To zagadnienie, a konkretnie zakres zastosowania art. 41 kodeksu pracy, było ostatnio przedmiotem orzekania Sądu Najwyższego. Przywołany przepis przewiduje, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej jego nieobecności w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Zakaz ten dotyczy m.in. urlopu wypoczynkowego i chroni pracowników przed rozwiązaniem w okresie jego trwania umowy o pracę w tzw. zwykłym trybie. Jeżeli zatem w trakcie urlopu pracodawca podejmie decyzję o zwolnieniu pracownika, musi poczekać ze złożeniem mu wypowiedzenia umowy do czasu jego powrotu z wypoczynku.

Czytaj także: Rada nadzorcza może jedną uchwałą odwołać i zwolnić prezesa

Usunięcie z zarządu

Sąd Najwyższy analizował zakres zastosowania tego przepisu do członków zarządu odwołanych z pełnionej funkcji. Rozpatrywał sprawę z powództwa pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony przez spółkę akcyjną, w której pełnił on funkcję prezesa zarządu. W pierwszym dniu jego urlopu wypoczynkowego nadzwyczajne zgromadzenie wspólników podjęło uchwałę o odwołaniu go z pełnionej funkcji. W konsekwencji pozostali członkowie zarządu spółki podpisali oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę i doręczyli je prezesowi w trakcie urlopu.

Od złożonego w ten sposób wypowiedzenia prezes odwołał się do sądu pracy, powołując się na niezgodność z prawem takiego rozwiązania umowy. Sąd I instancji zasądził na jego rzecz odszkodowanie, a sąd II instancji utrzymał ten wyrok w mocy.

Korporacyjna podstawa zatrudnienia...

Pracodawca zdecydował się skierować skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Swoje działanie, polegające na wypowiedzeniu umowy o pracę w trakcie urlopu wypoczynkowego, uzasadniał faktem, że zatrudnienie prezesa miało swoje źródło w stosunku o charakterze korporacyjnym, tj. powołaniu do pełnienia funkcji prezesa zarządu. W ocenie spółki, w sytuacji zmiany w strukturze korporacyjnej spółki odpadła możliwość i konieczność dalszego zatrudniania takiego pracownika. Pracodawca uznał, że mimo wypowiedzenia umowy o pracę w trakcie urlopu wypoczynkowego, uprawnienia pracownicze prezesa nie zostały uszczuplone.

... nie daje przyzwolenia

Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Jednak w uzasadnieniu postanowienia z 20 marca 2018 r. (III PK 56/17) nie przyznał racji pozwanej spółce. Kategorycznie stwierdził, że nie można kwestionować uszczuplenia uprawnień pracowniczych w sytuacji, gdy pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym, który to – na skutek wypowiedzenia umowy o pracę – został przerwany lub co najmniej zakłócony.

SN odniósł się do argumentu pozwanego w przedmiocie determinującej roli stosunku korporacyjnego względem stosunku pracy, na podstawie którego zatrudniony był prezes zarządu. Podkreślił, że ten pogląd nie ma żadnego odzwierciedlenia w obowiązujących przepisach.

Skład orzekający zaznaczył jednocześnie, że ochrona przewidziana w art. 41 k.p. skupia uwagę na pracowniku i jej nadrzędnym celem jest zapewnienie zatrudnionemu w okresie urlopu rzeczywistego wypoczynku i regeneracji sił. Zdaniem SN, wszelkie ważne powody uzasadniające wypowiedzenie umowy o pracę muszą na ten okres ustąpić temu celowi. W konsekwencji SN stwierdził, że niedochowanie tego warunku musi skutkować uwzględnieniem roszczenia odszkodowawczego zwolnionego pracownika. ?

Zdaniem autorki

Paulina Gromadzińska, senior Associate, Góralski & Goss Legal

Podobnych wątpliwości i problemów pracodawca mógłby łatwo uniknąć, gdyby zdecydował się zawrzeć z prezesem zarządu kontrakt menedżerski w miejsce umowy o pracę. Wypowiedzenie umowy cywilnoprawnej nie byłoby bowiem obostrzone żadnymi ograniczeniami ustawowymi, a w jej treści strony mogłyby ustalić dowolny termin wypowiedzenia.

Zawierając z członkiem swoich władz umowę o pracę, każda spółka prawa handlowego musi mieć na uwadze, że stosunek pracy pozostaje w takiej sytuacji całkowicie niezależną relacją od stosunku korporacyjnego. W związku z tym, w niekorzystnym dla pracodawcy układzie okoliczności, dalsze zatrudnianie pracownika może się okazać konieczne nawet przez długi czas (np. przez okres zwolnienia lekarskiego), mimo jego odwołania z funkcji w spółce i ustania potrzeby wykonywania przez niego pracy.