„Rz" wspiera przedsiębiorców w walce o ułatwienia w prowadzeniu biznesu. To konieczne, bo mimo składanych przez rząd obietnic otoczenie prawne i administracyjne, zwłaszcza dla małych i średnich firm, wcale się nie poprawia, a wręcz pogarsza. W naszej akcji „Teraz przedsiębiorczość" będziemy podpowiadać konkretne rozwiązania, które mogą pomóc w poprawie prowadzenia biznesu w Polsce. W kolejnych odcinkach cyklu poszukamy sposobu na awans w rankingu Doing Business Banku Światowego, w którego ostatniej edycji znaleźliśmy się na 55. miejscu. Dziś opisujemy utrudnienia w obrocie nieruchomościami .
1. 60 oczek do czołówki
Pod względem łatwości obrotu nieruchomościami Polska plasuje się na 62. pozycji. Przy sprzedaży i zakupie np. działki firmy muszą dopełnić sześć wymogów, co zajmować może ok. 54 dni. Postęp w tej dziedzinie, dzięki informatyzacji także ksiąg wieczystych, jest spory – jeszcze w 2011 r. cała procedura trwała 152 dni, a w 2004 r. – 204 dni! Ale wciąż jest spore pole do poprawy.
2. Gdzie jest wąskie gardło
Uzyskanie wypisu z księgi wieczystej czy z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, dzięki informatyzacji tych baz, jest możliwe praktycznie od ręki. Szybko idzie podpisanie umowy notarialnej. Nieco dłużej trwa uzyskanie wypisu z ewidencji gruntów czy wyciągów z miejscowych planów zagospodarowania.
Największym problemem – według raportu Doing Business – okazuje się jednak rejestracja nieruchomości w ewidencji gruntów lub uzyskanie wpisu do księgi wieczystej. Notariusz musi przygotować odpowiedni wniosek w formie papierowej, co wydłuża czas rejestracji nawet do 60 dni.
3. Problemy poza rejestracją
Firmy z kolei wskazują, że w obrocie nieruchomościami występują także problemy z samymi rejestrami danych. W różnych ewidencjach występują błędy, pomyłki, nieścisłości, często jest też trudno ustalić właściciela.
4. Idą duże zmiany
Ostatnio Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt usprawnień w obrocie. Zakłada on m.in., że wniosek o wpis do księgi wieczystej będzie można składać tylko elektronicznie (więcej w komentarzu powyżej).
Interesujące są też prace prowadzone przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji dotyczące zmian w ewidencji gruntów i budynków. Dzięki nowym przepisom uszczegółowiony i ujednolicony zostanie zakres informacji gromadzonych w rejestrze, wypełniona ma także zostać luka prawna dotycząca m.in. sposobu oznaczania działek ewidencyjnych powstałych w wyniku łączenia działek. Bazy danych mają być uzupełniane o brakujące informacje (o budynkach oraz lokalach), mapy ewidencyjne mają zostać przekonwertowane do postaci elektronicznej. –acw
Resort sprawiedliwości: usprawnienie obrotu nieruchomościami
Elektroniczne wnioski o wpisy i hipoteki
Maciej Geromin Departament Prawa Cywilnego Ministerstwa Sprawiedliwości
Przyjęty przez Radę Ministrów projekt Ministerstwa Sprawiedliwości stanowi kolejny etap usprawniania procesu obrotu nieruchomościami. Nowa regulacja zakłada nałożenie na notariuszy, komorników, a także naczelników urzędów skarbowych, w ramach czynności egzekucyjnych, obowiązku składania elektronicznych wniosków o wpis do księgi wieczystej.
W praktyce oznacza to, że zamiast wypełniania szeregu formularzy i wysyłki tych dokumentów w formie papierowej pocztą notariusz po podpisaniu umowy sprzedaży nieruchomości przez Internet w bardzo krótkim czasie poinformuje sąd o transakcji. Podobnie komornicy i naczelnicy urzędów skarbowych będą mogli wykonywać wnioski o wpis, np. o hipoteki, w krótkim czasie – nawet w dniu otrzymania tytułu wykonawczego. Dokumenty stanowiące podstawę wpisu – odpis aktu notarialnego, tytuł wykonawczy – będą dosyłane do sądu po przesłaniu elektronicznego wniosku.
