Na polskim rynku pracuje ok. 600 licencjonowanych detektywów. Większość spraw, którymi się dzisiaj zajmują, to szeroko rozumiane sprawy cywilne, jak np. ustalenia dotyczące wierności małżonków w trakcie postępowania rozwodowego, wielkość majątku partnerów spierających się o jego podział czy oszustwa. Dość często detektywi wynajmowani są przez przedsiębiorców, którzy np. chcą sprawdzić swoich kontrahentów. Praca detektywów związana jest też z postępowaniami karnymi, nierzadko ?o poważne przestępstwa, jak np. porwania dla okupu.

Nie każdy może się jednak zajmować prowadzeniem tego typu działalności, choć od początku tego roku jest to dużo łatwiejsze niż wcześniej.

Krok 1.

Dowiedz się, na jakie ułatwienia możesz liczyć

Ułatwienia dla osób chcących wykonywać zawód detektywa wprowadziła obowiązująca od stycznia 2014 r. tzw. ustawa deregulacyjna. Przede wszystkim zniosła ona egzamin państwowy, który był warunkiem uzyskania licencji detektywa. Wcześniej każdy przyszły detektyw musiał zdać egzamin przed specjalną komisją, w skład której wchodzili przedstawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Komendy Głównej Policji, Sądu Apelacyjnego w Warszawie i Prokuratury Apelacyjnej w Warszawie oraz organizacji zawodowych zrzeszających detektywów.

Likwidacja egzaminu państwowego, który do początku tego roku był warunkiem uzyskania licencji detektywa, nie oznacza, że teraz każdy może zostać detektywem. Nadal wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług detektywistycznych jest działalnością regulowaną i wymaga uzyskania wpisu do rejestru działalności detektywistycznej. Prowadzi go mister spraw wewnętrznych.

Krok 2.

Sprawdź, jakie kwalifikacje ?są niezbędne

Nie każda osoba może uzyskać wpis do takiego rejestru oraz uzyskać licencję detektywa. Co ważne, biuro detektywistyczne mogą otworzyć nie tylko licencjonowani detektywi, lecz także osoby nieposiadające tego rodzaju uprawnień. Wówczas wystarczy, że licencję detektywa posiada jego pełnomocnik – w wypadku osób fizycznych, lub osoba uprawniona do reprezentowania spółki.

1948 zł wynosi opłata za wydanie licencji detektywa

Jeżeli jednak osoba zakładająca biuro detektywistyczne chce jednocześnie uzyskać licencję detektywa, to musi spełnić szereg wymagań. Aby uzyskać taką licencję, trzeba przede wszystkim posiadać obywatelstwo polskie lub obywatelstwo innego państwa Unii Europejskiej, mieć ukończone 21 lat, mieć pełną zdolność do czynności prawnych, a także posiadać co najmniej średnie wykształcenie.

Ustawa o świadczeniu usług detektywistycznych wymienia wiele innych wymogów, które trzeba spełnić, aby założyć własną firmę śledczą. Osoba ubiegająca się o wpis w rejestrze działalności detektywistycznej nie może być podejrzana o umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe, a także być skazana za jedno z tych przestępstw. Okoliczności te muszą zostać potwierdzone aktualnym zaświadczeniem o niekaralności.

Dyscyplinarne zwolnienie z policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu, wojska, prokuratury, sądu lub ?z innego urzędu administracji publicznej w okresie ostatnich pięciu lat również będzie stanowiło przeszkodę w uzyskaniu licencji detektywa. Przyszły detektyw musi również posiadać pozytywną opinię komendanta powiatowego, rejonowego lub miejskiego policji, a także posiadać zdolność psychiczną do wykonywania usług detektywistycznych, co w specjalnym orzeczeniu musi stwierdzić lekarz.

Krok 3.

Przejdź ?odpowiednie szkolenia

Od początku tego roku do zostania detektywem wystarczy odbycie specjalnego szkolenia, które nie kończy się już specjalnym egzaminem. Szkolenie to musi dotyczyć zagadnień ochrony danych osobowych, ochrony informacji niejawnych, przepisów regulujących prawa i obowiązki detektywa oraz zasad wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług detektywistycznych. Okoliczność odbycia takiego szkolenia musi być potwierdzona specjalnym zaświadczeniem.

