Coraz częściej Polacy decydują się na kupno towarów bezpośrednio w unijnych sklepach internetowych i na portalach aukcyjnych. Warto, aby obie strony – sprzedawca i polski nabywca – wiedziały, jakie uprawnienia przysługują polskiemu konsumentowi.
Kiedy może on korzystać ze szczególnych uprawnień wynikających z obowiązujących w Polsce ustaw tzw. konsumenckich? W jakich przypadkach będzie mógł dochodzić swych praw zgodnie z polskimi przepisami? Gdzie powinien kierować ewentualne pozwy?
Właściwe prawo polskie
Polskiemu konsumentowi dokonującemu zakupu od przedsiębiorcy wystawiającego swoje towary w Internecie, posiadającego siedzibę w innym kraju UE przysługiwać będą uprawnienia wynikające z polskich przepisów wyłącznie wtedy, gdy dla danej umowy prawem właściwym jest prawo polskie.
W UE ustalenie prawa właściwego dla umowy sprzedaży konsumenckiej między stronami znajdującymi się w różnych państwach członkowskich Unii następuje na podstawie przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 593/2008 z 17 czerwca 2008 w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (tzw. Rzym I).
Zagadnienie prawa właściwego dla umów konsumenckich reguluje art. 6 rozporządzenia, zgodnie z którym umowa zawarta przez konsumenta z przedsiębiorcą podlega prawu państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu.
Istnieje jednak jeden warunek: przedsiębiorca musi w jakikolwiek sposób kierować swoją działalność do państwa pobytu konsumenta lub do kilku państw włącznie z tym państwem, a umowa wchodzi w zakres tej działalności.
Przykład 1
Konsument przy wykorzystaniu opcji „kup teraz” zakupił za pośrednictwem serwisu aukcyjnego Allegro od przedsiębiorcy posiadającego siedzibę we Francji replikę koszulki piłkarskiej drużyny FC Barcelona. W opisie aukcji sprzedawca poinformował o kosztach przesłania towaru do Polski. Otrzymana koszulka okazała się za mała.
W takiej sytuacji kupujący może odstąpić od umowy w ciągu dziesięciu dni od otrzymania koszulki na podstawie polskiej ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.
Przykład 2
Polski konsument dokonał zakupu książki w niemieckim sklepie internetowym. Strona sklepu zawierała informacje o wysyłaniu towarów do państw UE, określając koszty transportu, również do Polski. Książka według opisu na stronie sklepu powinna mieć twardą oprawę.
Konsument otrzymał książkę w miękkiej oprawie. Będzie się mógł domagać wymiany towaru na zgodny z umową na podstawie ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego.
Strony mogą wybrać
Zgodnie z art. 2 rozporządzenia strony mogą też samodzielnie dokonać wyboru prawa właściwego dla danej umowy. Wybór powinien wynikać jednoznacznie z postanowień zawartej umowy i nie może prowadzić do pozbawienia konsumenta ochrony przyznanej mu przez bezwzględnie obowiązujące przepisy kraju, w którym ma on miejsce zwykłego pobytu.
Jeśli natomiast sprzedawca nie kieruje swojej działalności do Polski i strony samodzielnie nie dokonały wyboru prawa właściwego, ustalenie prawa właściwego następować będzie na podstawie art. 4 rozporządzenia, który nie zapewnia szczególnej ochrony konsumentów.
Odnośnie do umów sprzedaży wskazany przepis stanowi, że umowa sprzedaży towarów podlega prawu państwa, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu, natomiast umowa sprzedaży towarów w drodze licytacji podlega prawu państwa, w którym odbyła się licytacja, jeżeli miejsce to można ustalić.
Przykład 3
Konsument z Polski w drodze licytacji w niemieckim serwisie aukcyjnym zakupił używaną zmywarkę do naczyń. Sprzedawcą był przedsiębiorca, który nie kieruje swojej działalności do Polski.
Po otrzymaniu zmywarki okazało się, że nie działa ona prawidłowo. Kupujący nie będzie mógł żądać naprawy zmywarki na podstawie ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego, ponieważ prawem właściwym będzie prawo niemieckie.
Który sąd
Jeżeli zgodnie ze wskazanymi wyżej przepisami ustalono, że dla umowy sprzedaży zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą działającym na terenie innego kraju, ale kierującym swą działalność do Polski, prawem właściwym jest prawo polskie, to czy może on dochodzić wykonania przysługujących mu uprawnień przed sądem polskim?
Rozstrzygnięcie, który sąd będzie właściwy do rozpatrywania takiej sprawy w ramach UE, następuje na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z 22 grudnia 2000 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (tzw. Bruksela I).
Art. 16 rozporządzenia stanowi, że konsument może wytoczyć proces przedsiębiorcy albo przed sądem państwa, na którego terytorium ma miejsce swego zamieszkania, albo przed sądem państwa, na terytorium którego miejsce zamieszkania ma przedsiębiorca >patrz przykład 4.
Przykład 3
Przedsiębiorca działający na terenie Niemiec, wystawiający swoje towary w Internecie nie wymienił zakupionej przez konsumenta z Polski książki na egzemplarz w twardej oprawie, którą ten odesłał z żądaniem otrzymania towaru zgodnego z opisem.
Kupujący odstąpił więc od umowy i wezwał przedsiębiorcę do zwrotu poniesionych kosztów. Wobec braku uczynienia zadość roszczeniom przez przedsiębiorcę kupujący może wnieść powództwo o zapłatę do sądu niemieckiego albo polskiego.
W przypadku przedsiębiorców z siedzibą w Wielkiej Brytanii i Danii realizacja uprawnień konsumenckich będzie inna niż w przypadku pozostałych państw UE. Kraje te nie przyjęły rozporządzenia Rzym I. Ustalając więc prawo właściwe dla transakcji internetowej, stosować należy konwencję rzymską z 19 czerwca 1980 o prawie właściwym dla zobowiązań umownych.
Ustalenie sądu właściwego dla danej sprawy następuje bez względu na ustalone prawo właściwe. Tak więc jeżeli w danej sprawie okaże się, że prawem właściwym będzie prawo inne niż polskie, to właściwy sąd polski rozpatrzy sprawę według przepisów obcego państwa.
Autorzy są prawnikami w Kancelarii Prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy w Poznaniu
Czytaj też
»
Unijni konsumenci jednakowo chronieni
Zobacz:
» Firma » Firma w sądzie
