Podpisując zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy, pracownik zobowiązuje się, że nie będzie podejmował pracy na rzecz konkurenta wobec pracodawcy lub nie będzie prowadził własnej działalności konkurencyjnej.

Praktyką jest zawieranie takich umów już przy zatrudnianiu, np. w trakcie zawierania z pracownikiem angażu na okres próbny lub na czas określony czy nieokreślony. Istotne staje się wtedy określenie, kiedy zaczyna się czas „po ustaniu stosunku pracy", z którym wiążą się uprawnienia i obowiązki stron.

W trakcie angażu

Z samej istoty zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy wynika, że uprawnionymi do jego zawarcia są pracodawca i pracownik. Podpisanie takiego kontraktu po ustaniu stosunku pracy też jest możliwe, ale podlega on rygorom kodeksu cywilnego, a nie kodeksu pracy.

Zgodnie z art. 101

2

§ 1 k.p. umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy można zawrzeć wyłącznie z pracownikiem mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. To dość ogólne i nieprecyzyjne określenie w praktyce budzi spore wątpliwości.

Jak podkreślił

Sąd Najwyższy w wyroku z 4 lutego 2009 r. (II PK 223/08)

wskazane w art. 101

2

§ 1 k.p. warunki określające przedmiot klauzuli konkurencyjnej nie podlegają ocenie na podstawie kryteriów obiektywnych, lecz zależą od subiektywnego przekonania pracodawcy, ważącego własny interes przy formułowaniu zakazu. To zatem pracodawca uznaje, czy wykorzystanie u konkurencji wiedzy nabytej przez pracownika mogłoby narazić go na szkodę.

Po etacie

Ponieważ istotą takiego zakazu jest zobowiązanie pracownika do niepodejmowania po rozwiązaniu stosunku pracy działalności konkurencyjnej oraz zobowiązanie pracodawcy do wypłaty określonego w umowie odszkodowania, czas obowiązywania tej umowy wykracza poza okres związania stron stosunkiem pracy.

Zgodnie z uchwałą SN z 7 marca 2006 r. (I PZP 5/05) zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy aktualizuje się w chwili, gdy między stronami zakazu konkurencji nie istnieje już stosunek pracy. Dotyczy to więc wyłącznie definitywnego ustania stosunku pracy, czyli angaż pracowniczy nie wiąże już stron zakazu konkurencji.

Potwierdza to wyrok SN z 18 grudnia 2006 r. (II PK 95/06). Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy dotyczy czasu po definitywnym ustaniu stosunku pracy, choćby stosunek ten wynikał z kilku kolejno po sobie następujących umów terminowych. SN stwierdził, że odszkodowanie przewidziane w zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie przysługuje, jeżeli zatrudnienie jest nieprzerwanie kontynuowane, choćby doszło do zmiany treści stosunku pracy.

SN uzasadnił, że dopuszczenie możliwości obowiązywania zakazu konkurencji także, gdy zmienia się treść stosunku pracy, prowadziłoby do sytuacji sprzecznej z samą istotą umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, w której faktycznie obowiązywałaby ona strony nadal trwającego stosunku pracy.

—Agata Iwanow, prawnik kancelarii Chajec, Don-Siemion & Żyto sp.k.