Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej z prezesem zarządu spółdzielni mieszkaniowej, dokonane po odwołaniu go z tej funkcji, powinno być poprzedzone konsultacją z zakładową organizacją związkową (art. 38 k.p. i art. 52 § 2 Prawa spółdzielczego).
Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 7 grudnia 2012 r. (II PZP 3/12).
Sąd Najwyższy rzeczoną uchwałą udzielił odpowiedzi na pytanie prawne zadanie przez Sąd Okręgowy 5 września 2012 r.
W tej sprawie prezes spółdzielni został odwołany z funkcji prezesa zarządu uchwałą rady nadzorczej z 27 kwietnia 2010 r. W tym samym dniu rada nadzorcza wypowiedziała mu umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony. Jednak od 26 marca 2010 r. prezes był członkiem zakładowej organizacji związkowej działającej u pracodawcy. Umowę wypowiedziano mu bez przeprowadzenia konsultacji z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową.
Sąd pierwszej instancji uznał, że spółdzielnia mieszkaniowa naruszyła wymagany na podstawie art. 38 k.p. tryb konsultacji związkowej i uwzględnił powództwo prezesa spółdzielni. W tym stanie rzeczy sąd okręgowy, który rozpoznawał apelację spółdzielni uznał, że w sprawie występuje zagadnienie prawne „Czy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony z prezesem zarządu spółdzielni mieszkaniowej, dokonane po odwołaniu go z tej funkcji przez radę nadzorczą, powinno być poprzedzone przewidzianym w art. 38 k.p. trybem konsultacji wypowiedzenia z zakładową organizacją związkową, której członkiem jest ten pracownik?".
Zdaniem pytającego sądu ten tryb konsultacji związkowej (art. 38 k.p.) ma zastosowanie do wypowiedzenia przez pracodawcę takiej umowy odwołanemu członkowi zarządu spółdzielni. Wynika to z faktu, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. DzU z 2003 r., nr 119, poz. 1116 ze zm.) stosuje się – na podstawie art. 1 ust. 7 – przepisy ustawy z 16 września 1982 r.
Prawo spółdzielcze (tekst jedn. DzU z 2003 r., nr 188, poz. 1848 ze zm.). W świetle z art. 52 § 2 Prawa spółdzielczego odwołanie członka zarządu nie narusza jego uprawnień wynikających ze stosunku pracy. Z uwagi na to, że regulacje te są podobne do regulacji k.s.h. w zakresie odwoływania członków zarządów spółek, sąd okręgowy wskazał na rozbieżne orzecznictwo Sądu Najwyższego w zakresie poglądów dotyczących możliwości zastosowania trybu konsultacji wynikającego z art. 38 k.p. do tej kategorii pracowników. -
Grzegorz Trejgel radca prawny w Wojewódka i Wspólnicy Sp. k.
Komentuje Grzegorz Trejgel,
radca prawny w Wojewódka i Wspólnicy Sp. k.
Stanowisko Sądu Najwyższego, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej z prezesem zarządu spółdzielni mieszkaniowej dokonane po odwołaniu go z tej funkcji powinna poprzedzić konsultacja z zakładową organizacją związkową, należy uznać za jak najbardziej prawidłowe.
Prezesa spółdzielni łączyły bowiem ze spółdzielnią dwa równoległe stosunki prawne. Pierwszy – organizacyjny, związany z wykonywaną funkcją prezesa, a drugi – stosunek pracowniczy wynikający z zawartej umowy o pracę na czas nieokreślony.
W świetle wyroku Sądu Najwyższego z 7 września 2000 r. (I PKN 101/00) odwołanie przez radę nadzorczą z funkcji prezesa rozwiązujące stosunek organizacyjny nie powoduje automatycznie zakończenia stosunku pracy. Stosunek pracy w takim przypadku ma charakter uzupełniający w stosunku do pełnionej funkcji.
Ta forma zatrudnienia jest ściśle zależna od powołania lub odwołania z funkcji. Jednak odwołanie z pełnienia funkcji może stanowić uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę. W konsekwencji do rozwiązania stosunku pracy nie wystarczy odwołanie prezesa spółdzielni, lecz konieczna jest druga czynność prawna – oświadczenie woli pracodawcy reprezentowanego przez radę nadzorczą o wypowiedzeniu umowy o pracę.
Rozstrzygając pytanie prawne Sąd Najwyższy odwołał się także do aktualnego orzecznictwa w zakresie możliwych roszczeń pracowników – członków zarządów spółek kapitałowych. Z uchwały z 16 maja 2012 r. (III PZP 3/12) wynika, że:
- po pierwsze – w takich przypadkach nie jest wyłączone dochodzenie przywrócenia do pracy,
- po drugie – stosuje się tu przepisy ochronne wynikające z regulacji prawa pracy, np. art. 38 w zakresie konsultacji wypowiedzenia umowy o pracę.
Brzmienie art. 52 § 2 Prawa spółdzielczego jednoznacznie określa, że odwołanie członka zarządu spółdzielni nie narusza uprawnień wynikających ze stosunku pracy. Skoro przepisy Prawa spółdzielczego nie zawierają unormowań dotyczących konsultacji zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę, to w takim przypadku należy bezwzględnie stosować zasady ochrony stosunku pracy zawarte w k.p.
W rzeczonej uchwale Sąd Najwyższy zwrócił także uwagę na inną istotną kwestię, którą można sprowadzić do tezy, że jeśli odwołanie z funkcji prezesa spółdzielni nie jest dokonywane jednocześnie z oświadczeniem woli o wypowiedzeniu stosunku pracy, tylko ta ostatnia jest odroczona w czasie, to taki pracownik nie jest już prezesem – członkiem zarządu.
W takim przypadku należy już byłego prezesa spółdzielni traktować w zakresie stosowania przepisów k.p. jak zwykłego pracownika, co tym bardziej oznacza nakaz współdziałania pracodawcy z zakładową organizacją związkową reprezentującą pracownika w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy (art. 232 k.p.) i przeprowadzenia trybu konsultacji zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony na podstawie art. 38 k.p.