Zdaniem wielu licencjonowanych detektywów, którzy sprzeciwiali się wejściu w życie nowych przepisów, samo szkolenie, bez zakończenia go specjalnym egzaminem, nie gwarantuje uzyskania odpowiedniej wiedzy detektywa.

W wypadku ustalenia, że dana osoba spełnia wszystkie wymagania uzyskania licencji detektywa, dokument ten wydawany jest w drodze decyzji administracyjnej przez komendanta wojewódzkiego policji właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o wydanie licencji. Wydawana jest ona na czas nieoznaczony. Za wydanie licencji pobiera się opłatę. Zgodnie z rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych i administracji z 5 listopada 2002 r. w sprawie wysokości i trybu wnoszenia opłaty za wydanie licencji detektywa wysokość opłaty za wydanie licencji detektywa wynosi 50 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z ostatniego kwartału ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski". Aktualnie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w Polsce wynosi 3895,31 zł. Kandydat na licencjonowanego detektywa musi zatem zapłacić 1948 zł. Opłata ta stanowi dochód budżetu państwa. Należy ją wnieść przed wydaniem licencji detektywa do kasy lub na rachunek bankowy właściwej terytorialnie komendy wojewódzkiej policji.

Krok 4.

Złóż wniosek o wpis ?do rejestru

Wpisu do rejestru dokonuje się na pisemny wniosek przedsiębiorcy. Wniosek ten powinien zawierać takie dane jak: nazwa firmy przedsiębiorcy, jego siedziba i adres albo adres zamieszkania, numer w rejestrze przedsiębiorców albo ewidencji działalności gospodarczej, numer identyfikacji podatkowej, imię i nazwisko, datę urodzenia, adres zamieszkania oraz w wypadku posiadania licencji – numer licencji, a także adres stałego miejsca wykonywania działalności. Wraz z wnioskiem przedsiębiorca składa specjalne oświadczenie, którego treść określa art. 16 ?ust. 2 ustawy o usługach detektywistycznych.

616 zł wynosi opłata za wpis do rejestru działalności regulowanej

Wpis do rejestru podlega opłacie skarbowej, która aktualnie wynosi 616 zł. Obowiązek zapłaty opłaty skarbowej powstaje m.in. z chwilą złożenia wniosku o dokonanie wpisu do rejestru działalności regulowanej, a więc także rejestru działalności detektywistycznej.

Ważne! Prowadzenie biura detektywistycznego bez wpisu do rejestru jest przestępstwem zagrożonym karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do dwóch lat. Tej samej karze podlega osoba wykonująca czynności detektywa w ramach prowadzonej działalności gospodarczej bez wymaganej licencji.

Krok 5.

Przygotuj się ?na niezapowiedziane kontrole

Weryfikacja rzetelności wykonywania swoich obowiązków przez biura detektywistyczne może być sprawdzona przez policję, co jest szczególnie ważne od początku tego roku, a więc od czasu likwidacji egzaminów sprawdzających wiedzę prywatnego śledczego. Co istotne, takie kontrole mogą być niezapowiedziane.

Do prowadzenia takiej niezapowiedzianej kontroli agencji detektywistycznych upoważnienie policji może wydać minister spraw wewnętrznych. Jest to odstępstwo od ogólnej zasady wynikającej z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zgodnie z którą kontrole przedsiębiorców mogą być dokonywane po wcześniejszym uprzedzeniu. Ma to zapewnić rzetelność i efektywność przeprowadzanej kontroli, a także możliwość wyłapania przypadków, w których wykonujący zawód detektywa nie spełnia standardów stawianych przez obowiązujące przepisy.

Kontrolowany przedsiębiorca jest zobowiązany do przedstawiania dokumentów, jakie zgromadził ?w toku wykonywania działalności. Najczęściej będą to umowy zawierane z klientami i dokumentacja dotycząca zatrudnianych detektywów. Kontrola ma także weryfikować sposób, w jaki detektywi zdobyli wszystkie informacje, a w szczególności, czy przy ich zdobywaniu nie doszło do złamania obowiązujących przepisów.

