje odpowiednie zastosowanie również w przypadku zmiany zagospodarowania terenu, która nie wymaga pozwolenia na budowę, dokonanej w sposób niezgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Gmina posiada zatem instrumenty do sprawdzenia zgodności zmiany sposobu zagospodarowania terenu niewymagającej pozwolenia na budowę, a także sposobu użytkowania obiektu lub jego części, z ustaleniami planu miejscowego. Stosowanie art. 59 ust. 3 – jak podkreślił sąd – musi być odpowiednie, a zatem wójt, burmistrz albo prezydent miasta, orzekając o wstrzymaniu użytkowania terenu, nie może jednocześnie wyznaczyć terminu, w którym należy wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu warunków zabudowy z tej prostej przyczyny, że dla terenu, dla którego uchwalono plan miejscowy, nie wydaje się decyzji o warunkach zabudowy.

Z literalnego brzmienia art. 59 ust. 3 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wynika, że wybór jednej z wymienionych sankcji ma charakter uznaniowy. Organ dokonuje w tym zakresie wyboru jednego z dwóch możliwych rozstrzygnięć, a wybór powinien być poprzedzony dokładnym wyjaśnieniem stanu faktycznego oraz musi być  uzasadniony. Z uzasadnienia rozstrzygnięcia powinno wynikać, że wybór ten został dokonany z uwzględnieniem interesu społecznego i słusznego interesu obywateli.

Urzędem właściwym w zakresie przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jest Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej.

WNIOSEK

Proponowane przez rolnika usługi nie mogą być ogólnodostępne, tj. nie mogą jednocześnie dotyczyć szerszego kręgu turystów niż tych, którzy  przebywają na wypoczynku w jego gospodarstwie rolnym, w którym świadczone są te usługi na zasadach komercyjnych.

Gmina ma instrumenty do sprawdzenia zgodności zmiany sposobu zagospodarowania terenu niewymagającej pozwolenia na budowę, a także sposobu użytkowania obiektu lub jego części, z ustaleniami planu miejscowego.

Turyści w gospodarstwie rolnika bez wpisu do ewidencji

- Jak należy  interpretować pojęcie działalności agroturystycznej? Planuję prowadzenie  agroturystyki. Czy muszę zarejestrować działalność gospodarczą w CEIDG?

Ustawa s.d.g. w art. 3 określa, że jej przepisów nie stosuje się do wynajmowania przez rolników pokoi i sprzedaży posiłków domowych, jako typowych usług oferowanych w ramach „agroturystyki", a także świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów. Ustawa s.d.g. nie zawiera zatem definicji „gospodarstwa agroturystycznego", a jedynie wskazuje przesłanki, na podstawie których rolnicy, bez wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, mogą świadczyć usługi związane z pobytem turystów. Ustawa nie ustanawia również ograniczeń tylko do wynajmu pokoi i sprzedaży posiłków domowych, bowiem wyraźnie umożliwia także świadczenie w gospodarstwie rolnym innych usług związanych z pobytem turystów. Oznacza to zdaniem departamentu, że proponowane przez rolnika usługi nie mogą być ogólnodostępne, tj. nie mogą jednocześnie dotyczyć szerszego kręgu turystów niż przebywających na wypoczynku w jego gospodarstwie rolnym, którym świadczone byłyby te usługi na zasadach komercyjnych. Świadczenie usług w gospodarstwie agroturystycznym powinno oznaczać świadczenie ich w oparciu o zasoby tego gospodarstwa, bez zmiany ich charakteru i naruszenia podstawowej funkcji, którą jest zachowanie zdolności do produkcji rolnej.

Należy podkreślić, że wskazane wyłączenie ma charakter podmiotowy – dotyczy zatem tylko rolników i nie obejmuje innych podmiotów nieposiadających statusu rolnika.

Rolnikiem, zgodnie art. 6 pkt 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (DzU z 2008 r. nr 50, poz. 291, z późn. zm.), jest pełnoletnia osoba fizyczna zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osoba, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia. Przepisy tej ustawy uznają za gospodarstwo rolne każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej. Ustawa s.d.g. nie ustanawia ograniczeń co do rozmiaru prowadzonej działalności agroturystycznej.

Natomiast rozmiar tej działalności ma znaczenie dla celów podatkowych. Zgodnie z art. 21 pkt 43 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2012 r., poz. 361) wolne od podatku dochodowego są dochody uzyskane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych, w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym, osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza pięć.

Z kolei ustawa o usługach turystycznych zalicza wynajmowane przez rolników pokoje i miejsca na ustawianie namiotów w prowadzonych przez nich gospodarstwach rolnych, do tzw. innych obiektów niż typowe obiekty hotelarskie, w których mogą być świadczone usługi hotelarskie, pod warunkiem że obiekty te spełniają wymagania sanitarne, przeciwpożarowe, jak i minimalne wymagania co do wyposażenia, określone w załączniku nr 7 do rozporządzenia ministra gospodarki i pracy z 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (DzU z 2006 r. nr 22 poz. 169, z póżn. zm.). Również w tym przypadku ustawa nie ustanawia ograniczeń w zakresie rozmiaru działalności. Natomiast usługodawca ma obowiązek zgłoszenia zamiaru świadczenia usług do ewidencji „innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie", prowadzonej przez wójta (burmistrza lub prezydenta miasta). Do takich obiektów nie należy używać nazw zastrzeżonych dla obiektów hotelarskich.

W świetle tego należy podkreślić, że nie ma zdefiniowanej i jednolitej regulacji określającej „gospodarstwo agroturystyczne". Są natomiast w różnych przepisach udogodnienia związane ze zwolnieniem z obowiązków określonych ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, ze zwolnieniami podatkowymi, z podatkiem od nieruchomości czy wreszcie możliwość pozostawania w KRUS. Jednak udogodnienia te mogą odnosić się tylko do rolników prowadzących „działalności agroturystyczną" objętą wyłączeniem zawartym w art. 3 ustawy s.d.g. Przepis ten ma charakter wyjątku od ogólnej zasady, w związku z czym nie może być interpretowany rozszerzająco.

Na pytania odpowiadał Departament Doskonalenia Regulacji Gospodarczych Ministerstwa Gospodarki