Życie wymaga od nas wykonywania różnych rodzajów aktywności, tak że na podejmowanie wielu innych czynności po prostu nie ma czasu. Nic więc dziwnego, że w ten obszar wchodzi biznes, oferując swoje usługi skracające czas potrzebny na wykonanie danej czynności. Dotyczy to także ubezpieczeń.
Coraz więcej osób ma co ubezpieczać i chce to robić. Do tego dochodzą różne ubezpieczenia obowiązkowe. Jeśli dziś chcemy zawrzeć umowę ubezpieczenia, to wcale nie musimy ruszać się z domu. Przyjedzie do nas agent ubezpieczeniowy i wszystkie formalności załatwimy siedząc we własnym fortelu. Podpowiadamy, jak agentem można zostać. Właściwe przepisy są w ustawie z 22 maja 2003 o pośrednictwie ubezpieczeniowym.
Nie tylko zawieranie kontraktu
Pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na wykonywaniu przez pośrednika za wynagrodzeniem czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia.
W ujęciu praktycznym oznacza to, że pośrednictwem będą wszelkie działania związane nie tylko z procesem podpisywania umowy ubezpieczenia, ale także późniejszego jej wykonywania.
Czynności te mogą być wykonywane wyłącznie przez agentów ubezpieczeniowych lub brokerów ubezpieczeniowych. Ci ostatni zajmują się pośrednictwem ubezpieczeniowym w zakresie reasekuracji i nie będą przedmiotem naszych rozważań.
Przepisów ustawy nie stosuje się do wykonywania pośrednictwa ubezpieczeniowego, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:
- umowa ubezpieczenia, której zawarcia lub wykonania dotyczą czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego, wymaga wiedzy jedynie w zakresie oferowanej ochrony ubezpieczeniowej oraz nie jest umową ubezpieczenia na życie ani umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej;
- podstawową działalnością przedsiębiorcy nie jest działalność w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego;
- umowa ubezpieczenia, której zawarcia lub wykonania dotyczą czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego, jest zawierana jako uzupełnienie dostarczanych przez przedsiębiorcę towarów lub świadczonych usług i pokrywa następujące rodzaje ryzyka:
– zniszczenia, utraty lub uszkodzenia tych towarów lub
– uszkodzenia lub utraty bagażu oraz inne ryzyko związane z usługami w zakresie podróży oferowanymi przez przedsiębiorcę, w tym objęte ubezpieczeniem na życie lub ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej;
- wysokość rocznej składki należnej z tytułu umowy ubezpieczenia, a w przypadku umowy ubezpieczenia grupowego wysokość rocznej składki opłacanej przez ubezpieczającego nie przekracza kwoty stanowiącej równowartość 500 euro, obliczonej w złotych według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w tabeli kursów nr 1 każdego roku, a czas trwania umowy ubezpieczenia nie przekracza pięciu lat.
W imieniu i na rzecz
Zadaniem pośrednika ubezpieczeniowego jest wykonywanie czynności w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń. Polegają one na:
- pozyskiwaniu klientów,
- wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia, jak przygotowanie potrzebnej dokumentacji, koniecznej do zawarcia umowy ubezpieczenia (wniosek ubezpieczeniowy, ogólne warunki ubezpieczenia),
- zawieraniu umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie,
- organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych (działalność agencyjna).
Pośrednictwem ubezpieczeniowym jest więc zarówno akwizycja klientów, jak i samo podpisywanie oraz wykonywanie umów ubezpieczenia.
Specyfiką polskiego rynku ubezpieczeniowego jest to, że wielu agentów jedynie pośredniczy przy zawieraniu umów ubezpieczenia, a ostateczną decyzję o zawarciu umowy na podstawie wniosku ubezpieczeniowego podejmuje zakład ubezpieczeń.
Trzeba także pamiętać, że zadaniem agenta jest także administrowanie (przypominanie klientowi o terminie płatności, upływie ważności polisy itp.) umową, do podpisania której doprowadził.
Likwidacja szkód
W kontekście udziału agentów w działaniach związanych z likwidacją szkód trzeba pamiętać, że ustawa nie przewiduje jednak możliwości umocowania agenta ubezpieczeniowego do składania w imieniu zakładu ubezpieczeń oświadczeń woli w sprawach roszczeń o odszkodowania i inne świadczenia należne z tytułu umów ubezpieczenia, umów reasekuracji lub umów gwarancji ubezpieczeniowych.
Nadzorowanie czynności agencyjnych ma szczególne znaczenie w przypadku dużych agentów ubezpieczeniowych, korzystających z licznego grona współpracowników – osób wykonujących czynności agencyjne w imieniu agenta.
Należyte wyszkolenie tych osób i kontrola nad tym, czy wykonują czynności agencyjne w sposób właściwy, jest ważnym zadaniem dla agenta ubezpieczeniowego. Trzeba pamiętać, że może być on narażony na odpowiedzialność w razie wyrządzenia szkody na skutek działań
jego współpracownika wobec klienta i zakładu ubezpieczeń, na rzecz którego działa. W praktyce agent ubezpieczeniowy tworzy zespół osób wykonujących czynności agencyjne. Część z nich sprawdza, czy przyporządkowana im grupa osób w sposób należyty wykonuje czynności agencyjne i czy realizuje przyjęte plany sprzedażowe.
