Wniosek o ogłoszenie upadłości to za mało

Wniosek o ogłoszenie upadłości, niezależnie od tego, czy składany jest przez dłużnika, czy też przez wierzyciela lub inny uprawniony podmiot, powinien czynić zadość formie przewidzianej dla pism procesowych, gdyż postępowanie upadłościowe jest formą postępowania sądowego.

Jednak w wielu przypadkach, ze względu na brak szczegółowej znajomości problematyki postępowania upadłościowego, składane wnioski podlegają zwrotowi, gdyż nie zawierają one wymaganych informacji lub prawidłowo sporządzonych przez kadrę zarządzającą oraz służby księgowe załączników. Znajomość podstawowych zasad postępowania upadłościowego jest bardzo istotna w szczególności dla dłużników spełniających już wszystkie przesłanki do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, ponieważ na nich ciąży ustawowy obowiązek  zgłoszenia takiego wniosku.

Należy zaznaczyć, że treść wniosku jest zróżnicowana w zależności od tego czy pochodzi on od wierzyciela czy od dłużnika. Są oczywiście elementy wspólne dla wniosków wszystkich uprawnionych podmiotów, jednak najtrudniejsze zadanie stoi przed dłużnikiem, który musi razem z wnioskiem przedstawić wiele informacji i dokumentów. Muszą one wykazać ciężką sytuację finansową dłużnika.

Najpierw identyfikacja

Przede wszystkim wniosek o ogłoszenie upadłości składany przez dłużnika, powinien bezwzględnie zawierać szczegółowe jego oznaczenie, tj. jego imię i nazwisko, jego nazwę albo firmę, miejsce zamieszkania albo siedzibę, a gdy dłużnikiem jest spółka osobowa lub osoba prawna – reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, a ponadto w przypadku spółki imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia.

Kolejną wymaganą kwestią jest oznaczenie miejsca, w którym znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika, przy czym należy tu wskazać wszystkie znane podmiotowi składającemu wniosek miejsca położenia majątku dłużnika, co w konsekwencji może znacznie ułatwić i przyśpieszyć czynności procesu upadłościowego. Ponadto jest to istotne przede wszystkim dla określenia właściwości miejscowej sądu upadłościowego – sądem właściwym jest wydział gospodarczy sądu rejonowego, właściwego dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika.

Co w uzasadnieniu

Obowiązkowe oczywiście jest wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie, tzn. co do zasady wnioskodawca zobowiązany jest określić, która z przesłanek ogłoszenia upadłości dotyczy konkretnego dłużnika oraz wskazać poszczególne okoliczności potwierdzające dany stan faktyczny.

Nie można także zapomnieć o wskazanym w ustawie obowiązku udzielenia informacji, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy z 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (DzU z 2010 r. nr 112, poz. 743, z 2011 r. nr 199, poz. 1175 i nr 234, poz. 1391 oraz z 2012 r. poz. 173) lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny w rozumieniu tej ustawy, a także czy dłużnik jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów ustawy z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (DzU z 2005 r. nr 184, poz. 1539, z późn. zm.).

Odpisy z właściwego rejestru

W przypadku, gdy dłużnikiem jest przedsiębiorca wpisany do właściwego rejestru, do wniosku należy dołączyć zaświadczenie albo oświadczenie o wpisie do rejestru zawierające oznaczenie jego firmy lub nazwy, formy prawnej, siedziby oraz numeru we właściwym rejestrze.

Uogólniając, do wniosku należy dołączyć albo odpis  z Krajowego Rejestru Sądowego albo Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Jeżeli dłużnik jest wnioskodawcą, powinien wskazać w oświadczeniu także osoby uprawnione do jego reprezentowania. Należy pamiętać, że oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Dłużnik w swoim wniosku powinien dodatkowo określić, czy wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, czy też o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację jego majątku.

Jakie dokumenty

są obowiązkowe

Dłużnik do swojego wniosku powinien dołączyć – zarówno do wniosku o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, jak i do wniosku o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej:

1)

aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników.

Nie oznacza to jednak, iż musi być to wykaz sporządzony wyłącznie na potrzeby zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Można wykorzystać wycenę majątku dłużnika sporządzaną dla innych celów, o ile odpowiada ona nadal stanowi faktycznemu. Wykaz majątku jest w istocie wykazem składników mienia dłużnika, bowiem jego zobowiązania (długi) ujawnia się w odrębnym dokumencie (w spisie wierzycieli). Wykaz ten powinien obejmować wszystkie aktywa majątku dłużnika, a więc rzeczy (nieruchomości oraz ruchomości, w tym zapasy itd.) i prawa majątkowe (wierzytelności, papiery wartościowe itd.). Co się tyczy określenia wartości tych składników, to wzmianka o „szacunkowej wycenie” wskazuje, iż nie chodzi o tzw. wartość bilansową. Nie ma jednak konieczności przedstawiania wyceny rzeczoznawcy. W odniesieniu do praw majątkowych szacunkowa wycena powinna uwzględniać możliwość realizacji prawa, np. ściągnięcia wierzytelności.

2) bilans sporządzony dla celów tego postępowania na dzień nie późniejszy niż trzydzieści dni przed dniem złożenia wniosku.

Jest to de facto bilans sporządzony na zasadach, które są wskazane w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: DzU z 2009 r. nr 152, poz. 1223 z późn. zm.). Zgodnie z art. 45 ust. 2 ustawy o rachunkowości  bilans jest jednym z elementów sprawozdania finansowego, na które składają się ponadto rachunek zysków i strat oraz informacja dodatkowa. Sposób sporządzenia tych dokumentów normuje ustawa o rachunkowości.