Dodatkowo fakt rejestracji wniosku w systemie internetowym zwiększa bezpieczeństwo obrotu nieruchomościami. Informacja o transakcji (wzmianka) będzie się pojawiała w internetowej bazie ksiąg wieczystych niemal w czasie rzeczywistym. Jak może to wpłynąć na pozycję Polski w rankingu Doing Business? W 2012 r. udało się osiągnąć spory postęp. Awansowaliśmy z 87. na 62. miejsce w subrankingu dotyczącym rejestracji własności.
Udało się to dzięki legislacyjnym zmianom, ale również dzięki organizacji pracy wydziałów wieczystoksięgowych. Np. w sądach warszawskich mimo wzrostu wpływu wniosków czas potrzebny na rozpatrzenie sprawy wieczystoksięgowej wynosi kilka dni. Zmiany mogą przynieść dalsze korzystne efekty.
Zaległości z zaborów
Wyzwanie czyszczenia ewidencji
Sławomir Horbaczewski wiceprezes Marvipolu
Wielkim wyzwaniem jest konwersja map ewidencyjnych do postaci elektronicznej i harmonizacja danych. Musimy stawić czoła sytuacji, kiedy wciąż, w konsekwencji 123-letnich zaborów, np. w części kraju kontynuowane są zasady numeracji działek ewidencyjnych właściwe dla byłego katastru pruskiego.
Harmonogram prac legislacyjnych przewiduje, że konwersja i częściowa harmonizacja zajmie nie mniej niż trzy lata. Pokazuje to, jak trudne zadanie stoi przed administracją. Zatem może się okazać, że konsekwencje słabości Rzeczpospolitej sprzed trzech wieków będą wciąż determinować obszar gospodarki przestrzennej w naszym kraju.
Wciąż długa rejestracja
Spora komplikacja działalności
Ewa Bobkowska prezes spółki P.A. Nova
Sytuacja w zakresie rejestracji własności nieruchomości jest wciąż zła, pomimo tego że księgi wieczyste są skomputeryzowane i dostępne w Internecie. Ostatnio zdarzyło się, że na wpis do księgi wieczystej czekaliśmy ponad dwa miesiące. Długa rejestracja komplikuje naszą działalność, gdyż musimy dłużej czekać na płatności. W większości wypadków nasi kontrahenci uzależniają ostatnią transzę płatności od wpisu do księgi wieczystej. Często jest to nawet 20 proc. wartości kontraktu. Najłatwiejszym sposobem przyspieszenia rejestracji byłoby wprowadzenie przepisu, który zobowiązywałby urzędników do wprowadzenia zmian w ciągu 14 dni od złożenia wniosku. –ako
Z prawa własności wynikają też obowiązki
Działki bez właścicieli
Jeremi Mordasewicz ekspert Konferederacji Lewiatan
Kwestie rejestracji praw własności są już w Polsce w miarę uregulowane. Problemem jest to, że w księgach wieczystych wciąż jest dużo błędów, nieścisłości, co wynika z zaniedbań z poprzedniego okresu, gdy nie bardzo dbano o rejestry. Patrząc z innej strony – często właściciele nieruchomości zapominają o obowiązkach wynikających z prawa własności, np. utrzymania porządku na posesji. W USA rozwiązano ten problem w taki sposób, że jeśli zamiast właściciela jego obowiązki wykonują publiczne służby, to obciążają za to jego hipotekę. Jeśli zobowiązania przewyższają wartość nieruchomości, możliwe jest nawet wywłaszczenie. —acw
Wiele dobrych rozwiązań
E-hipoteki zadziałały
Jacek Bielecki
ekspert rynku nieruchomości
W porównaniu z sytuacją sprzed kilku lat czasochłonność procedur związanych z rejestracją nieruchomości nie jest znacząca. Ale wniosek o założenie księgi wieczystej notariusz musi złożyć w formie papierowej. I tu może wystąpić wąskie gardło. Jednak projektowana jest możliwość składania takich wniosków w formie elektronicznej. Z moich doświadczeń wynika, że obecnie na założenie księgi wieczystej czeka się około dwóch tygodni, czyli bardzo krótko, a wpis do hipoteki następuje praktycznie od ręki. Dużym ułatwieniem jest także dostęp do ksiąg wieczystych prowadzonych w postaci elektronicznej, dzięki czemu można je przeglądać w każdej chwili. —acw
