Podatek bankowy i pierwsze wątpliwości

Podatek bankowy został wprowadzony ustawą z 15 stycznia 2016 r. o podatku od niektórych instytucji finansowych (dalej: ustawa). Ustawa wchodzi w życie 1 lutego 2016 r. i nakłada na instytucje finansowe, w tym m.in. na banki, firmy ubezpieczeniowe, SKOK i instytucje pożyczkowe, tzw. podatek bankowy w wysokości 0,0366 proc. miesięcznie (rocznie 0,44 proc.) od nadwyżki sumy wszystkich aktywów ponad ustawowy limit. >patrz ramka.

Suma aktywów

Podstawą opodatkowania są aktywa podatnika wynikające z zestawienia obrotów i sald ustalonego na ostatni dzień miesiąca na podstawie zapisów na kontach księgi głównej zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości lub standardami rachunkowości stosowanymi przez podatnika.

Pomniejszenie podstawy opodatkowania

W przypadku banków i pozostałych instytucji, których dotyczy limit 4 mld zł, podstawa opodatkowania jest pomniejszana m.in. o:

- wartość funduszy własnych, z uwzględnieniem ich podwyższenia w wyniku zaleceń Komisji Nadzoru Finansowego;

- wartość środków finansowych zgromadzonych na wszystkich rachunkach zrzeszonych banków spółdzielczych, prowadzonych przez podatnika – w przypadku banków zrzeszających;

- wartość aktywów nabytych przez podatnika od Narodowego Banku Polskiego, stanowiących zabezpieczenie kredytu refinansowego udzielonego przez NBP;

- wartość aktywów w postaci skarbowych papierów wartościowych w rozumieniu art. 95 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Przeliczenia na złote kwot wyrażonych w walucie obcej dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień, na który ustalana jest podstawa opodatkowania.

Deklaracje i termin płatności

Podatnicy są zobowiązani składać miesięczne deklaracje podatkowe i wpłacać podatek na rachunek urzędu skarbowego z zasady według miejsca siedziby do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego podatek dotyczy. Pierwszym miesiącem rozliczeniowym jest luty, więc pierwsza deklaracja powinna być złożona i podatek uiszczony w terminie do 25 marca 2016 r., czyli kilka dni przed rocznym rozliczeniem CIT. Minister finansów określi w drodze rozporządzenia wzór deklaracji wraz z objaśnieniem sposobu jej wypełniania oraz terminu i miejsca jej składania. Wzór ma umożliwić m.in. poprawne obliczenie przez podatnika podstawy opodatkowania z uwzględnieniem ewentualnych pomniejszeń, a tym samym poprawne obliczenie kwoty należnego podatku.

Ustawa wyłącza obowiązek składania deklaracji w przypadku, gdy obowiązek zapłaty podatku nie wystąpi.

Ustawa zwalnia z opodatkowania m.in. banki państwowe, czyli obecnie Bank Gospodarstwa Krajowego, oraz m.in. podatników objętych programem postępowania naprawczego lub planem naprawczym.

Instytucje pożyczkowe

Ustawa zawiera kilka niejednoznacznych zapisów, które mogą budzić wątpliwości.

Przykładem takiego zapisu jest zdefiniowanie pojęcia „instytucja pożyczkowa", która zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy jest podatnikiem podatku bankowego. Ustawa odsyła do definicji zawartej w ustawie o kredycie konsumenckim, w świetle której instytucjami pożyczkowymi są kredytodawcy, tj. przedsiębiorcy, którzy w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej udzielają lub dają przyrzeczenie udzielenia kredytu konsumentowi (z pewnymi wyłączeniami).

Oznacza to, że potencjalnie podatnikami podatku bankowego mogą zostać te podmioty, które udzieliły pożyczki na rzecz konsumentów bez względu na rozmiar takiej działalności pożyczkowej. Tym samym może się okazać, że nowy podatek bankowy obejmie również te podmioty, które nie identyfikują się z sektorem finansowym. W ich przypadku zastosowanie miałby limit 200 mln zł (z uwzględnieniem podmiotów powiązanych).

Co z zakładowym funduszem

Mając na uwadze definicję instytucji pożyczkowej, pojawiają się pierwsze pytania, czy udzielanie pożyczek z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oznacza, że pracodawca jest podatnikiem podatku bankowego jako instytucja pożyczkowa. Zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim przepisów tej ustawy nie stosuje się do umowy o kredyt udzielany wyłącznie pracownikom zatrudnionym u danego pracodawcy w ramach działalności dodatkowej, w której pracownik nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania lub jest zobowiązany do zapłaty rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania niższej od powszechnie stosowanych na rynku. Na tej podstawie można argumentować, że udzielanie pożyczek z ZFŚS na rzecz pracowników nie jest objęte przepisami nowej ustawy, a pracodawca nie jest z tego tytułu opodatkowany podatkiem bankowym.

Autorka jest doradcą podatkowym w Tax Research Doradztwo podatkowe

podstawa prawna: ustawa z 15 stycznia 2016 r. o podatku od niektórych instytucji finansowych (DzU z 2016 r. poz. 68)

Limity w podatku bankowym

Ustawa o podatku od niektórych instytucji finansowych wprowadziła limity nadwyżki aktywów zobowiązujące do zapłaty nowego podatku bankowego.

- 4 mld zł – banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowych oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe są zobowiązane zapłacić podatek bankowy od nadwyżki sumy aktywów ponad 4 mld zł.

- 2 mld zł – krajowe zakłady ubezpieczeń, krajowe zakłady reasekuracji, oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów reasekuracji oraz główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów reasekuracji będą zobowiązane zapłacić podatek od nadwyżki sumy aktywów ponad 2 mld zł. Dodatkowo ustawa przewiduje konieczność uwzględnienia dla celów kalkulacji limitu łącznie wszystkich podmiotów powiązanych.

- 200 mln zł – dla instytucji pożyczkowych limit wynosi 200 mln zł i również odnosi się do wszystkich podmiotów powiązanych.