Jeżeli natomiast zgodnie z ustawą o rachunkowości dłużnik nie ma obowiązku sporządzania sprawozdania finansowego, to przed złożeniem wniosku o upadłość powinien sporządzić bilans na potrzeby postępowania upadłościowego i dołączyć go do wniosku.

Bilans powinien być sporządzony na dzień „nie późniejszy niż trzydzieści dni przed dniem złożenia wniosku”. Sformułowanie to nie jest precyzyjne, niektórzy nawet twierdzą, iż wręcz wydaje się wadliwe. Przyjmuje się jednak, że chodzi o bilans aktualny, a więc taki, który sporządzono na dzień przypadający między ostatnim a trzydziestym dniem przed złożeniem wniosku o upadłość.

Ponadto należy pamiętać, iż mimo złożenia bilansu sporządzonego zgodnie z ustawą o rachunkowości dłużnik może wykazywać, że bilansowa wartość należących do niego przedmiotów jest niższa od faktycznej, jeżeli np. dokonano znacznych odpisów amortyzacyjnych.

Przykład: Wniosek zostaje złożony 27 sierpnia 2012 r. Dołączony do niego bilans musi uwzględniać stan z dnia nie późniejszego niż 27 lipca 2012 r.

3) spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, a także listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na jego majątku wraz z datami ich ustanowienia.

Przedłożenie spisu wierzycieli z określeniem ich adresów i wysokości wierzytelności  służy wstępnej ocenie sądu co do rozmiaru zadłużenia i jest pomocne w ustalaniu istnienia podstawy upadłości. Wzmianka o „wysokości wierzytelności” sugeruje, że chodzi o wierzytelności pieniężne. Wskazanie adresów wierzycieli jest istotne ze względu na spoczywający na syndyku obowiązek zawiadomienia wierzycieli o upadłości.

Lista zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika to np. hipoteki, zastawy, poręczenia. Jest pomocna przy ustalaniu, czy majątek ten nie jest obciążony w takim stopniu, że pozostały majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania Z kolei określenie dat ustanowienia zabezpieczeń umożliwia ocenę, czy zabezpieczenia te są skuteczne.

4) oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku.

Okoliczność, że oświadczeniem należy objąć długi spłacone w okresie sześciu miesięcy przed złożeniem owego wniosku, pozwala zorientować się, czy spłata nie dotyczyła długów wynikających z odpłatnych czynności prawnych, które są bezskuteczne w stosunku do masy na podstawie art. 127  Prawo upadłościowe i naprawcze (dalej: puin). Ponadto informacja o spłatach długów jest podstawą oceny, czy dłużnik swym zachowaniem krzywdzi wierzycieli, co ma znaczenie w kontekście art. 12 ust. 2 puin;

5) spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika wraz z adresami, z określeniem wierzytelności, daty ich powstania i terminów zapłaty.

W dokumencie tym należy wymienić osoby (dłużników) zobowiązane do świadczenia na rzecz dłużnika, którego dotyczy wniosek o ogłoszenie upadłości. Pomimo że w przepisie jest mowa o „terminie zapłaty”, przyjąć należy, że chodzi nie tylko o świadczenia pieniężne, ale o wszelkie świadczenia o majątkowym charakterze (przeniesienie własności rzeczy lub innego prawa, wydanie rzeczy, wykonanie czynności itp.). Przedłożenie spisu ma bowiem służyć nie tylko określeniu wartości majątku dłużnika, ale także ułatwić syndykowi dochodzenie roszczeń w stosunku do osób zobowiązanych, o czym świadczy wprowadzenie wymogu podania adresów tych osób.

6) wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi.

Tytułami egzekucyjnymi są:

- orzeczenie sądu lub referendarza prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem oraz inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;

- akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który spełnia przesłanki wskazane w kodeksie postępowania cywilnego.

Przez pojęcie tytułów wykonawczych rozumieć należy zarówno zaopatrzone w klauzulę wykonalności tytuły egzekucyjne wymienione powyżej, jak też administracyjne tytuły wykonawcze.

Wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych umożliwia ocenę zagrożenia wszczęciem egzekucji przeciwko dłużnikowi, a jeśli egzekucja jest już wszczęta, pozwala – z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości – podjąć kroki zmierzające do wstrzymania egzekucji wobec jej zawieszenia ex lege. Organ egzekucyjny może bowiem nie wiedzieć o upadłości egzekwowanego dłużnika.

7) informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych i zastawów skarbowych oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w rejestrach, jak również o prowadzonych innych postępowaniach sądowych lub administracyjnych dotyczących majątku dłużnika.

Informacja ta obejmować powinna w szczególności wszczęte postępowania o wpis do księgi wieczystej hipoteki i innych praw rzeczowych (użytkowania, służebności itp.), a także praw i roszczeń osobistych, które przez wpis uzyskują rozszerzoną skuteczność, o wpis do rejestru zastawów zastawu rejestrowego, o wpis zastawu skarbowego do rejestru zastawów skarbowych itp. Informacja o innych postępowaniach sądowych lub administracyjnych odnoszących się do majątku dłużnika dotyczyć powinna wszelkich spraw o majątkowym charakterze, bez względu na to, czy dłużnik jest w nich powodem czy pozwanym.

8) informację o miejscu zamieszkania reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni.