Gdy pracodawca nie zapewnił pracownikowi płatnego urlopu, prawo do płatnego urlopu zostaje przeniesione aż do chwili, gdy miał on możliwość skorzystania z tego prawa, a w chwili rozwiązania stosunku pracy pracownik ma prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop - taki pogląd w wydanej czwartek opinii wyraził rzecznik generalny TSUE Evgeni Tanchev.
Sprawa dotyczyła C. Kinga, akwizytora przedsiębiorstwa dostarczającego i montującego okna i drzwi, działającego w Wielkiej Brytanii. Pracownik otrzymywał wynagrodzenie prowizyjne proporcjonalne do wielkości sprzedaży. Za czas urlopu nie otrzymywał wynagrodzenia, a jego umowa nie zawierała żadnego postanowienia dotyczącego płatnego urlopu. Spółka zaoferowała akwizytorowi umowę o pracę, lecz zdecydował on o kontynuowaniu działalności w formie samozatrudnienia. Pracował na rzecz firmy aż do zwolnienia go ze skutkiem od dnia jego 65 urodzin.
Mężczyzna wniósł do sądu pracy powództwo przeciwko spółce dotyczące zwolnienia go z pracy przez tę spółkę. W postępowaniu tym uznano go za „pracownika" w rozumieniu prawa Zjednoczonego Królestwa transponującego dyrektywę dotyczącą niektórych aspektów organizacji czasu pracy. Powództwo obejmowało także roszczenia dotyczące płatnego urlopu. Jedno z tych roszczeń związane jest z płatnym urlopem, do którego uprawniony był C. King w okresie pracy, lecz którego spółka nie zapewniła.
Sąd Apelacyjny w Walii zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniami dotyczącymi wykładni dyrektywy, która stanowi, że „państwa członkowskie przyjmują niezbędne środki w celu zapewnienia, by każdy pracownik był uprawniony do corocznego płatnego urlopu w wymiarze co najmniej czterech tygodni".
W dzisiejszej opinii rzecznik generalny Evgeni Tanchev stwierdził, że niezgodne z prawem Unii jest wymaganie od pracownika, aby skorzystał z urlopu przed ustaleniem, czy jest on uprawniony do wynagrodzenia za ten urlop.
W pierwszej kolejności rzecznik generalny przypomniał liczne uregulowania prawa Unii i prawa międzynarodowego przyznające pracownikom uprawnienie do corocznego płatnego urlopu. W świetle tych postanowień rzecznik generalny stwierdził, że pracodawcy powinni zapewnić pracownikom odpowiednie możliwości skorzystania z tego uprawnienia. Rzecznik generalny jest zdania, że taka możliwość może na przykład mieć formę szczególnych postanowień umownych dotyczących corocznego płatnego urlopu lub też prawnie wiążącej procedury administracyjnej, w drodze której pracownicy mogliby wnioskować do pracodawców o udzielenie corocznego płatnego urlopu. W tym kontekście to sąd krajowy powinien rozstrzygnąć, czy zapewniono taką możliwość.
W dalszej kolejności rzecznik generalny wyraził pogląd, że niezgodne z dyrektywą byłoby wymaganie, by pracownicy, tacy jak C. King, dochodzili przed sądem lub innym organem zobowiązania pracodawcy do stworzenia mechanizmu umożliwiającego pracownikowi skorzystanie z prawa do corocznego płatnego urlopu. Rzecznik generalny ocenił, że takie stwierdzenie jest poparte faktem, iż w art. 31 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej jednoznacznie przyznano prawo do corocznego płatnego urlopu każdemu pracownikowi. Ponadto w orzecznictwie Trybunału stwierdzono, że istnienie takiego prawa nie może zostać uzależnione od spełnienia żadnych warunków wstępnych.
Następnie rzecznik generalny stwierdził, że pracownik, taki jak C. King, może powołać się na dyrektywę w celu dochodzenia wynagrodzenia za niewykorzystany urlop, gdy pracodawca nie zapewnił możliwości skorzystania z prawa do corocznego płatnego urlopu lub gdy taką możliwość stworzył dopiero w połowie trwania stosunku pracy. Zdaniem rzecznika generalnego zezwolenie pracodawcom na powstrzymanie się od zapewnienia pracownikom mechanizmów umożliwiających im skorzystanie z corocznego płatnego urlopu wykracza poza uprawnienia dyskrecjonalne państw członkowskich w odniesieniu do wdrożenia prawa do corocznego płatnego urlopu i oznacza w istocie uzależnienie samego istnienia tego prawa od spełnienia określonych warunków.
Zdaniem rzecznika generalnego powyższe oznacza, że jeśli pracownik nie wykorzysta całego albo części corocznego urlopu, do którego jest uprawniony w danym roku rozliczeniowym, w którym powinien on skorzystać z tego prawa, a uczyniłby to gdyby nie fakt, że pracodawca odmawia mu zapłaty wynagrodzenia za czas wykorzystanego urlopu, pracownik może twierdzić, że został pozbawiony możliwości skorzystania z prawa do płatnego urlopu, skutkiem czego prawo to podlega przeniesieniu na kolejne okresy aż do momentu, gdy pracownik ma możliwość skorzystania z niego.
Ponadto rzecznik generalny stwierdził, że w momencie zakończenia stosunku pracy pracownik jest uprawniony do uzyskania ekwiwalentu pieniężnego za coroczny płatny urlop, który nie został wykorzystany, aż do dnia, w którym pracodawca stworzył mechanizm umożliwiający pracownikowi skorzystanie z prawa do corocznego płatnego urlopu. Jeśli nigdy to nie nastąpiło, to ekwiwalent powinien odnosić się do całego okresu zatrudnienia do momentu zakończenia stosunku pracy. Sąd krajowy powinien rozstrzygnąć, czy zaoferowanie C. Kingowi przez spółkę SWWL w 2008 r. umowy o pracę jest równoważne ze stworzeniem odpowiedniej możliwości skorzystania z prawa do corocznego płatnego urlopu.
Rzecznik zaznaczył, że niezgodne z prawem Unii jest wymaganie od pracownika, aby wziął coroczny płatny urlop przed ustaleniem, czy otrzyma wynagrodzenie za ten urlop. Zdaniem rzecznika generalnego przyjęcie odmiennego założenia skutkowałoby wymogiem, aby to pracownik podjął czynności mające na celu stworzenie odpowiedniej możliwości skorzystania z prawa do corocznego płatnego urlopu, co rzecznik generalny uznał za niegodne z prawem Unii. Jego zdaniem nadmiernie utrudniłoby to skorzystanie z prawa do płatnego urlopu.
Opinia rzecznika generalnego nie wiąże Trybunału Sprawiedliwości UE.
Opinia rzecznika generalnego w sprawie C-214/16 C. King / The Sash Window Workshop Ltd., Richard Dollar
