Sprzedaż napojów alkoholowych jest znaczącym źródłem dochodu wielu placówek handlowych. W  Polsce wartość tego rynku jest liczona w miliardach złotych.

Przedsiębiorcy, którzy planują prowadzić działalność w zakresie detalicznej sprzedaży napojów alkoholowych, muszą jednak pamiętać o konieczności spełnienia  wielu wymogów określonych w ustawie z 26 października 1982 o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Najpierw do wójta

Aby prowadzić sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych, konieczne jest uprzednie zdobycie zezwolenia, które wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta właściwy ze względu na lokalizację punktu sprzedaży.

Jest ono wydawane na podstawie pisemnego wniosku przedsiębiorcy i oddzielnie na poszczególne rodzaje alkoholu, tj.

- do  4,5 proc. zawartości alkoholu oraz na piwo;

- powyżej 4,5  proc. do 18  proc. zawartości alkoholu (z wyjątkiem piwa);

- powyżej 18  proc. zawartości alkoholu.

Wniosek o wydanie zezwolenia musi zawierać:

- oznaczenie rodzaju zezwolenia, czyli należy  podać  rodzaj alkoholu (z wymienionych powyżej), który ma być  sprzedawany;

- oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres, w przypadku ustanowienia pełnomocników ich imiona, nazwiska i adres zamieszkania;

- numer w rejestrze przedsiębiorców lub ewidencji działalności gospodarczej;

- przedmiot działalności gospodarczej;

- adres punktu sprzedaży;

- adres punktu składowania napojów alkoholowych (magazynu dystrybucyjnego).

Do wniosku należy dołączyć także:

- dokument potwierdzający tytuł prawny wnioskodawcy do lokalu stanowiącego punkt sprzedaży napojów alkoholowych;

- pisemną zgodę właściciela, użytkownika, zarządcy lub administratora budynku, jeżeli punkt sprzedaży będzie zlokalizowany w budynku mieszkalnym wielorodzinnym;

- decyzję właściwego państwowego inspektora sanitarnego o zatwierdzeniu zakładu, o której mowa w art. 65 ust. 1 pkt 2 ustawy z  25 sierpnia 2006 o bezpieczeństwie żywności i żywienia.

Opinia komisji

Zezwolenie jest wydawane po uzyskaniu pozytywnej opinii gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych o zgodności lokalizacji punktu sprzedaży z uchwałami rady gminy.

Zezwolenie wydaje się na czas oznaczony, nie krótszy niż cztery lata, a w przypadku sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży, nie krótszy niż dwa lata.

Trzeba pamiętać, że organ zezwalający lub na podstawie jego upoważnienia straż gminna albo członkowie gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych dokonują kontroli przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwolenia (zostaną przybliżone poniżej).

Sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych zawierających powyżej 4,5 proc. alkoholu (z wyjątkiem piwa) przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży prowadzi się w punktach sprzedaży, którymi są:

- sklepy branżowe ze sprzedażą napojów alkoholowych;

- wydzielone stoiska  w samoobsługowych placówkach handlowych o powierzchni sprzedażowej powyżej 200 mkw.;

- pozostałe placówki samoobsługowe oraz inne placówki handlowe, w których sprzedawca prowadzi bezpośrednią sprzedaż napojów alkoholowych.

Nie na kredyt

O ile powszechna jest wiedza, że zabroniona jest sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych osobom niepełnoletnim i takim, których zachowanie wskazuje, że znajdują się pod wpływem alkoholu, o tyle mało kto wie, że niezgodne z prawem jest sprzedawanie i podawanie alkoholu na kredyt lub pod zastaw.

Zasada ta ma na celu ograniczenie spożycia alkoholu  przez osoby  mające problemy materialne. Sprawdzenie pełnoletności osoby, która chce dokonać zakupu alkoholu, nie jest trudne (w przypadku wątpliwości co do pełnoletności nabywcy ustawa wprost daje uprawnienie do żądania okazania dokumentu stwierdzającego wiek  klienta), ale ze sprawdzeniem stanu trzeźwości klienta mogą  być problemy, bo alkohol różnie wpływa na różne osoby.

Wydaje się, że przedsiębiorcy (zatrudnieni przez nich pracownicy) powinni  przy ocenianiu stanu trzeźwości klientów kierować się po prostu zdrowym rozsądkiem. Jeśli ich klient wypowiada się bełkotliwie, wykonuje nieskoordynowane ruchy, to  wydaje się, że  alkoholu nie należy mu sprzedawać.

Natomiast ustawa określa zawartość alkoholu w organizmie człowieka, która decyduje o tym, że znajduje się on w stanie nietrzeźwości. Oczywiście sprzedawcy nie muszą i nie mogą przeprowadzać testów alkomatem czy też zlecać wykonywania badania krwi.

