Osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze dziesięciu dni roboczych w roku kalendarzowym. Udziela się go na takich samych zasadach, co zwykły urlop wypoczynkowy. Uprawnienie to wynika z art. 19 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu pracowników niepełnosprawnych (DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.; dalej ustawa o rehabilitacji).
Zgodnie z art. 154 § 1 kodeksu pracy wymiar „klasycznego" urlopu wypoczynkowego zależy od stażu pracy i wynosi:
Zatem roczny wymiar urlopu wypoczynkowego osoby niepełnosprawnej w stopniu znacznym lub umiarkowanym to odpowiednio 30 lub 36 dni.
Urlop dodatkowy nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych (np. nauczycielom) lub do dodatkowego urlopu na podstawie odrębnych przepisów (np. sędziom).
Po roku pracy z orzeczeniem
Niepełnosprawny nabywa prawo do pierwszego urlopu dodatkowego po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia go do jednego ze stopni niepełnosprawności. Za dzień zaliczenia pracownika do danego stopnia niepełnosprawności uznaje się dzień posiedzenia zespołu orzekającego (data wydania orzeczenia).
Przykład
Pan Jan jest zatrudniony w tej samej firmie od 1 stycznia 2000 r. 15 maja 2008 r. przedstawił pracodawcy orzeczenie z 9 maja 2008 r. o zaliczeniu go do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Prawo do dodatkowego urlopu nabył 10 maja 2009 r.
Inny przelicznik
Udzielając urlopu wypoczynkowego osobom zaliczonym do znacznego bądź umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, należy pamiętać, że jeden dzień nie zawsze odpowiada ośmiu godzinom pracy. Jeśli pracownik przedstawił zaświadczenie o celowości stosowania wobec niego skróconej normy czasu pracy, właściwym przelicznikiem będzie siedem godzin. W sprawach nieuregulowanych ustawą o rehabilitacji, np. związanych z nabywaniem prawa do kolejnych urlopów dodatkowych bądź związanych z wykorzystaniem urlopu, stosuje się kodeks pracy.
—Edyta Sieradzka wiceprezes Ogólnopolskiej Bazy Pracodawców Osób Niepełnosprawnych
Jakie zasady udzielania ekstra wypoczynku
1. Pracownik nabywa prawo do urlopu nawet, jeśli nie wykonywał pracy z powodu choroby i pobierał zasiłek lub świadczenie rehabilitacyjne. Istotne jest wyłącznie pozostawanie w stosunku pracy, a nie świadczenie obowiązków. Wyjątki obejmują: urlop bezpłatny, zdrowotny, wychowawczy, nieświadczenie pracy w związku z odbywaniem kary pozbawienia wolności, odbywaniem służby wojskowej.
2. Pierwszy dodatkowy urlop osoba niepełnosprawna nabywa w całości, nawet jeżeli uzyska do niego prawo dopiero w grudniu danego roku.
3. Prawo do kolejnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego niepełnosprawny nabywa 1 stycznia każdego roku kalendarzowego, jeśli pozostaje wtedy w zatrudnieniu.
4. W razie utraty statusu osoby niepełnosprawnej lub zaliczenia do lekkiego stopnia niepełnosprawności, pracownik nie traci prawa do uzyskanych już urlopów (zaległych ani bieżących). Nie ma też podstaw do proporcjonalnego obniżania jego wymiaru. W tej sytuacji pracownik nie ma prawa do kolejnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego.
5. Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, choćby nie wystąpił do pracodawcy o jego przyznanie (wyrok Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2005 r., II PK 339/04). Przepisy nie uzależniają tego prawa od wniosku osoby uprawnionej do urlopu. Nieuzyskanie przez pracodawcę wiadomości o przysługującym pracownikowi uprawnieniu może – w konkretnych okolicznościach – oznaczać tylko tyle, że pracodawcy nie można zarzucić zawinionego niewykonywania zobowiązania wynikającego z przepisów prawa pracy.
6. Dodatkowy urlop wypoczynkowy przechodzi na następny rok. Dni wypoczynku niewykorzystane w terminie ustalonym w planie urlopów należy udzielić pracownikowi zgodnie z kodeksem pracy najpóźniej do końca września.
7. Roszczenia ze stosunku pracy przedawniają się z upływem trzech lat od dnia, w którym stały się wymagalne. Termin przedawnienia prawa do urlopu rozpoczyna się najwcześniej w ostatnim dniu roku kalendarzowego, w którym pracownik nabył te uprawnienia.
