dalej jako nowelizacja) wprowadziła bowiem istotne zmiany.
Chodzi o wiele zagadnień dotyczących zatrudniania osób niepełnosprawnych, uprawnień pracowniczych oraz pomocy publicznej uzyskiwanej przez pracodawców zatrudniających osoby z niepełnosprawnością.
Większość zmian zaczęła obowiązywać już w tym roku. Natomiast część z nich wejdzie w życie od 1 stycznia 2012. Dotyczą one:
• czasu pracy osób niepełnosprawnych,
• wysokości kwot dofinansowania wynagrodzeń,
• spełniania warunków uprawniających do posiadania statusu zpch.
Ponadto zakłady pracy chronionej obowiązane są do 20 stycznia 2012 przekazać do PFRON niewykorzystane pieniądze zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
Czas pracy niepełnosprawnych od 1 stycznia 2012
Nowelizacja ustawy o rehabilitacji zmieniła przepisy o czasie pracy osób niepełnosprawnych.
Obecnie, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o rehabilitacji, czas pracy takiej osoby nie może przekraczać ośmiu godzin na dobę oraz 40 godzin tygodniowo. Natomiast zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji prawo do skróconego czasu pracy (nie więcej niż siedem godzin na dobę oraz 35 godzin tygodniowo) przysługuje osobom ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Te normy czasu pracy obowiązują pracownika od dnia następnego po przedstawieniu pracodawcy orzeczenia o niepełnosprawności.
Zgodnie z art. 16 ustawy o rehabilitacji te przepisy nie dotyczą zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą zgodzi się (w formie pisemnej) na pracę w wyższym wymiarze czasu pracy.
Na podstawie art. 1 pkt 4 nowelizacji od 1 stycznia 2012 skrócony czas pracy przysługiwać będzie osobom zaliczonym do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności jedynie na podstawie zaświadczenia o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy wystawionego przez lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarza sprawującego opiekę nad tą osobą niepełnosprawną.
Aby więc korzystać ze skróconej pracy, niepełnosprawny musi spełnić łącznie dwie przesłanki:
• przedstawić pracodawcy orzeczenie o zaliczeniu go do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (bądź orzeczenie traktowane na równi z nim),
• uzyskać zaświadczenie od lekarza o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy.
Do Nowego Roku obowiązują zatem dotychczasowe przepisy. Te przewidują skrócony czas pracy dla pracowników zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności jedynie na podstawie odpowiedniego orzeczenia o niepełnosprawności, bez konieczności uzyskiwania zaświadczenia od lekarza.
Przykład
Pracodawca zatrudnia na pełny etat czterech pracowników niepełnosprawnych z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Na podstawie ustawy o rehabilitacji przysługuje im prawo do skróconego czasu pracy (siedem godzin na dobę oraz 35 godzin tygodniowo).
W związku ze zmianą przepisów od Nowego Roku, jeżeli 2 stycznia 2012 pracownicy nie przedstawią pracodawcy zaświadczenia o celowości stosowania wobec nich skróconej normy czasu pracy, od tego dnia będą pracowali zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o rehabilitacji, czyli osiem godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.
Niższe dofinansowania pensji
Z 1 stycznia 2012 zmniejszą się kwoty dofinansowań przysługujące zatrudniającym osoby niepełnosprawne. Nie dotyczy to tylko osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności.
W wyniku nowelizacji ustawy o rehabilitacji od Nowego Roku wysokość dofinansowania wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych będzie się stopniowo zmniejszała. W 2012 r. nastąpi to w dwóch turach. Przełomem będzie połowa przyszłego roku.
Od 1 stycznia do 30 czerwca 2012 miesięczne dofinansowanie wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego będzie maksymalnie przysługiwać w kwocie:
• 170 proc. najniższego wynagrodzenia u osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,
• 125 proc. najniższego wynagrodzenia u osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
• 50 proc. najniższego wynagrodzenia u osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Od 1 lipca do 31 grudnia 2012 miesięczne dofinansowanie wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego będzie maksymalnie liczone według stawki procentowej najniższego wynagrodzenia w wysokości:
• 180 proc. dla niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,
• 115 proc. dla niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
• 45 proc. u osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Od kolejnego roku
Począwszy od dofinansowania za styczeń 2013, maksymalnie będzie ono przysługiwać w kwocie:
• 180 proc. najniższego wynagrodzenia dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,
• 100 proc. najniższego wynagrodzenia dla niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
• 40 proc. najniższego wynagrodzenia u osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Minimalne w zamrażarce
Ponadto przez cały 2012 r. będzie obowiązywała zamrożona kwota minimalnego wynagrodzenia, będąca podstawą wyliczania dofinansowań wynagrodzeń. Tak jak w 2011 r. na podstawie art. 10 nowelizacji podstawą wypłaty dofinansowania będzie kwota minimalnego wynagrodzenia z grudnia 2009, czyli 1276 zł.
Również w 2012 r. pracodawcy niemającemu statusu zakładu pracy chronionej, tj. zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników i osiągającemu wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6 proc. oraz zatrudniającemu mniej niż 25 pracowników, będzie przysługiwać tylko:
• 70 proc. kwot dofinansowania przysługujących zakładowi pracy chronionej,
• 90 proc. kwot dofinansowania przysługujących zpch, gdy dotyczy to osób niepełnosprawnych, u których orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, epilepsję, całościowe zaburzenia rozwojowe, oraz pracowników niewidomych.
