Po wejściu do Unii Europejskiej Polska została zobligowana do spełniania coraz surowszych wymów określających odsetek odpadów, które muszą zostać poddane segregacji. W ubiegłym roku uchwalono nowelizację ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, której celem jest komunalizacja odpadów. Dotychczas, każdy obywatel lub np. wspólnota mieszkaniowa, spółdzielnia miały obowiązek posiadać umowę z firmą zajmującą się wywozem odpadów, zaś za jej brak groził mandat, który najczęściej nakładali strażnicy miejscy.

Uznano, że system będzie efektywniejszy, gdy oprze się gospodarkę odpadami komunalnymi na gminach, które staną się właścicielem produkowanych przez mieszkańców śmieci. To ona będzie także miała obowiązek spełniać minima procentowe segregowanych śmieci (do 2020 r. papier, metal, plastik, szkło – 50 proc., odpady budowlane i rozbiórkowe – 70 proc.).

Oczywiste jest, że aby wywiązać się z obowiązku ich utylizacji samorząd terytorialny będzie musiał ponosić koszty, które zostaną zrekompensowane dodatkową opłatą, bądź zwiększeniem podatków. Ważne jest jednak, że to gmina ma decydować o wyborze firmy odbierającej odpady.

Oznacza to konieczność rozpisania wielu przetargów, których wartość w skali kraju osiągnie co najmniej kilka miliardów złotych. Równocześnie jest to jednoznaczne z olbrzymimi zmianami w funkcjonowania wielu firm oraz szansa dla nowych przedsiębiorstw. Ustawa w interesującym nas zakresie wejdzie w życie 1 lipca 2013 r.

Co mówią ogólne zasady

Działalność polegająca na odbieraniu odpadów komunalnych jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej i wymaga wpisu do rejestru prowadzonego przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce odbierania tych odpadów od właścicieli nieruchomości.

To oznacza, że jeśli przedsiębiorca planuje prowadzić działalność gospodarczą w wielu miejscach, to ma obowiązek uzyskać wpis w każdym z miejsc zamierzonej działalności gospodarczej. Rejestr jest prowadzony w formie elektronicznej. Zasady prowadzenie rejestru, jak i uzyskiwania wpisu do niego określa ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Przedsiębiorca, który planuje uzyskać wpis do rejestru musi spełnić szereg warunków, które mają gwarantować rzetelność wykonywanych zadań.

Odpowiednie pojazdy i urządzenia

Po  pierwsze ma obowiązek posiadać odpowiednią bazę infrastrukturalną, która umożliwia wykonywanie zadań w sposób bezpieczny dla środowiska. Pojazdy i urządzenia służące do odbierania odpadów muszą mieć odpowiedni stan sanitarny i techniczny. Szczegółowe wymogi zostaną określone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw środowiska

Najpierw wpis

Wpis do rejestru dokonuje się na wniosek zainteresowanego przedsiębiorcy złożony pisemnie. Zawiera on oznaczenie firmy, siedziby oraz adresu przedsiębiorcy, numer identyfikacji podatkowej, oraz numer identyfikacyjny REGON oraz określenie rodzaju odbieranych odpadów komunalnych. Do wniosku należy dołączyć podpisane oraz oznaczone wszelkimi danymi identyfikacyjnymi firmy oświadczenie o następującej treści:

„Oświadczam, że:

Wpis do rejestru jest dokonany z chwilą zamieszczenia w nim danych i nie wymaga wydania decyzji administracyjnej

1) dane zawarte we wniosku o wpis do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości są kompletne i zgodne z prawdą;

2) znane mi są i spełniam warunki wykonywania działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od  właścicieli nieruchomości, określone w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w  gminach (DzU z 2012 r. poz. 391).”.

Wpis do rejestru jest dokonany z chwilą zamieszczenia w nim danych i nie wymaga wydania decyzji administracyjnej. Co do zasady organ administracji samorządowej może odmówić wpisu do rejestru tylko w dwóch przypadkach:

- gdy wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem;

- określonych w artykule 71 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej – złożenie nieprawdziwego oświadczenia, naruszenie wymaganych warunków oraz stwierdzenie rażącego naruszenia warunków, gdy nie minęły od tego momentu 3 lata.

Do wniosku należy dołączyć dowód uiszczenia opłaty skarbowej w wysokości 50 zł. Po uzyskaniu wpisu, wójt, burmistrz lub prezydent miasta nada przedsiębiorcy numer rejestrowy.

Informacje w rejestrze

Rejestr zawiera wszystkie informacje wymieniane we wniosku, czyli dane oznaczające firmę, numer NIP i REGON wraz z określeniem rodzaju odbieranych odpadów komunalnych. Wykreślenie z rejestru następuje w tych samych przypadkach, gdy odmawia się wpisu do rejestru oraz gdy stwierdza się trwałe zaprzestanie funkcjonowania, a także gdy stwierdzono po

raz drugi, że przedsiębiorca umieszcza odpady w innych instalacjach niż regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych. Przesłanką do wykreślenie jest także nieosiągnięcie wymaganych prawem poziomów recyklingu odpadów.