Uwaga! Działalność agencyjna powinna być wykonywana z zachowaniem staranności, określonej w art. 355 § 2 kodeksu cywilnego, oraz dobrych obyczajów.
Kto ma szansę
Agentem ubezpieczeniowym jest przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych. Przed rozpoczęciem takiej aktywności konieczne jest więc przeprowadzenie procedury rejestracji działalności gospodarczej. Poprzez umowę agencyjną agent zobowiązuje się do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów ubezpieczenia bądź zawierania takich umów w imieniu zakładu ubezpieczeń.
Wymagania stawiane osobom, które chcą wykonywać czynności agencyjne, nie są wysokie, w szczególności ustawa nie nakłada obowiązku posiadania kierunkowego wykształcenia (a nawet wyższego) czy też licencji (certyfikatu) wydawanej przez organ nadzoru finansowego >patrz ramka.
Ustawodawca postawił sobie za cel przede wszystkim wyeliminowanie z obrotu osób, których przeszłość wskazuje na skłonności przestępcze. Przez rękojmię należytego wykonywania czynności agencyjnych należy rozumieć sytuację, w której dana osoba swoim dotychczasowym zachowaniem, wiedzą i umiejętnościami daje gwarancję należytego wykonywania czynności agencyjnych.
Zakres szkolenia i przebieg egzaminu został uregulowany w rozporządzeniu ministra finansów z 7 lipca 2005 w sprawie minimalnego zakresu szkolenia osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych oraz zakresu obowiązujących tematów egzaminu i trybu jego przeprowadzania.
Konieczne jest pełnomocnictwo
Aby wykonywać czynności agencyjne, agent musi uzyskać od zakładu ubezpieczeń, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, pełnomocnictwo do dokonywania czynności agencyjnych w imieniu tego zakładu. Określa ono w szczególności:
- zakres działalności agenta ubezpieczeniowego, ze wskazaniem działu i grupy ubezpieczeń;
- wysokość maksymalnej sumy ubezpieczenia, na jaką agent ubezpieczeniowy może zawrzeć jedną umowę ubezpieczenia;
- obszar działalności agenta ubezpieczeniowego.
Jakie obowiązki
Agent ubezpieczeniowy jest obowiązany:
- okazywać klientowi przy pierwszej czynności należącej do zakresu działalności agencyjnej i na każde żądanie dokument pełnomocnictwa;
- zwrócić zakładowi ubezpieczeń dokument pełnomocnictwa i wszystkie wydane mu druki, materiały i inne dokumenty oraz rozliczyć się z zainkasowanych składek, jeżeli jego pełnomocnictwo wygasło lub zostało cofnięte;
- zachować w tajemnicy wszystkie informacje uzyskane w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych, dotyczące zakładu ubezpieczeń, drugiej strony umowy ubezpieczenia oraz podmiotu szukającego ochrony ubezpieczeniowej; obowiązek ten ciąży na agencie ubezpieczeniowym również po rozwiązaniu umowy agencyjnej;
- powiadomić klienta, czy działa na rzecz jednego czy wielu zakładów ubezpieczeń, i na żądanie klienta poinformować go o nazwach zakładów ubezpieczeń, na rzecz których wykonuje działalność agencyjną;
- poinformować klienta o:
– firmie, pod którą wykonuje działalność agencyjną, oraz adresie siedziby,
– wpisie do rejestru pośredników ubezpieczeniowych i sposobie sprawdzenia wpisu do rejestru,
– posiadanych akcjach albo udziałach zakładu ubezpieczeń uprawniających co najmniej do 10 proc. głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników oraz w przypadku agenta ubezpieczeniowego będącego osobą prawną o akcjach lub udziałach agenta ubezpieczeniowego posiadanych przez zakład ubezpieczeń, uprawniających co najmniej do 10 proc. głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników.
Niezbędny wpis do rejestru
Pośrednik ubezpieczeniowy podlega wpisowi do rejestru pośredników ubezpieczeniowych (formalności załatwia zakład ubezpieczeń), który składa się z rejestru agentów ubezpieczeniowych i rejestru brokerów ubezpieczeniowych. Rejestr jest jawny i dostępny dla osób trzecich.
Jakie warunki trzeba spełnić
Czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez osobę fizyczną, która spełnia łącznie następujące warunki:
• ma pełną zdolność do czynności prawnych;
• nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo przeciwko:
– życiu i zdrowiu,
– wymiarowi sprawiedliwości,
– ochronie informacji,
– wiarygodności dokumentów,
– mieniu,
– obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi oraz
– przestępstwo skarbowe;
• daje rękojmię należytego wykonywania czynności agencyjnych;
• ma co najmniej średnie wykształcenie;
• odbyła szkolenie prowadzone przez zakład ubezpieczeń zakończone zdanym egzaminem.
Piotr Rogowiecki, ekspert Pracodawcy RP
Droga do rozpoczęcia działalności gospodarczej w ramach pośrednictwa ubezpieczeniowego nie jest ani długa, ani trudna. Wystarczy zarejestrować działalność i znaleźć firmę ubezpieczeniową, która zechce z nami współpracować.
Do tego trzeba mieć stosowną wiedzę i talent do przekonywania ludzi i instytucji. Najważniejsze jest jednak to, że przepisy prawa nie stawiają osobom chętnym do działania w interesującym nas zakresie trudnych do przeskoczenia barier.