Uwaga! Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 11 marca 2008 (III SA/Po 24/07)

przy ocenie stanu trzeźwości kupujących alkohol konieczne jest  uwzględnienie  ich zachowania; chodzi o takie zachowanie, które stwarza realne możliwości oceny, że osoba kupująca napój alkoholowy jest w stanie nietrzeźwości.

Takie rozumienie tego zakazu stwarza realne możliwości jego przestrzegania przez przedsiębiorców prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych i ich pracowników.

Jakie zasady i warunki

Warunkiem prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży jest:

- posiadanie zezwolenia,

- wniesienie opłaty związanej z wydaniem zezwolenia,

- zaopatrywanie się w napoje alkoholowe u producentów i przedsiębiorców mających odpowiednie zezwolenie na sprzedaż hurtową napojów alkoholowych;

- w terminach do 1 lutego, 1 czerwca, 1 października każdego roku kalendarzowego objętego zezwoleniem okazanie przedsiębiorcy zaopatrującemu dany punkt sprzedaży napojów alkoholowych odpowiedniego zaświadczenia dowodu potwierdzającego dokonanie stosownej opłaty, wydanego przez gminę;

- posiadanie tytułu prawnego do korzystania z lokalu, stanowiącego punkt sprzedaży;

- wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie objętym zezwoleniem tylko przez przedsiębiorcę w nim oznaczonego i wyłącznie w miejscu wymienionym w zezwoleniu;

- zgłaszanie organowi zezwalającemu zmian stanu faktycznego i prawnego, w stosunku do danych zawartych w zezwoleniu, w terminie 14 dni od dnia powstania zmiany;

- prowadzenie sprzedaży w punkcie sprzedaży spełniającym wymogi określone przez radę gminy,

- przestrzeganie innych zasad i warunków określonych przepisami prawa.

Przykład

Sklep X prowadzi sprzedaż napojów alkoholowych. Mieści się w wynajmowanym  lokalu. Umowa najmu przestała już formalnie obowiązywać, jednak właściciel sklepu (rozumianego jako przedsiębiorstwo) „dogadał” się z właścicielem, że zasady najmu zostaną te same, tyle że chwilowo strony nie podpiszą nowej umowy.

Taka sytuacja jest podstawą do cofnięcia zezwolenia na detaliczną sprzedaż napojów alkoholowych.

Urząd cofa zgodę

Zezwolenie na detaliczną sprzedaż napojów alkoholowych organ zezwalający cofa w przypadku:

- nieprzestrzegania określonych w ustawie zasad sprzedaży napojów alkoholowych, a w szczególności

– sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom nieletnim, nietrzeźwym, na kredyt lub pod zastaw,

– sprzedaży i podawania napojów alkoholowych w miejscach i czasie masowych zgromadzeń lub w środkach i obiektach komunikacji publicznej;

- nieprzestrzegania określonych w ustawie warunków sprzedaży napojów alkoholowych;

- powtarzającego się co najmniej dwukrotnie w okresie sześciu miesięcy, w miejscu sprzedaży lub najbliższej okolicy, zakłócania porządku publicznego w związku ze sprzedażą napojów alkoholowych przez dany punkt sprzedaży, gdy prowadzący ten punkt nie powiadamia organów powołanych do ochrony porządku publicznego;

- wprowadzenia do sprzedaży napojów alkoholowych pochodzących z nielegalnych źródeł;

- przedstawienia fałszywych danych w oświadczeniu, o którym mowa w art. 111 ust. 4 ustawy;

- popełnienia przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez osobę odpowiedzialną za działalność przedsiębiorcy posiadającego zezwolenie;

- orzeczenia, wobec przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną albo wobec osoby odpowiedzialnej za działalność przedsiębiorcy posiadającego zezwolenie, zakazu prowadzenia działalności gospodarczej objętej zezwoleniem.

Kiedy wygasa

Zezwolenie na  detaliczną sprzedaż napojów alkoholowych wygasa w przypadku:

- likwidacji punktu sprzedaży;

- upływu terminu ważności zezwolenia;

- zmiany rodzaju działalności punktu sprzedaży;

- zmiany składu osobowego wspólników spółki cywilnej;

- niezłożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 111 ust. 4 ustawy, lub niedokonania opłaty w wysokości określonej w art. 111 ust. 2 i 5 w wymaganych przez przepisy terminach.

W ostatnim przypadku przedsiębiorca może wystąpić z wnioskiem o wydanie nowego zezwolenia nie wcześniej niż po upływie sześciu miesięcy od dnia wydania decyzji o wygaśnięciu zezwolenia.