Z dniem 1 kwietnia 2013 r. nastąpiło otwarcie nowego rozdziału w historii zamówień publicznych w Holandii. W tym dniu weszły w życie nowe regulacje dotyczące zamówień publicznych, które w sposób kompleksowy i fundamentalny zmieniły ramy prawne funkcjonowania systemu zamówień publicznych >> patrz ramka.

Jedynie do nowych postępowań, tj. w których ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane od 1 kwietnia 2013 r., stosuje się nowe przepisy. Do postępowań zainicjowanych przed tą datą stosuje się przepisy dotychczasowe. Mając natomiast na względzie wartość zamówień publicznych udzielanych na rynku niderlandzkim, którego roczny poziom wynosi ok. 60 miliardów euro (10 tys. rocznie), oraz znacząco odformalizowane warunki ich udzielania, rynek ten stanowi szansę dla polskich przedsiębiorców.

Kluczowe zmiany

Nowe prawo znajduje zastosowanie zarówno do zamówień poniżej jak i powyżej progów unijnych, a jego podstawowym założeniem jest urzeczywistnienie zasad przejrzystości, niedyskryminacji oraz równego traktowania i proporcjonalności również względem zamówień o wartości poniżej progów unijnych. Do tej pory bowiem, w prawie niderlandzkim brak było regulacji dotyczących takich zamówień. Dla zamówień poniżej progów unijnych w zakresie robót budowlanych kluczowe znaczenie będzie miała instrukcja dotycząca zamówień poniżej progów unijnych (nid. Aanbestedingsreglement Werken 2012) charakteryzująca każdą z dostępnych procedur udzielania zamówień. Takie rozwiązanie ma doprowadzić do uproszczenia i harmonizacji prowadzonych dotychczas na różnych (i to odmiennych) zasadach postępowań.

Zgodnie z zasadą „przestrzegaj lub uzasadniaj", każda zmiana w stosunku do przyjętych uregulowań prawnych wymaga stosownego uzasadnienia ze strony zamawiającego w treści specyfikacji warunków zamówienia. Zakres odstępstw wynika zaś z postanowień w obowiązujących regulacjach.

Ważne oświadczenia

Na gruncie nowych przepisów, wykonawcy w ramach postępowania nie przedkładają dokumentów na potwierdzenie spełnienia warunków udziału w postępowaniu. W to miejsce składają oni oświadczenia zgodnie z oficjalnymi wzorami (nid. de modellen Eigen Verklaring) – na podstawie których zostają zakwalifikowani do udziału w postępowaniu. Wyjątkiem od takiej zasady jest możliwość żądania przez zamawiającego przedstawienia stosownych referencji od wykonawców już na wstępnym etapie postępowania. Dla ułatwienia interpretacji wzorów oświadczeń, wydane zostały oficjalne wyjaśnienia instruujące wykonawców punkt po punkcie, jak należy je wypełniać. Nie oznacza to jednak, że wykonawcy w ogóle nie muszą przedkładać dokumentów dotyczących ich sytuacji.  W postępowaniach prowadzonych w procedurze przetargu nieograniczonego, do przedłożenia zamawiającemu kompletu takich dokumentów zobligowany jest bowiem ten wykonawca którego oferta została uznana za najkorzystniejszą. Natomiast, przy postępowaniach prowadzonych w procedurze przetargu ograniczonego, dialogu konkurencyjnego lub negocjacji z ogłoszeniem, zamawiający może zwrócić się z takim żądaniem wyłącznie w stosunku do wykonawców zaproszonych do składania ofert.

Dla mniejszych

Kolejną zmianą, która prowadzi do szerszego dostępu do rynku zamówień publicznych, jest zakaz łączenia zamówień publicznych przez zamawiającego w celu dokonywania zakupu grupowego. Przepisy dopuszczają jedynie w uzasadnionych przypadkach możliwość łączenia zamówień. Zgodnie z założeniami ma to doprowadzić do możliwości zaistnienia na rynku zamówień publicznych również mniejszych wykonawców.

