Rz: Jak po nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów wygląda kontrola wzorców umów?
Monika Stec-Nowak: Od 17 kwietnia obowiązuje model administracyjno-sądowy. To prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznaje dane postanowienie wzorca umowy za niedozwolone. Jego decyzja podlega jednak kontroli Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Czy Urząd jest gotowy do przejęcia tak dużej ilości spraw?
Podejmowane przez UOKiK „działania miękkie", zwłaszcza w odniesieniu do małych i średnich firm, pozwolą usunąć podejrzane klauzule bez wszczynania formalnego postępowania. Ich stosowanie wynika bowiem prawdopodobnie nie ze złej woli, ale z braku znajomości prawa konsumenckiego. Kiedy dojdzie do wszczęcia postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, istnieje możliwość zakończenia go wydaniem tzw. decyzji zobowiązującej. Z naszych doświadczeń wynika, że przedsiębiorcy przedstawiają prezesowi UOKiK propozycje zobowiązań do zakończenia naruszeń i usunięcia ich skutków. W takich sytuacjach regułą jest nieskładanie odwołań do sądu. Wydaje się więc, że SOKiK nie będzie angażowany w każdą sprawę, a jedynie w te bardziej złożone, zapewniając kontrolę respektowania praw przedsiębiorcy i prawidłowości naszej argumentacji.
Czym postępowanie przed prezesem UOKiK będzie się różniło od sądowego?
Uznanie postanowienia we wzorcu umowy za niedozwolone nie ma wpływu na kontrakty już zawarte na podstawie tego wzorca. Prezes UOKiK będzie mógł natomiast określić w decyzji sposoby usunięcia skutków, które wywołała dana klauzula, np. nakazać przedsiębiorcy poinformowanie konsumentów, że w ich umowach znajdują się klauzule uznane za niedozwolone. Propozycję usunięcia skutków może też przedstawić sam przedsiębiorca i jeśli zostanie zatwierdzona przez urząd – uniknie sankcji karnych. Ważne jest też, że każda decyzja musi zawierać uzasadnienie, dlaczego dana klauzula została uznana za niedozwoloną.
A kto będzie kontrolował zapisy w konkretnych umowach?
Tu nic się nie zmienia. Sądy cywilne, np.: przedsiębiorca dochodzi roszczeń z danego zapisu w umowie, ale konsument podnosi, iż został on uznany za niedozwolony. Ponadto zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE sądy powinny badać z urzędu abuzywność klauzul umownych, które mają wpływ na rozstrzygnięcie danego sporu. Po nowelizacji UOKiK może też wspierać sądy, wyrażając tzw. istotny pogląd w indywidualnej sprawie, gdy przemawia za tym interes publiczny.
—rozmawiał Szymon Cydzik
