W momencie przekazywania wkładów wspólnicy muszą podjąć decyzję, czy przenoszą własność, czy jednie prawo do nieodpłatnego użytkowania.
Jedną z najprostszych i zarazem najmniej kosztownych form prowadzenia działalności jest spółka cywilna. Zasady jej funkcjonowania reguluje [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeks cywilny[/link] w art. 860 – 875.
Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, wspólnikami są przedsiębiorcy – osoby fizyczne, jak również prawne, działające na podstawie zawartej umowy. Wspólnicy wnoszą do spółki wkłady, prowadzą sprawy spółki, zaciągają zobowiązania, uczestniczą w jej zyskach i stratach.
Majątek spółki łącznie z wniesionymi wkładami stanowi współwłasność wspólników. Dlatego też w niektórych przypadkach wraz z powstaniem spółki konieczne będzie sporządzenie aktu notarialnego przenoszącego własność, np. nieruchomości, na wszystkich wspólników.
Wkładem może więc być własność, prawo do własności lub też samo świadczenie usług.
Umowa spółki cywilnej powinna być zawarta na piśmie, a fakt jej zawarcia – zgłoszony w urzędzie skarbowym w celu rozliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).
Art. 1 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0788FC199FF9D8FB3843C5D634417688?id=185384]ustawy z 9 września 2000 r. o PCC[/link] wymienia m.in. umowy spółki jako podlegające opodatkowaniu, a w myśl art. 4 pkt 9 obowiązek podatkowy wynikający z zawarcia umowy spółki cywilnej ciąży zawsze na wspólnikach. Powstaje on z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, a więc tutaj z chwilą zawiązania spółki (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC).
W razie wniesienia wkładów w postaci rzeczy lub gotówki podstawą opodatkowania jest wartość wniesionych wkładów.
Szczególną regulacją objęta jest sytuacja, gdy do spółki wnoszone są rzecz lub prawa majątkowe do nieodpłatnego używania, np. nieruchomość. Wspólnik, nie chcąc przenosić prawa własności, jako swój wkład do spółki może wnieść na czas nieokreślony jedynie prawo do używania posiadanej przez niego rzeczy. Wówczas zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 8 lit. e) ustawy o PCC podstawę opodatkowania stanowi roczna wartość nieodpłatnego używania, którą ustala się w wysokości 4 proc. wartości rynkowej prawa oddanego do nieodpłatnego używania.
W art. 6 ust. 7 ustawa o PCC precyzuje, że gdy umowa o nieodpłatne używanie zawarta jest na czas nieokreślony, zastosowanie ma art. 6 ust. 6 i podstawą opodatkowania jest wartość świadczeń za dziesięć lat lub wartość świadczeń należnych w miarę wykonania umowy.
W razie przeniesienia na wspólników jedynie prawa do nieodpłatnego użytkowania priorytetem jest ustalenie rzeczywistej wartości rynkowej, bo z jej pomocą możliwe jest ustalenie wiarygodnej i niepodważalnej przez organy skarbowe podstawy opodatkowania PCC.
Ustalenie wartości rynkowej czasami może być dość trudne i czasochłonne. W art. 6 ust. 2 ustawa o PCC wyjaśnia, że wartość rynkową rzeczy lub prawa majątkowego ustala się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia.
W przypadku wkładu w postaci prawa do użytkowania niezbędne i najistotniejsze jest zatem ustalenie wartości np. nieruchomości. W sytuacji gdy posiadana dokumentacja nie pozwala jej wiarygodnie określić, niezbędna jest analiza rynku lub pomoc profesjonalnego rzeczoznawcy, a to wiąże się ze znacznymi kosztami dla podatnika.
Ustalona wartość podlega weryfikacji organu podatkowego, a ten może wezwać do skorygowania podstawy, może również sam powołać biegłego, gdy ustalona wartość nie odzwierciedla cen rynkowych.
Koszt opinii rzeczoznawcy może obciążyć podatnika, jeśli określona wartość będzie różniła się o więcej niż 33 proc. od wartości pierwotnie ustalonej przez podatnika (art. 6 ust. 3 – 4 ustawy o PCC)
[i]Autorka jest konsultantką w Departamencie Outsourcingu Rachunkowości Grant Thornton Frąckowiak sp. z o.o.[/i]
