Pracodawcy prowadzący zakłady pracy chronionej (zpch) oraz ci, którzy nie posiadają już statusu zpch, ale uprawnieni są do dysponowania środkami zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (zfron), zmieniają dotychczasową procedurę wydatkowania środków tu zgromadzonych.

Wymusiło to [b]obowiązujące od 22 lipca br. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=002E281C12E3809C52585A3475DADC1D?id=317665]rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 17 czerwca 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (DzU nr 107, poz. 891)[/link][/b], dalej rozporządzenie.

[srodtytul]Teraz 81 proc. do wydania[/srodtytul]

Dotychczas zgodnie z zasadą de minimis [b]patrz ramka[/b] pracodawca mógł wydać tylko 72,9 proc. posiadanych środków pochodzących ze zwolnienia z opłacania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Po nowelizacji przepisów na przysporzenie dla siebie (np. zakup wyposażenia stanowiska pracy dla niepełnosprawnego pracownika, zakup samochodu do przewozu niepełnosprawnych, szkolenia pracowników) może wydać 81 proc. kwoty zwolnienia z zaliczek. To dlatego że 10 proc. jej wartości ma obowiązek wpłacić do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), a pozostałe 9 proc. przeznaczyć na pomoc indywidualną dla pracowników (m.in. na ich leczenie, rehabilitację, wypoczynek).

[srodtytul]Katalog rozszerzony[/srodtytul]

Przed nowelizacją § 2 ust. 2 rozporządzenia wskazywał, że w ramach zasady de minimis ponoszone są wskazane w tym przepisie wydatki m.in. na:

- wyposażenie stanowisk pracy dla niepełnosprawnych pracowników,

- tworzenie i utrzymanie bazy rehabilitacyjnej, socjalnej i wypoczynkowej dla niepełnosprawnych pracowników,

- szkolenie tych pracowników,

- koszty wprowadzania nowoczesnych technologii,

- wspólne zadania realizowane przez pracodawców prowadzących zakłady pracy chronionej.

Przepis ten wskazywał również wiele wydatków, które były obejmowane zasadą de minimis, jeśli nie stanowiły pomocy dla pracownika. Tymczasem pracodawca nie może ze środków zfron finansować żadnych wydatków, które nie stanowią pomocy dla pracownika. Wynika to z art. 33 ust. 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9B6CD6293C46E724DD19921D396CEB86?id=257066]ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2008 r. nr 14, poz. 92 ze zm., dalej ustawa o rehabilitacji)[/link]. Aby wyeliminować tę rozbieżność, w rozporządzeniu określono, jakie wydatki bezwzględnie stanowią pomoc de minimis, i wskazano wydatki, które mogą być taką pomocą, jeśli przyniosą przysporzenie korzyści dla pracodawcy.

Po 22 lipca br. wśród wydatków, co do których pracodawca decyduje, czy zostaną poniesione w ramach zasady de minimis, są wydatki ponoszone w ramach wspólnych zadań realizowanych przez prowadzących zpch oraz koszty dowozu pracowników. Wydaje się, że pracodawca finansujący koszty dowozu pracowników ze środków zfron nie ma wyboru w kwestii pozostawienia tego wydatku poza regułami udzielania pomocy de minimis. Dlatego że koszty transportowe, które pracodawca ponosi w związku z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych, uznane są w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 800/2008 z 6 sierpnia 2008 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 traktatu (ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych) (DzUrz WE L 214 z 9 sierpnia 2008 r.) za pomoc publiczną.

[srodtytul]Kto będzie dowoził[/srodtytul]

Jak już wspomniałam, dowożenie do pracy wszystkich niepełnosprawnych pracowników nie było przed nowelizacją objęte zasadą de minimis. Do limitu pomocy publicznej pracodawca wliczał jedynie wartość zakupionego samochodu, który służył do przewozu. Niestety, dowozić do i z pracy mógł samochodem zakupionym z zfron tylko tych niepełnosprawnych pracowników, którzy mieli trudności w korzystaniu z publicznej komunikacji. Aby dowozić pozostałych, albo musiał kupić samochód z własnych pieniędzy, albo wynająć firmę przewozową. Teraz jest już możliwość zakupu samochodu do przewozu wszystkich niepełnosprawnych ze szczególnym uwzględnieniem osób, które mają problemy w poruszaniu się publicznymi środkami transportu.

Wszystkie jednak koszty – zarówno zakupu samochodu jak i przewozu – wchodzą w limit pomocy de minimis. Dla wielu pracodawców, którzy już wykorzystali limit równowartości 100 lub 200 tys. euro, oznacza to brak możliwości finansowania kosztów dowozu niepełnosprawnych pracowników ze środków zfron.

[srodtytul]Trochę wątpliwości przy refundacjach[/srodtytul]

Nowy § 9 ust. 2a rozporządzenia wprowadza zakaz refundacji z zfron wydatków poniesionych z innych środków niż zgromadzone na rachunku bankowym zfron. W przypadku wydatków ponoszonych przez pracodawców na przygotowanie stanowisk pracy dla niepełnosprawnych pracowników finansowanie nowoczesnych technologii, opieki medycznej dla pracowników, organizowanie im imprez turystycznych, rekreacyjnych i sportowych czy dowożenie do pracy niepełnosprawnych nie stanowi to wielkiego problemu. Pojawia się on dopiero wówczas, gdy pracodawca udziela pomocy indywidualnej niepełnosprawnym pracownikom.

