Czy trzeba płacić podatek od szczepionki na grypę?

Sezon szczepień przeciw grypie właśnie nabiera rozpędu. W tym roku, ze względu na pandemię koronawirusa, zainteresowanie tą formą profilaktyki przybrało niebagatelne rozmiary. Wiele firm każdego roku finansuje szczepienia przeciw grypie dla swoich pracowników. Teraz zwiększają skalę tego typu wsparcia dla zatrudnianych osób. Powstaje więc pytanie, czy takie świadczenie spowoduje powstanie przychodu po stronie pracowników. A to z kolei konieczność rozliczenia podatku dochodowego od wartości szczepionki.

CZYTAJ TEŻ: Nota księgowa – kiedy można ją wystawić?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Wszystko zależy od źródła finansowania, zakresu dostępności szczepienia, a czasem także dodatkowych regulacji dotyczących bezpieczeństwa pracy.

Jest gift, jest przysporzenie

Zgodnie z generalną zasadą każde świadczenie, które pracownik dostaje od szefa może generować po jego stronie przychód do opodatkowania. Za przychody uznaje się bowiem każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

CZYTAJ TEŻ: Płatności od osoby fizycznej nie zawsze trzeba rejestrować na kasie fiskalnej

Jak wskazano w wielu interpretacjach organów podatkowych: dla celów podatkowych nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób, których skutkiem jest nieodpłatne – to jest nie związane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu – przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

CZYTAJ TEŻ: Zapłata za towar gotówką pozbawi prawa do ujęcia wydatków w kosztach

Sposób ustalania wartości pieniężnej tego typu świadczeń reguluje art. 11 ustawy o PIT. Zależy on od tego, co bezpłatnie pracownik od pracodawcy dostaje. W przypadku zakupu szczepionek przeciw grypie będzie to oczywiście cena szczepionki. Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, np. szef pokrywa tylko cześć kosztu szczepionki przeciw grypie, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń (ceną szczepionki) a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.

Jak zdefiniować nieodpłatne świadczenie?

Trzeba jednak podkreślić, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia nieodpłatne świadczenie. Przez lata powodowało to liczne kłopoty interpretacyjne. Jednak pewna linia interpretacyjna została ugruntowana przez sądy administracyjne.

I tak przykładowo w uchwałach NSA z 18 listopada 2002 r., sygn. akt FPS 9/02 z 16 października 2006 r., sygn. akt II FPS 1/06, sąd wyjaśnił, że termin nieodpłatne świadczenie ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym, ponieważ obejmuje wszelkie zjawiska o charakterze gospodarczym i zdarzenia prawne, których konsekwencją jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne oraz gospodarcze w działalności osób prawnych, których następstwem jest nieodpłatne, czyli niezwiązane z kosztami lub inną formą świadczenia przysporzenie majątku tej osobie, mające wyraźny finansowy wymiar.

W uchwale z 24 maja 2010 r., sygn. akt II FPS 1/10, NSA potwierdził, że to stanowisko ma zastosowanie także odnośnie podatku dochodowego od osób fizycznych w stosunku do sytuacji wynikających z art. 11 ust. 1 w związku z art. 12 ust. 1 i 3 tej ustawy.

Stosunek pracy

Warto też wyjaśnić, że w sytuacji, gdy szczepienia finansuje pracodawca zatrudnianym pracownikom będziemy mieli do czynienia z przychodem ze stosunku pracy. Zgodnie z ustawą o PIT, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

CZYTAJ TEŻ: Stawki VAT bez zmian, ale SLIM VAT nadal w grze

Użyty zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Ponadto, treść tego przepisu wskazuje, że do przychodów pracownika zaliczyć należy nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, ale również wszystkie inne przychody (świadczenia), niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy. Oznacza to, że do przychodów pracownika ustawodawca zaliczył nie tylko pieniądze, ale także wartość świadczeń w naturze, czy świadczeń nieodpłatnych otrzymanych od pracodawcy.

Ważne orzeczenie TK

Jakie czynniki zdecydują więc o tym czy darmowe świadczenie od szefa generuje po stronie pracownika przychód czy nie? Pomocne w tym zakresie będzie z pewnością orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r., sygn. akt K 7/13. Według TK dokonując oceny czy sfinansowanie pracownikom kosztów szczepień przeciwko grypie prowadzi do powstania przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu ustawy o PIT należy sprawdzić czy świadczenia te:

W ocenie Trybunału, bez elementu realnego w postaci otrzymania korzyści przez pracownika nie uzyskuje on przychodu. Nie występuje wówczas zdarzenie, z którym ustawa wiąże powstanie obowiązku podatkowego. Tym bardziej, bez skonkretyzowanego i indywidualnie przypisanego świadczenia, brak jest podstaw do określenia jego wysokości.

CZYTAJ TEŻ: Nowa matryca stawek VAT – w wielu przypadkach stawka wzrosła

W konsekwencji, tylko w sytuacji, gdy szef nie byłby w stanie przypisać konkretnej wartości szczepionki do danego pracownika, wówczas przychód po stronie tego ostatniego nie wystąpi. W praktyce jednak z określeniem wartości szczepionki na jedną zatrudnioną osobę raczej nie powinno być problemu, co oznacza, że PIT do zapłaty od wartości szczepionki wystąpi.

Inaczej w placówkach zdrowia

Na koniec trzeba jeszcze wspomnieć o innej sytuacji, a mianowicie np. placówkach zdrowia, gdzie również pracodawca personelowi medycznemu finansuje szczepienia przeciw grypie. Wówczas konieczne jest sięgnięcie głębiej do przepisów m.in. Kodeksu pracy.

CZYTAJ TEŻ: Firmy nie zapłacą mniejszego VAT – stawki pozostaną bez zmian

W takim przypadku wartość szczepionek nie będzie stanowiła przychodu pracownika, ponieważ poza zakresem profilaktycznej opieki zdrowotnej określonej w Kodeksie pracy, pracodawca jest także zobowiązany do ponoszenia kosztów przeprowadzania innych zabiegów leczniczych, w tym szczepień ochronnych (obowiązek ten wynika z ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi).

CZYTAJ TEŻ: Nowy JPK_VAT ruszy w październiku

Zatem w zakresie w jakim przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, wynikające z ustawy Kodeks pracy oraz rozporządzeń wydanych na podstawie Kodeksu, wymieniają wprost koszty, do których ponoszenia zobligowany jest pracodawca, w takim zakresie po stronie pracowników nie powstaje przychód z tytułu ponoszenia tych kosztów. Taki obowiązek skonkretyzowano w przepisach względem pracowników ochrony zdrowia. To oznacza, że ponoszenie kosztów jest w takich przypadkach w interesie pracodawcy. U pracowników przychód nie wystąpi. Potwierdzenie takiego stanowiska w zakresie placówek medycznych można znaleźć w dostępnych interpretacjach podatkowych (np. nr 0113-KDIPT2-3.4011.484.2019.1.GG).

A jednak zwolnienie z podatku?

Ministerstwo Finansów podało 16 września 2020 r., że pracuje nad rozporządzeniem, które wprowadzi zwolnienie z PIT przy finansowaniu szczepień przeciw grypie dla pracowników. Jak rozporządzenie będzie gotowe, poinformujemy o tym w odrębnym materiale.