Zamawiający zostali zobowiązani również do stosowania postanowień tzw. Przewodnika Propocjonalności (nid. de Gids Proportionaliteit) w trakcie całego procesu udzielania zamówień publicznych (w tym również na etapie przygotowania samego postępowania oraz w stosunku do warunków umowy). Każde odstępstwo od tych postanowień musi zostać uzasadnione przez zamawiającego. W konsekwencji wybór kryterium najniższej ceny oraz danej procedury udzielania zamówień publicznych musi być każdorazowo dostosowany do danego rodzaju zamówienia i w sposób odpowiedni uzasadniony przez zamawiającego. Instrumenty te mają na celu poprawę transparentności postępowań i udzielanych zamówień. Z punktu widzenia praktyki na uwagę zasługuje wymóg wskazany w § 3.9.A, zgodnie z którym ryzyko kontraktowe powinno być po stronie, która takie ryzyko może lepiej kontrolować lub zabezpieczyć. Przewodnik zawiera postanowienia odnoszące się bezpośrednio do warunków umowy w sprawie zamówienia publicznego. W szczególności wskazuje, aby zamawiający nie oczekiwał nieograniczonej odpowiedzialności wykonawcy (§ 3.9.D), aby upoważnienie do korzystania z przedmiotów własności intelektualnych (licencja) zastępowało konieczność przenoszenia praw na zamawiającego (§ 3.9.1.2) oraz, aby w ramach każdego postępowania dopuszczalne było zgłaszanie przez wykonawców sugestii zmian do projektu umowy (§ 3.9.B).

Autor jest adwokatem ze spółki Siemens

Jakie przepisy

Nowe prawo składa się z ustawy o zamówieniach publicznych z 1 listopada 2012 r. (nid. de Aanbestedingswet 2012) oraz rozporządzenia dotyczącego niektórych zagadnień z zakresu zamówień publicznych z 11 lutego 2013 r. (nid. het Aanbestedingsbesluit 2012). Integralną częścią rozporządzenia stanowią również instrukcje stosowane do zamówień poniżej progów unijnych (nid. Aanbestedingsreglement Werken 2012), wzory oświadczeń wykonawców o spełnieniu warunków udziału w postępowaniu (nid. de modellen Eigen Verklaring) oraz Przewodnik o Proporcjonalności (nid. de Gids Proportionaliteit).

Jak się odnaleźć na rynku

Wraz z wejściem w życie nowego prawa ważnym instrumentem stał się system TenderNed, tj. internetowy rynek zamówień publicznych dostępny pod adresem: http://www.tenderned.nl. Każdy z zamawiających ma obowiązek zamieszczania ogłoszeń o zamówieniu w pierwszej kolejności za pośrednictwem tego systemu. Zamówienia powyżej europejskich progów przekazywane są automatycznie przez system TenderNed również do europejskiego systemu TED – Tenders Electronically Dally. System ten jest narzędziem służącym zarówno zamawiającym jak i wykonawcom. Za pośrednictwem tego systemu mogą być bowiem prowadzone w sposób kompleksowy całe postępowania o udzielenie zamówienia. W szczególności zamawiający publikują ogłoszenia o zamówieniu, ogłaszają wyniki postępowań oraz prowadzą korespondencję z wykonawcami. Natomiast wykonawcy za pośrednictwem tego systemu mogą składać oferty lub wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, a także zawiązywać konsorcja na potrzeby ubiegania się wspólnie z innymi wykonawcami o udzielenie zamówienia. Dzięki pełnej cyfryzacji postępowań o udzielenie zamówienia publicznego wykonawcy nie muszą (lecz mogą) przedkładać zamawiającemu żadnych dokumentów w formie papierowej. Jednak w praktyce wielu zamawiających zastrzega w ogłoszeniach o zamówieniu, że oferty mogą być składane wyłącznie za pośrednictwem systemu TenderNed.