Trudno jest wypłacić pieniądze pracownikowi na zakup leków, wizytę u lekarza, zabieg rehabilitacyjny lub leczniczy, turnus rehabilitacyjny, ryczałt na dojazdy do pracy i inne wydatki służące rehabilitacji tych osób. A potem rozliczać z tych wydatków pracowników, bo gdy firma zatrudnia kilkaset osób niepełnosprawnych, jest duża rotacja personelu i większość zatrudnionych ma najniższe wynagrodzenie. W razie zwolnienia z pracy pracownika, który pobrał „zaliczkę” na poniesienie wydatku, może okazać się niemożliwe wyegzekwowanie zwrotu części lub całości udzielonej pomocy w przypadku udokumentowania lub nieudokumentowania części kwoty.

Poważny kłopot czeka również pracodawcę, do którego wpłynie wniosek od pracownika wracającego do pracy po zwolnieniu lekarskim o udzielenie pomocy na zakup leków, które już zostały wykupione po wizycie u lekarza mającej miejsce kilka dni przed powrotem do pracy, a więc i złożeniem wniosku. Jeśli dodatkowo pracownik mieszka i korzysta z opieki lekarskiej w innym mieście niż siedziba pracodawcy, trudno wymagać od niego, aby po wizycie u lekarza zamiast do apteki jechał do pracy w celu złożenia wniosku o pomoc. W takiej sytuacji w świetle nowego § 9 ust. 2a rozporządzenia pracodawca powinien odmówić udzielenia pomocy temu pracownikowi. Jeśli jednak jej udzieli, trudno uznać, że wydatek taki powinien zostać uznany za nieprawidłowy. Będzie on zgodny z art. 33 ust. 4 ustawy o rehabilitacji, ponieważ przepis ten zobowiązuje do wydania pieniędzy na rehabilitację osób niepełnosprawnych, a wydatek ten niewątpliwie będzie przeznaczony na ten cel. Wątpliwości budzi, czy kontrolujący może zobowiązać pracodawcę do zwrotu tak wydatkowanych pieniędzy na konto zfron i 30 proc. tej kwoty na konto PFRON. Do tego, w przypadku nieprawidłowego wydania środków zfron, zobowiązuje art. 33 ust. 4a ustawy o rehabilitacji.

[srodtytul]Zamiast pliku papierów oświadczenie[/srodtytul]

W przypadku ubiegania się o de minimis od 22 lipca br. nie trzeba już dołączać do pliku dokumentów wszystkich zaświadczeń o pomocy de minimis, uzyskanych w ciągu bieżącego roku i dwóch poprzednich lat. Można je zastąpić oświadczeniem o wartości uzyskanej w tym okresie pomocy de minimis lub oświadczeniem o nieskorzystaniu z tej pomocy w okresie objętym limitem.

[ramka]

[b]Nie wszystkie wydatki służą pracodawcy[/b]

„Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w traktacie, każda pomoc udzielana przez państwo członkowskie lub ze źródeł państwowych, w jakiejkolwiek formie, która narusza lub grozi naruszeniem konkurencji przez uprzywilejowanie niektórych przedsiębiorstw lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z zasadami wspólnego rynku, jeżeli wpływa ona negatywnie na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi” – stanowi art. 87 ust. 1 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Teoretycznie. W myśl tego przepisu, aby uznać pomoc za pomoc publiczną, muszą zostać spełnione cztery przesłanki:

1) pomoc musi pochodzić od państwa lub ze środków państwowych (publicznych),

2) przedsiębiorca uzyskuje przysporzenie na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku,

3) pomoc ma charakter selektywny (uprzywilejowuje niektórych przedsiębiorców albo produkcję określonych towarów),

4) grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję oraz wpływa na wymianę handlową między krajami członkowskimi UE.

Te warunki nie są spełnione w przypadku zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, tworzonego między innymi ze zwolnień podatkowych i z opłat. Pracodawca nie ma przysporzenia z tytułu samego zwolnienia z podatku, ponieważ zamiast na konto np. urzędu skarbowego wpłaca wartość podatku na konto zfron i do PFRON. Środki zfron nie stanowią jego własności, jest tylko ich dysponentem.

Dopiero w przypadku wydania pieniędzy z zfron można uznać określony wydatek za poniesiony w ramach pomocy publicznej, wówczas gdy stanowi on przysporzenie dla pracodawcy. Taka sytuacja będzie miała na przykład miejsce, gdy pracodawca zamiast własnych pieniędzy wyda pieniądze z zfron na zakup wyposażenia stanowiska pracy dla pracownika niepełnosprawnego.

Gdyby pomoc ta nie była ograniczona, to spełniałaby wszystkie przesłanki z art. 87 ust. 1 TWE i nie mogłaby być udzielana. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1998/2006 z 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 traktatu do pomocy de minimis (DzUrz UE L nr 379 z 28 grudnia 2006 r.) umożliwia jednak korzystanie przedsiębiorcom prowadzącym zpch ze środków zfron w ramach zasady de minimis. Zasada ta stanowi, że nie zostaną spełnione wszystkie przesłanki (nie zostanie naruszona konkurencja pomiędzy przedsiębiorcami), jeśli jeden przedsiębiorca nie uzyska więcej takiej pomocy niż równowartość 200 tys. euro i 100 tys. euro w przypadku przedsiębiorców prowadzących działalność w sektorze transportu.

Nie każda pomoc wypłacana z zfron służy pracodawcy. Co najmniej 10 proc. wszystkich środków zgromadzonych na tym rachunku przeznaczonych jest na pomoc indywidualną dla pracowników niepełnosprawnych (zakup leków, badania, wizyty u lekarzy i inne cele związane z rehabilitacją tych osób). [/ramka]