Takie uprzywilejowanie przysługuje ze względu na specyfikę wykonywania danej profesji zawodowej. Przepisy przyznają prawo do dłuższego wypoczynku także ze względu na szczególne warunki wykonywania przez niektóre grupy zawodowe pracy.
[srodtytul]Nauczyciele w szkole[/srodtytul]
Do takich profesji należą nauczyciele. Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego nauczycielom zatrudnionym w szkołach i placówkach oświatowych, dla których organem prowadzącym są jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej, określa ustawa z 26 stycznia 1982 r. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2EF075B0001335C8269CF911B392F330?id=182007]Karta nauczyciela (tekst jedn. DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 ze zm.)[/link], a w sprawach w niej nieuregulowanych również kodeks pracy. W zależności od typu placówki – feryjnej bądź nieferyjnej – obowiązują odmienne zasady udzielania urlopu wypoczynkowego nauczycielom.
Prawo do pierwszego urlopu nauczyciel zatrudniony w szkole feryjnej uzyskuje w ostatnim dniu poprzedzającym ferie szkolne. Natomiast prawo do drugiego i dalszych urlopów – w każdym następnym roku kalendarzowym. Nauczyciel zatrudniony przez cały okres trwania zajęć w danym roku szkolnym w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania. Taki nauczyciel może być zobowiązany przez dyrektora do wykonywania w czasie tych ferii pewnych czynności. Chodzi o:
- przeprowadzanie egzaminów;
- prace związane z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego;
- opracowywanie szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenie w doskonaleniu zawodowym w określonej formie.
Przy czym czynności te nie mogą łącznie zająć nauczycielowi więcej niż siedem dni.
Z kolei nauczyciel zatrudniony przez okres krótszy niż dziesięć miesięcy ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do określonego w umowie okresu prowadzenia zajęć.
Nauczycielom zatrudnionym w placówkach, w których w organizacji pracy nie są przewidziane ferie szkolne (np. przedszkola, domy dziecka), przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 35 dni roboczych niezależnie od lat pracy i poziomu wykształcenia. Pozostałe zasady udzielania urlopu wypoczynkowego nauczycielom zatrudnionym w placówkach nieferyjnych określa kodeks pracy .
Warto dodać, że w razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego, w całości lub części, w okresie ferii szkolnych, z powodu niezdolności do racy wywołanej m.in. chorobą, urlopem macierzyńskim czy odbywaniem ćwiczeń wojskowych nauczyciel ma prawo do urlopu uzupełniającego wynoszącego maksymalnie osiem tygodni.
[srodtytul]Sędziowie i prokuratorzy[/srodtytul]
Kolejną grupą zawodową, której przysługuje zwiększony wymiar urlopu, są osoby zatrudnione na stanowiskach sędziego oraz prokuratora. Poza urlopem wypoczynkowym w podstawowym wymiarze przysługuje im corocznie urlop dodatkowy w wymiarze:
- sześciu dni roboczych – po dziesięciu latach pracy;
- 12 dni roboczych – po 15 latach pracy.
Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu dodatkowego, wlicza się wszystkie okresy zatrudnienia w sądzie lub prokuraturze na stanowiskach: asesorów, sędziów i prokuratorów, w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa na stanowisku radcy, a także okresy wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego lub zajmowania samodzielnego stanowiska w organach władzy publicznej, z którym związana była praktyka prawnicza, oraz inne okresy pracy, jeżeli z tytułu tego zatrudnienia przysługiwał zwiększony wymiar urlopu. Tak wynika z art. 92 § 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=E3C22237144240637B51E662D2123B5A?id=162548]ustawy z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (DzU nr 98, poz. 1070 ze zm. )[/link] oraz z art. 52 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=CA09BDC31D34576D594117EACDAD31E1?id=255114]ustawy z 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 7, poz. 39 ze zm.)[/link].
[srodtytul]Pracownicy naukowi...[/srodtytul]
Specyfika pracy naukowej także uzasadnia urlop w wymiarze zwiększonym. I tak pracownikom naukowym PAN przysługuje urlop w wymiarze 36 dni roboczych. Pracownikom naukowym i badawczo-technicznym zatrudnionym na stanowisku głównego specjalisty badawczo-technicznego jednostek badawczo-rozwojowych w takich jednostkach przysługuje także 36 dni roboczych wolnego. Natomiast pracownicy naukowo-dydaktyczni i dydaktyczni szkół wyższych korzystają z wypoczynku w wymiarze sześciu tygodni w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych.
[srodtytul]... i socjalni[/srodtytul]
Także pracownikom socjalnym w opiece społecznej zatrudnionym na stanowisku związanym bezpośrednio z pracą socjalną oraz przeprowadzaniem wywiadów rodzinnych (środowiskowych), jeżeli przepracowali na tym stanowisku nieprzerwanie pięć lat – przysługuje dodatkowy urlop w wymiarze dziesięciu dni roboczych raz na dwa lata.
[srodtytul]Inwalidzi i kombatanci[/srodtytul]
Szczególny charakter prowadzonej wcześniej działalności, jak również stan zdrowia uzasadniają wydłużenie wymiaru urlopu wypoczynkowego kombatantom, inwalidom wojennym oraz osobom, które podlegały represjom wojennym i okresu powojennego. W sytuacji, gdy osoby te pozostają w zatrudnieniu, oprócz zwykłego urlopu wypoczynkowego przysługuje im urlop dodatkowy w wymiarze dziesięciu dni roboczych. Uprawnienie nie przysługuje jednak w sytuacji, gdy osoby te korzystają z urlopu w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych w ciągu roku.
[srodtytul]Kontrolerzy NIK[/srodtytul]
Pracownikom NIK wykonującym lub nadzorującym czynności kontrolne przysługuje urlop w wymiarze dodatkowych sześciu dni roboczych
– jeżeli taką pracę wykonywali przez co najmniej dziesięć lat i 12 dni roboczych – jeżeli taką pracę wykonywali przez co najmniej 20 lat. Podobnie jest z urzędnikami służby cywilnej. Oni także mają prawo do sześciu dodatkowych dni roboczych po co najmniej dziesięciu latach pracy w służbie cywilnej i 12 dni roboczych po 20 latach pracy w służbie.
[ramka][b]Uwaga [/b]
Urlop wypoczynkowy nauczycielom zatrudnionym w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania. Zatrudniony w takiej szkole nie może swobodnie dysponować swoim urlopem. Co więcej, nie obowiązuje go plan urlopów i nie przysługuje mu prawo do tzw. urlopu na żądanie zgodnie z art. 167[sup]1[/sup] [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=235F20D773D35CEE596D35FCB2653B86?id=76037]kodeksu pracy[/link].[/ramka]
[ramka][b]Urlop zależy od stażu[/b]
Wymiar urlopu wypoczynkowego zależy od ogólnego stażu pracy. Do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i wymiar urlopu wypoczynkowego, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy. Tak wynika z art. 154 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=235F20D773D35CEE596D35FCB2653B86?id=76037]kodeksu pracy[/link].[/ramka]