Status zpch
Zgodnie z art. 1 pkt 14 nowelizacji od nowego roku zmieni się jedna z przesłanek uprawniająca do legitymowania się przez przedsiębiorców statusem zakładu pracy chronionej. Od
1 stycznia 2012 pracodawca prowadzący zpch będzie musiał osiągać wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 50 proc., w tym co najmniej 20 proc. ogółu zatrudnionych stanowić muszą osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Natomiast zgodnie z art. 11 nowelizacji pracodawcy, którzy przed 31 grudnia 2010 uzyskali status zpch, mają czas na zwiększenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych do 50 i 20 proc. do 30 czerwca 2012.
Przykład
Na mocy decyzji wojewody spółka X 1 października 2010 uzyskała status zakładu pracy chronionej.
Ponieważ musi podwyższyć wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych do co najmniej 50 proc., od których zależy dalsze posiadanie statusu zpch, ma na to czas do 30 czerwca 2012. Mimo że nowelizacja dotycząca wzrostu tego wskaźnika wchodzi w życie już 1 stycznia 2012.
Niewykorzystane pieniądze przejmie PFRON
Od 1 stycznia br. zmieniły się także przepisy dotyczące funkcjonowania zakładów pracy chronionej oraz gospodarowania środkami zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (zfron).
Nowelizacja ograniczyła w czasie możliwość wydawania posiadanych pieniędzy na zfron. Dodany do art. 33 ust. 4c ustawy o rehabilitacji stanowi, że uzyskane w danym roku kalendarzowym środki funduszu rehabilitacji pochodzące ze zwolnień z podatków i opłat oraz kwoty pobranych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, które nie zostaną wykorzystane do 31 grudnia następnego roku, trzeba wpłacić do PFRON.
Natomiast art. 13 nowelizacji stanowi, że środki funduszu rehabilitacji pochodzące ze zwolnień z podatków i opłat oraz kwoty pobranych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych uzyskane przed 1 stycznia 2011, których nie wykorzystano do 31 grudnia 2011, wpłaca się do PFRON do 20 stycznia 2012. Nowe przepisy dotyczą zarówno tego, co zgromadzono na zfron do końca grudnia 2010, jak i tego, co gromadzono na rachunku funduszu po 1 stycznia 2011. Obligują one pracodawców do bieżącego wydatkowania pieniędzy zfron.
Art. 33 ust. 4c ustawy o rehabilitacji dotyczy środków ze zwolnień z podatków i opłat oraz z PIT-4 zgromadzonych w danym roku oraz obliguje pracodawcę do ich wydania najpóźniej do 31 grudnia roku następnego. Jeżeli więc pracodawca od stycznia 2011 uzyskuje np. tylko pieniądze z PIT-4, to te uzyskane w 2011 r. musi wydać do końca 2012 r. Taką samą zasadę należy stosować w kolejnych latach. Jeżeli jednak w tym terminie pracodawca nie wykorzysta tych pieniędzy, będzie je musiał wpłacić na PFRON.
Natomiast art. 13 nowelizacji dotyczy środków ze zwolnień podatkowych oraz z PIT-4 zgromadzonych na zfron przed 1 stycznia 2011, które nie zostaną wykorzystane do 31 grudnia 2011. Pracodawca ma więc wydać do końca 2011 r. wszystkie uprzednio zgromadzone środki zfron, które pochodzą ze wskazanych zwolnień. Jeśli w tym terminie tego nie zrobi, kwotę tę będzie musiał wpłacić na PFRON do 20 stycznia 2012.
Przykład
Zakład pracy chronionej był uprawniony za 2010 r. do zwolnienia z podatku od nieruchomości.
Zgodnie z art. 13 nowelizacji kwoty zwolnień z podatku, które zasiliły zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych, pracodawca powinien wydać do 31 grudnia 2011.
W przeciwnym wypadku będzie musiał przekazać do PFRON najpóźniej do 20 stycznia 2012.
BON w interpretacji z 3 marca 2011 (BON-I-52311-70-2-LK/2011)
, która dotyczyła art. 13 nowelizacji, stwierdził, że katalog środków zgromadzonych na zakładowym funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, a podlegających zwrotowi do PFRON tytułem wpłaty, o której mowa w art. 33 ust. 4c ustawy o rehabilitacji i art. 13 nowelizacji, jest zamknięty.
Obejmuje środki uzyskane na podstawie zwolnień, o których mowa w art. 31 ust. 1 ustawy o rehabilitacji (w poszczególnych brzmieniach) oraz środki uzyskane z tytułu nieodprowadzonych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych na podstawie art. 38 ust. 2 i 2a ustawy z 26 lipca 1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.).
Ta interpretacja oznacza, że dokonując na koniec roku rozliczenia zfron i wyliczając kwotę ewentualnej wpłaty na PFRON, należy uwzględnić wyłącznie środki niewykorzystane, które pochodzą ze zwolnień podatkowych i opłat oraz z niewykorzystanych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.