Umowa o dzieło: jak zawrzeć i wykonać

Stronami umowy o dzieło są: przyjmujący zamówienie (a więc ten, którego praca i umiejętności mają doprowadzić do wykonania dzieła) oraz zamawiający (dla którego dzieło ma zostać wykonane). W umowie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Dla umowy o dzieło kodeks cywilny nie wymaga żadnej szczególnej formy. Potwierdził to Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 10 grudnia 2003 r. (I ACa 1144/03, OSA 2005, z. 3, poz.14), uznając, że do jej zawarcia może dojść także ustnie, a nawet w sposób dorozumiany.

Przedmiot świadczenia

Wykonanie dzieła ma doprowadzić do oznaczonego z góry rezultatu – szczegółowo określonego w umowie (np. przy wykorzystaniu jednostek metrycznych, opisów, istniejących wzorów, rysunków, planów, obowiązujących norm i standardów, ewentualnie utrwalonych zwyczajów). Dzieło jest zawsze wytworem przyszłej, indywidualnej działalności człowieka – a więc nieistniejącym w momencie zawierania umowy. Może być to np.: mebel, wieczorowa kreacja, obraz, fotografia, plan czy model.

Przestrzeganie terminów

Podstawowym obowiązkiem przyjmującego zamówienie jest terminowe i prawidłowe wykonanie oznaczonego dzieła. Jeżeli termin wykonania dzieła nie został określony w umowie ani nie wynika z właściwości dzieła – zastosowanie znajdzie art. 455 k.c. Zgodnie z nim – świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Zamawiający jest uprawniony do kontrolowania terminowości i prawidłowości wykonania dzieła. I tak: jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła (art. 635 k.c.).

Jeżeli natomiast przyjmujący zamówienie wykonuje dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin.

Po bezskutecznym jego upływie zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. Dodatkowo, jeżeli zamawiający sam dostarczył materiał, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła (art. 636 k.c.).

Sposób wykonania

Kodeks cywilny nie wymaga, aby dzieło wykonywane było osobiście przez przyjmującego zamówienie. Za działania osób, którymi przyjmujący zamówienie posługuje się przy jego wykonaniu, ponosi on odpowiedzialność (art. 474 k.c.). Wymóg osobistego wykonywania dzieła przez przyjmującego zamówienie może być jednak określony przez strony w umowie lub wynikać z okoliczności (np. wykonanie grafiki przez wskazanego artystę).

Regułą jest, że materiały na wykonanie dzieła dostarcza przyjmujący zamówienie. W umowie strony mogą jednak postanowić, że za dostarczenie niezbędnych materiałów odpowiedzialny jest zamawiający. Wówczas przyjmujący zamówienie powinien użyć dostarczonych materiałów w sposób odpowiedni, przedstawić rachunek i zwrócić zamawiającemu niezużytą część. Ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia materiału na wykonanie dzieła obciąża stronę dostarczającą ten materiał.

Często do prawidłowego wykonania dzieła konieczne jest współdziałanie obu stron. Jeżeli pomimo wezwania zamawiającego i wyznaczenia mu odpowiedniego terminu nie podejmuje on współpracy, przyjmujący zamówienie może od umowy odstąpić. Wówczas zachowuje on jednak prawo do odszkodowania.

Jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów dzieło wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego – nie może on mu odmówić zapłaty wynagrodzenia, nawet gdy dzieło nie zostało wykonane. W takim wypadku jednak zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.

Wydanie i odbiór

Zgodnie z art. 643 k.c. zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem.

Jeżeli strony nie postanowiły inaczej w umowie – w chwili oddania dzieła przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie. Jeżeli natomiast dzieło ma być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna – wynagrodzenie należy się przyjmującemu zamówienie z chwilą spełnienia każdego ze świadczeń częściowych.

Ważne!

Zapłata wynagrodzenia za wykonanie dzieła jest podstawowym obowiązkiem zamawiającego.

Nie tylko ryczałt

Wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła można określić przez wskazanie podstaw do jego ustalenia – a więc przykładowo przez odwołanie się w umowie o dzieło do cenników, norm, stawek itp. Jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju, a więc wynagrodzenie, jakie strony stosowały już między sobą (w umowach o dzieło tego rodzaju) lub przeciętne wynagrodzenia stosowane w praktyce obrotu cywilnoprawnego (w podobnych stosunkach).

Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie.

W praktyce wynagrodzenie za wykonanie dzieła ustalane jest jako wynagrodzenie ryczałtowe albo kosztorysowe. W razie ustalenia ryczałtu ryzyko określenia go na zbyt niskim poziomie obciąża przyjmującego zamówienie. W takiej sytuacji przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac.

Jedynym wyjątkiem jest w tej sytuacji powołanie się przez przyjmującego zamówienie na wprowadzoną przez ustawodawcę w art. 632 § 2 k.c. klauzulę nadzwyczajnej zmiany stosunków. Zgodnie z nią, jeżeli wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę.

Zdecydowanie bardziej elastyczny charakter ma wynagrodzenie kosztorysowe – określone na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów. W takim wypadku jeżeli w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to jednak należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek.

Dodatkowo jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych będących podstawą obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie sporządził zamawiający – przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia.

Jeżeli natomiast zestawienie planowanych prac sporządził przyjmujący zamówienie, może on żądać podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych.

Ważne!

Przedsiębiorca przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, jeżeli wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego.

Jeżeli w opisanych wypadkach zaszła konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić. Warunkiem jest jednak, aby uczynił to niezwłocznie i aby zapłacił przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia.

