- Z pracownikiem przebywającym na urlopie bezpłatnym zawarliśmy umowę o dzieło. Na tej podstawie praca ma być wykonywana od 20 sierpnia do 7 września. Zatrudniony przebywa na urlopie do końca sierpnia. Czy od przychodu z dzieła przypadającego za wrzesień musimy pobrać i odprowadzić składki do ZUS? Czy część przychodu z tytułu wykonania umowy o dzieło w okresie urlopu bezpłatnego jest zwolniona z oskładowania? A może składki trzeba potrącić od całego wynagrodzenia z dzieła?
– pyta czytelnik.
Wszystkie tytuły do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostały wymienione w art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.). Co prawda umowa o dzieło nie jest tzw. samoistnym tytułem do ubezpieczeń społecznych, ale to wcale nie oznacza, że w każdym przypadku uzyskany z niej przychód nie podlega oskładkowaniu.
Każdorazowo daniny na ZUS trzeba pobrać, jeśli wykonawcą dzieła jest pracownik zlecającego zadanie. Wówczas dziełobiorca ma status własnego pracownika. Jego przychody z etatu i cywilnego kontraktu dodajemy i od uzyskanej sumy naliczamy i potrącamy zarówno składki na ZUS, jak i składkę zdrowotną.
Potwierdza to art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, który stanowi, że za pracownika uważa się osobę wykonującą pracę na podstawie umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
Zaś art. 18 ust. 1a ww. ustawy nie pozostawia złudzeń, że od przychodu wypłacanego z umowy o dzieło istnieje obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli została ona zawarta z własnym pracodawcą lub jest wykonywana na rzecz własnego szefa.
Statusu własnego pracownika nie ma jednak pracownik, któremu pracodawca udzielił urlopu bezpłatnego. Czas takiego wolnego jest okresem przerwy w pracowniczych ubezpieczeniach. Za ten okres szef nie odprowadza żadnych składek do ZUS.
Skoro tak, to jeśli z pracownikiem zostanie zawarta umowa o dzieło, którego realizacja przypada na czas udzielonego mu urlopu bezpłatnego, to od przychodu otrzymanego z tytułu wykonywania tej umowy płatnik nie powinien opłacać składek ani na ubezpieczenia społeczne, ani zdrowotne.
Jak wskazał czytelnik, umowa o dzieło została zawarta z pracownikiem przebywającym na urlopie bezpłatnym. Wolne to ma trwać do końca sierpnia. Z pytania nie wynika jednoznacznie, czy po zakończeniu urlopu pracownik będzie pozostawał w zatrudnieniu, czy też zakończenie tego wolnego zbiegnie się z rozwiązaniem umowy o pracę. A to istotna różnica.
Gdyby umowa o pracę ustała z końcem sierpnia, od wynagrodzenia należnego z racji wykonania umowy o dzieło żadne składki nie powinny być naliczone. Jeżeli natomiast podwładny od 1 września wróci do aktywności zawodowej, to przychód uzyskany przez niego z cywilnej umowy, należny za pracę we wrześniu, trzeba uwzględnić w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia i rozliczyć na ogólnych zasadach obowiązujących pracowników.
Przykład
Pan Karol zawarł dzieło ze swoim szefem. Strony umówiły się na wypłatę 1800 zł za realizację uzgodnionego zadania. Pracownik wykonywał tę umowę przez 15 dni. 10 dni przypadło na czas udzielonego mu urlopu bezpłatnego, a pozostała część – na okres po powrocie do pracy po zakończonym urlopie.
W tej sytuacji 2/3 przychodu, czyli 1200 zł wypracowane na urlopie bezpłatnym, jest zwolnione z obowiązku naliczenia i odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Reszta wynagrodzenia (tj. 600 zł) wypracowanego już po powrocie do pracy, podlega oskładkowaniu na zasadach identycznych jak pensja uzyskana z tytułu wykonywania umowy o pracę.
To oznacza, że w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA z kodem pracowniczym składanym za wrzesień (01 10 xx) w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne płatnik powinien uwzględnić zarówno wynagrodzenie z umowy o pracę, jak i część przychodu z umowy o dzieło.