Krok 6.

Dowiedz się, ?czego nie ci nie wolno

Zakres usług, jakie może świadczyć biuro detektywistyczne, różni się od czynności, do jakich wykonywania jest uprawniona na co dzień policja. Usługi detektywistyczne to ściśle określone usługi (patrz ramka). Podczas wykonywania swoich obowiązków detektyw nie może też posuwać się do wszelkiego rodzaju środków prowadzących do uzyskania określonych informacji. Nie wszystkie środki są bowiem legalne, a za niektóre z nich grozi odpowiedzialność karna.

Do zdobywania informacji i dowodów detektyw może używać różnego rodzaju urządzeń rejestrujących obraz ?i dźwięk jak np. aparat fotograficzny czy kamera. Nie wszystkie takie urządzenia są jednak dozwolone. Nielegalne jest np. korzystanie z podsłuchów czy urządzeń służących do określania lokalizacji danej osoby, a także programów szpiegujących cudze komputery. Posługiwanie się tego typu urządzeniami może skutkować pociągnięciem detektywa do odpowiedzialności karnej.

Zgodnie z art. 267 kodeksu karnego kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do sieci telekomunikacyjnej lub przełamując albo omijając elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne jej zabezpieczenie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch. Tej samej karze podlega osoba, która bez uprawnienia uzyskuje dostęp do całości lub części systemu informatycznego. Na taką samą odpowiedzialność karną naraża się osoba, która w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniona, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem lub oprogramowaniem.

Ważne!

Usługi detektywistyczne można świadczyć tylko na podstawie pisemnej umowy zawartej ze zleceniodawcą. Właściciel firmy ma również obowiązek prowadzenia ?i przechowywania dokumentacji dotyczącej zatrudnianych detektywów oraz zawieranych i realizowanych umów. Ma także ustawowy obowiązek okazywania takiej dokumentacji na żądanie organu upoważnionego do kontroli.

podstawa prawna: Ustawa z 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 273)

SŁOWNIK

Usługami detektywistycznymi

są czynności polegające na uzyskiwaniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach, realizowane na podstawie umowy zawartej ze zleceniodawcą, w formach i w zakresach niezastrzeżonych dla organów i instytucji państwowych na mocy odrębnych przepisów, a w szczególności:

- w sprawach wynikających ze stosunków prawnych dotyczących osób fizycznych,

- w sprawach wynikających ze stosunków gospodarczych,

- sprawdzanie wiarygodności informacji dotyczących szkód zgłaszanych zakładom ubezpieczeniowym,

- poszukiwanie osób zaginionych lub ukrywających się,

- poszukiwanie mienia,

- zbieranie informacji w sprawie, w której toczy się postępowanie karne, postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe albo inne, jeżeli w toku postępowania można zastosować przepisy prawa karnego.

Rejestr działalności detektywistycznej

Wpisowi do rejestru podlegają następujące dane:

- data wniosku o wpis do rejestru,

- firma przedsiębiorcy, jego siedziba i adres,

- dane osób uprawnionych do reprezentacji przedsiębiorcy, ze wskazaniem osób posiadających licencje oraz numer licencji,

- numer identyfikacji podatkowej (NIP) przedsiębiorcy,

- numer w ewidencji działalności gospodarczej albo w rejestrze przedsiębiorców,

- adres stałego miejsca wykonywania działalności,

- data wpisu do rejestru,

- ?imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe pracownika dokonującego wpisu do rejestru oraz jego czytelny podpis.

Trzeba współpracować z organami ścigania

Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie usług detektywistycznych jest obowiązany powiadomić na piśmie organ prowadzący postępowanie karne lub postępowanie ?w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe ?o zawarciu umowy o świadczenie usług detektywistycznych. Powinien to zrobić niezwłocznie po zawarciu tej umowy. Dodatkowo ?z treści tej umowy musi wynikać, że może się ona wiązać ze sprawą, w której prowadzone jest postępowanie. Przedsiębiorca, który nie wywiązuje się z tego obowiązku, popełnia przestępstwo z art. 44 ustawy o usługach detektywistycznych. Grozi za nie kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do lat dwóch.