Regulacje kodeksu pracy biorą pod szczególną ochronę pracownice, które oczekują przyjścia na świat swego potomka. Przejawia się to m.in. w ustanowieniu ogólnego zakazu zatrudniania kobiet spodziewających się dziecka przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia (art. 176 k.p.). Zakaz ten ma charakter powszechny i bezwzględny. Nie może zostać uchylony nawet na wniosek lub za zgodą podwładnej. Osoby odpowiedzialne za jego naruszenie powinny się liczyć z poważnymi konsekwencjami, poczynając od finansowych (kara grzywny wynosząca nawet do 30 tys. zł), a na karnych kończąc (kto świadomie naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3).

Prace  wzbronione

Listę prac, których nie mogą wykonywać kobiety w ciąży, określa załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (DzU nr 114, poz. 545 ze zm.). Zgodnie z nim prace, do których nie wolno angażować pracownic „przy nadziei", dzieli się na te:

1) gdzie nie ma znaczenia stopień narażenia ich na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne,

2) które są zabronione tylko w razie przekroczenia określonych w wykazie limitów (zależy to od stopnia zagrożenia na określone czynniki).

Do pierwszej grupy zaliczamy m.in. prace w wykopach oraz w zbiornikach otwartych, prace stwarzające ryzyko ciężkiego urazu fizycznego lub psychicznego oraz prace w wymuszonym rytmie pracy, np. przy taśmie produkcyjnej.

Druga grupa to np. prace w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej czy przy obsłudze monitorów ekranowych powyżej 4 godzin na dobę.

Szefowie muszą też pamiętać, że całkowicie zakazane jest zatrudnianie kobiet w ciąży (bez względu na ich ewentualną zgodę) w nadgodzinach oraz w porze nocnej. Warunkowo, tj. po wyrażeniu zgody przez ciężarną, można ją natomiast delegować poza stałe miejsce pracy oraz zatrudniać w przerywanym systemie czasu pracy (art. 178 k.p.).

Obowiązujący w danej firmie wykaz prac wzbronionych kobietom powinien zostać zamieszczony w regulaminie pracy (art. 1041 § 1 pkt 6 k.p.).

Czasem przesunięcie

Gdy kobieta, która zaszła w ciążę, zatrudniona jest przy pracy wzbronionej w tym stanie bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, szef ma  obowiązek:

1) przenieść ją do innej pracy lub

2) zwolnić z obowiązku świadczenia pracy, gdy przeniesienie na inne stanowisko nie jest możliwe.

Gdy zaś kobieta oczekująca narodzin dziecka dotychczas wykonywała pracę, która jest  wzbroniona w razie przekroczenia określonego w wykazie stopnia narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, pracodawca musi:

1) dokonać odpowiednich modyfikacji warunków pracy na danym stanowisku, poprzez dostosowanie ich do wymagań określonych w przywołanym wyżej rozporządzeniu z 10 września 1996 r. lub należyte skrócenie czasu pracy, albo

2) przenieść podwładną do innej pracy, gdy ww. modyfikacje są niemożliwe / niecelowe, bądź

3) zwolnić kobietę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy w razie braku możliwości przeniesienia do innych zajęć.