Rękojmia za wady

Za wady dzieła (zarówno fizyczne, jak i prawne) przyjmujący zamówienie odpowiada według przepisów o rękojmi przy sprzedaży, z zastrzeżeniem regulacji szczególnej art. 637 k.c., rozróżniającej sytuacje, gdy wady dzieła dadzą się usunąć oraz gdy nie ma takiej możliwości.

W sytuacji, gdy dzieło ma wady zdatne do usunięcia, zamawiający może żądać ich usunięcia, wyznaczając w tym celu przyjmującemu zamówienie odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym jego upływie nie przyjmie naprawy. Niezależnie od powołanego uprawnienia zamawiającego przyjmujący zamówienie może odmówić naprawy, gdyby wymagała ona poniesienia nadmiernych kosztów (art. 637 § 1 k.c.).

W sytuacji natomiast, gdy wady dzieła usunąć się nie dadzą albo gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim – istotne jest stwierdzenie, czy wady te są istotne, czy też nie. I tak: jeżeli są istotne – zamawiający może od umowy odstąpić. Jeśli natomiast nie są istotne - zamawiający może żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku. To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad w terminie wyznaczonym przez zamawiającego.

Zgodnie z art. 557 k.c. przyjmujący zamówienie, nie odpowiada za wady dzieła, jeżeli zamawiający wiedział o nich w chwili jego odebrania.

Ważne!

Przedsiębiorca zawierający z konsumentem umowę o dzieło będące rzeczą ruchomą (np. wykonanie stołu) musi pamiętać o obowiązku odpowiedniego stosowania do takiej umowy przepisów o sprzedaży konsumenckiej.

Zastosowanie znajdą tu m.in. przepisy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, uregulowane w ustawie z 27 lipca 2007 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego.

Wzór – UMOWA O DZIEŁO

Zawarta w dniu 6 listopada 2012 r. w Warszawie pomiędzy:

ABC Systems z siedzibą w Warszawie przy ulicy Groszkowej 10, zarejestrowaną w Sądzie Rejonowym w Warszawie X – Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000123456 reprezentowaną przez:

Joannę Kwiatkowską,

zwanym w treści umowy „wykonawcą”

a

ABC DATA, z siedzibą w Warszawie przy ulicy Pandory 2, zarejestrowaną w Sądzie Rejonowym w Warszawie X – Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000654321 reprezentowaną przez:

Jana Kowalskiego

zwanym w treści umowy „zamawiającym”

§ 1

1. Na mocy niniejszej umowy zamawiający powierza wykonanie, a wykonawca zobowiązuje się do wykonania strony WWW.

2. Szczegółowe parametry dzieła określonego w ustępie poprzedzającym określa załącznik nr 1, stanowiący integralną część umowy.

§ 2

1. W celu wykonania umowy zamawiający zobowiązuje się wydać wykonawcy następujące materiały i urządzenia:

a) materiały promocyjne zamawiającego,

b) nośnik ze zdjęciami, które mają zostać zamieszczone na stronie.

2. Wykonawca zobowiązany jest rozliczyć się z wydanych przez zamawiającego materiałów i urządzeń w formie pisemnego zestawienia w terminie wykonania dzieła.

Ewentualnie: wykonawca zobowiązuje się do wykonania dzieła za pomocą własnych materiałów i urządzeń.

§ 3

Termin wykonania umowy strony ustalają w następujący sposób:

1) rozpoczęcie dzieła 7 listopada 2012 r.,

2) zakończenie dzieła 25 listopada 2012r.

§ 4

Odbiór przedmiotu niniejszej umowy nastąpi w siedzibie zamawiającego na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego, sporządzonego w obecności przedstawicieli zamawiającego i wykonawcy.

§ 5

Wykonawca ma prawo powierzenia wykonania dzieła innej osobie, z zastrzeżeniem, że ponosi on pełną odpowiedzialność za działania lub zaniechania osób trzecich, za pomocą których dzieło wykonał.

§ 6

Z tytułu wykonania niniejszej umowy zamawiający zapłaci wykonawcy wynagrodzenie ryczałtowe brutto w wysokości
1 500 zł (słownie: tysiąc pięćset złotych), na podstawie rachunku przedstawionego i zaakceptowanego przez zamawiającego.

§ 7

Strony przewidują następujące kary umowne:

1. W razie opóźnienia w wykonaniu dzieła zamawiającemu przysługuje kara umowna w wysokości 2 proc. wartości dzieła za każdy dzień opóźnienia.

2. W razie niewykonania dzieła zamawiającemu przysługuje kara umowna w wysokości 10 proc. wartości niewykonanego dzieła.

3. W razie opóźnienia zamawiającego w odbiorze dzieła wykonawcy przysługuje kara umowna w wysokości 2 proc. wartości dzieła za każdy dzień opóźnienia.

4. Stronom przysługuje prawo dochodzenia odszkodowania uzupełniającego na wypadek, gdy wartość zastrzeżonej kary umownej nie pokryje wysokości szkody.

5. W razie zwłoki w wykonaniu dzieła zamawiającemu przysługuje prawo odstąpienia od umowy. Wówczas zobowiązany jest on wyznaczyć wykonawcy dodatkowy tygodniowy termin na wykonanie dzieła.

§ 8

Wykonawca ponosi odpowiedzialność za wady przedmiotu umowy na zasadach ogólnych, przewidzianych w kodeksie cywilnym.

§ 9

Wszelkie zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.

§ 10

W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego.

§ 11

Ewentualne spory mogące wyniknąć na tle stosowania niniejszej umowy strony poddają pod rozstrzygnięcie sądu właściwego dla siedziby zamawiającego.

§ 12

Umowę sporządzono w jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron.

............................. .......................

Zamawiający Wykonawca