Jakie obowiązki

Przedsiębiorstwo zajmujące się odbieraniem odpadów, ma obowiązek zawrzeć umowę z podmiotem prowadzącym regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych (firma ta nie ma prawa odmówić podpisania takiego kontraktu). Potem przedsiębiorca musi do tej stacji dostarczać odpady. W przypadku awarii i braku możliwości odbioru śmieci, wyznaczana jest inna regionalna instalacja do przetwarzania odpadów. Przedsiębiorstwo ma obowiązek odbierania odpadów selektywnych i przekazywania ich w celu odzysku i unieszkodliwienia.

Nie można mieszać odpadów posegregowanych z niesegregowanymi. Grozi za to kara w wysokości od 10 tys. do 50 tys. zł. Jeśli mimo istniejącego obowiązku mieszkańcy nie segregują odpadów, przedsiębiorstwo odbierające odpady ma prawo powiadomić o tym gminę. Generalnie z obowiązującego prawa wynikają określone priorytety postępowania z odpadami.

Priorytetem jest segregacja, następnie unieszkodliwianie inne niż składowanie, jeżeli odpadów nie można poddać odzyskowi, a na końcu dopiero unieszkodliwianie przez składowanie, ale pod warunkiem, że nie da się ich unieszkodliwić w żaden inny sposób. W przypadku, gdy firma nie wygra przetargu i nie wykonuje usług na podstawie umowy z organem samorządu terytorialnego, ma obowiązek osiągnąć samodzielnie analogiczny poziom segregacji, jak gminy.

Sporo sprawozdawczości

Firma odbierająca odpady komunalne, jeśli świadczy usługi właścicielom nieruchomości, ma obowiązek przygotowywania raz na kwartał sprawozdania, które następnie przekazuje wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta. Powinno ono wpłynąć do końca miesiąca następującego po kwartale, którego dotyczy. Treść i zakres sprawozdania został precyzyjnie określony w ustawie.

Musi ono zawierać informację o masie poszczególnych odebranych odpadów komunalnych oraz sposobie ich zagospodarowania oraz wskazanie instalacji, która je otrzymała. Ponadto zawiera ono informacje o masie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym o masie odpadów przekazywanych na składowisko oraz nieprzekazanych do składowania odpadów.

W  sprawozdaniu należy także umieścić informacje o liczbie właścicieli nieruchomości oraz wskazać właścicieli, którzy zbierają odpady w sposób niezgodny z regulaminem. W celu weryfikacji tych danych wójt, burmistrz lub prezydent miasta może zobowiązać podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości do okazania dokumentów sporządzanych na potrzeby ewidencji odpadów oraz dokumentów potwierdzających osiągnięcie określonych poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania.

W przypadku gdy na podstawie tych dokumentów dochodzi do wniosku, że sprawozdanie jest przygotowane nierzetelnie, może wezwać podmiot do jego uzupełnienia lub poprawienia w terminie 14 dni. Dokumenty te są niezbędne gminie do sporządzenia rocznego raportu. Przekazywany on będzie marszałkowi województwa oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska, który przygotowuje sprawozdanie dla ministra właściwego do spraw ochrony środowiska.

Każdy podmiot działający na podstawie ustawy – Prawo ochrony środowiska może być kontrolowany przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Organy te mają prawo poprosić o pomoc miejscowego komendanta policji, który nie może odmówić udzielenia pomocy w zrealizowaniu czynności kontrolnych.

Sześć kroków

Jak utworzyć firmę odbierająca odpady w punktach:

1. Nabyć i zbudować odpowiednią bazę infrastrukturalną

2. Określić obszary działania i wystąpić z wnioskiem o wpis do rejestru

3. Uiścić opłatę skarbową

4. Uzyskać wpis do rejestru

5. Pamiętać o bezwzględnym obowiązku przestrzegania zasad

6. Poddawać recyklingowi określony odsetek wagowy odbieranych śmieci

Grzegorz Byszewski ekspert Pracodawcy RP

Grzegorz Byszewski ekspert Pracodawcy RP

Komentuje Grzegorz Byszewski, ekspert Pracodawcy RP

Zmiany w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, były i są nadal bardzo kontrowersyjne. Burzą cały obecnie funkcjonujący system odbioru odpadów oparty na dwustronnych umowach zawartych między mieszkańcem a odbiorcą.

Ogłaszanie przetargów przez wójtów gmin i prezydentów miast na odbiór odpadów ma, jak się zakłada, zwiększyć poziom recyklingu odpadów oraz zmusić każdego mieszkańca do opłacania wywozu odpadów komunalnych.

Zmiana ta jednak powoduje konieczność przeprowadzenia w przyszłym roku licznych przetargów na wywóz śmieci. Zgodnie z ustawą w konkursie nie mogą być w żaden sposób faworyzowane spółki publiczne – także, aby prowadzić działalność muszą wygrać przetarg. Trzeba pamiętać, że możliwość obsługi od razu dużej liczby budynków, powinna umożliwić obniżenie kosztów prowadzonej działalności.