Z zasady na podstawie umowy o pracę dyrektor angażuje nauczycieli stażystów i kontraktowych. Prymat wiodą stałe umowy o pracę, które stanowią powszechną formę angażu nauczycieli kontraktowych (art. 10 ust. 4 KN). Czy jednak wolno im zaproponować okresowe angaże, a jeśli tak – to kiedy?

U progu kariery

Umowa o pracę na czas określony długości roku szkolnego to standardowy sposób zatrudnienia debiutanta w charakterze nauczyciela. Z dniem nawiązania stosunku pracy ze szkołą (zespołem szkół) nabywa on stopień nauczyciela stażysty (art. 9 ust. 2 KN), chyba że jest nauczycielem akademickim i spełnia jedną grupę kryteriów:

Przykład 2

Dyrektor gimnazjum chce zatrudnić po raz pierwszy w szkole panią Monikę, która ma odpowiednie wykształcenie wyższe i przygotowanie pedagogiczne. Okazało się, że kobieta jest nauczycielem akademickim z 5-letnim doświadczeniem w pracy na uniwersytecie.

Pracodawca musi ją przyjąć na umowę o pracę na czas nieokreślony, bowiem pani Monika w momencie zatrudnienia w takiej placówce oświatowej zyskuje z mocy prawa stopień awansu nauczyciela kontraktowego.

Podsumowując: osobę rozpoczynającą pracę w szkole, która ma konieczne wykształcenie i przygotowanie pedagogiczne, zazwyczaj zatrudnia się na podstawie okresowej umowy o pracę na rok szkolny (art. 10 ust. 2 zd. 1 KN). W tym czasie odbywa ona staż niezbędny do osiągnięcia stopnia nauczyciela kontraktowego, trwający zasadniczo 9 miesięcy. Czasami istnieje potrzeba wyznaczenia jej dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy, gdy:

W takich sytuacjach dyrektor zatrudnia ją znowu na umowę o pracę na czas określony nowego roku szkolnego (art. 10 ust. 2 KN).

Z wykształceniem, bez praktyki

W szczególnych okolicznościach, podyktowanych potrzebami placówki, dyrektor może zaoferować terminową umowę o pracę na okres roku szkolnego stażyście, który wprawdzie legitymuje się stosownym wykształceniem, ale brakuje mu przygotowania pedagogicznego – pod warunkiem że zobowiązał się on do finalizacji przygotowania zawodowego podczas odbywania stażu.

Gdy mimo to zainteresowany nie zdoła osiągnąć wskazanego celu z przyczyn od niego niezależnych, wolno ponownie nawiązać z nim umowę o pracę na kolejny rok szkolny. Otrzymuje wtedy drugą szansę na zdobycie przygotowania pedagogicznego i osiągnięcia stażu niezbędnego do nabycia stopnia awansu nauczyciela kontraktowego (art. 10 ust. 3 KN).

Przykład 3

Pan Zygmunt posiadający stosowne wykształcenie, ale bez przygotowania zawodowego, ubiegał się o posadę nauczyciela w szkole podstawowej. Dyrektor rozpoczął z nim współpracę na podstawie okresowej umowy o pracę na rok szkolny 2012/2013.

Pan Zygmunt dobrze rokował jako nauczyciel. Jednak w styczniu 2013 r. złamał nogę w wypadku narciarskim i z tego powodu nie ukończył ani przygotowania pedagogicznego, ani stażu wymaganego w staraniach o stopień nauczyciela kontraktowego.

Mimo to dyrektor placówki dał mu szansę i nawiązał z nim kolejną umowę o pracę na czas określony roku szkolnego 2013/2014 (pozwala mu na to art. 10 ust. 3 KN). Dzięki temu pan Zygmunt odbędzie przygotowanie i staż, a jeśli wszystko pójdzie dobrze, to w roku szkolnym 2014/2015 dostanie stały angaż, już jako nauczyciel kontraktowy.

Krótsza współpraca wyjątkowo

W szczególnych sytuacjach wynikających z potrzeby organizacji nauczania albo zastępstwa nieobecnego nauczyciela, dyrektor ma prawo – nawet w trakcie roku szkolnego – zaangażować nauczyciela na podstawie okresowej umowy o pracę (art. 10 ust. 7 KN).

Wolno tak postąpić z każdym nauczycielem bez względu na posiadany stopień awansu, a więc również z mianowanym i dyplomowanym. Co więcej, dyrektor może w tej sytuacji zaproponować mu umowę o pracę na czas określony np. kilku miesięcy, a nie na cały rok szkolny.

W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego cytowany przepis to pełna i kompletna regulacja możliwości zawierania umów o pracę na czas określony z nauczycielami (np. wyrok SN z 14 lutego 2001 r., I PKN 261/2000). Nie ma zatem potrzeby uzupełniającego sięgania do art. 91c KN, w świetle którego w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami KN, ma zastosowanie k.p.

W szczególności nauczycieli nie obejmuje art. 25

1

k.p., zgodnie z którym dwie kolejne umowy o pracę zawarte z jednym pracownikiem w odstępie nie dłuższym niż miesiąc powodują powstanie bezterminowego angażu.

Już bowiem nawiązanie z nauczycielem pierwszej umowy o pracę na czas określony wbrew wymogom określonym w art. 10 ust. 7 KN skutkuje jej przekształceniem w stałą umowę o pracę (uchwała składu siedmiu sędziów SN z 27 maja 1993 r., I PZP 14/93; OSNCP 1993/11/189).

Jeżeli więc zostały spełnione warunki z art. 10 ust. 7 KN (potrzeba wynikająca z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela), to możliwe jest zawieranie kolejnych umów na czas określony, bez ograniczenia ich liczby (wyrok SN z 29 czerwca 2000 r., I PKN 709/99, OSNAPiUS 2001/24/716).

Przykład 4

Zakładamy, że pan Stefan, nauczyciel języka angielskiego w liceum, ulegnie w listopadzie 2013 r. wypadkowi samochodowemu. Dostanie zwolnienie lekarskie na miesiąc, w związku z czym dyrektor przyjmie panią Annę na miesięczną umowę o pracę na podstawie art. 10 ust. 4 KN. Wskutek powikłań konieczne okaże się przedłużenie rekonwalescencji pana Stefana o kolejne 2 miesiące.

Dyrektor zatrudni więc panią Annę na powtórną umowę na czas określony dwóch miesięcy. Jednak w styczniu 2014 r. lekarz leczący orzeknie, że pan Andrzej nie wróci już do pracy w roku szkolnym 2013/2014. Szkoła zaproponuje więc pani Annie trzecią umowę na czas określony do końca czerwca 2014 r.

Wszystko będzie w porządku, zwłaszcza trzecia z kolei okresowa umowa o pracę podpisana z nauczycielką nie przekształci się w bezterminowy angaż. W podobnych okolicznościach wolno bowiem zawierać z jednym nauczycielem dowolną liczbę okresowych umów o pracę (art. 10 ust. 4 KN).