Właściwa ocena, czy dane przedsięwzięcie jest grą losową czy „zwykłym" konkursem jest bardzo ważna z perspektywy obowiązków prawnych organizatora.

Konkurs nie wymaga uzyskania zezwolenia. Jednak loteria promocyjna lub loteria audioteksowa już tak. Zezwolenie jest odpłatne – jego koszt to 10 proc. wartości puli nagród jednak nie mniej niż 50 proc. tzw. kwoty bazowej. Określa ja ustawa o grach hazardowych. W 2012 roku kwota bazowa wynosi 3.560,83 zł (od stycznia 2013 r. będzie to 3665,68 zł).

Przepisy również ściśle określają co musi zawierać wniosek. Formalności jest sporo, gdyż oprócz elementów czysto informacyjnych jak określenie wnioskodawcy, rodzaju loterii i jej planowanego zakresu terytorialnego i czasowego trzeba przedstawić:

- bankowe gwarancje wypłat nagród;

- projekt regulaminu loterii;

- dokumenty potwierdzające legalność źródeł pochodzenia środków finansowych przeznaczonych na organizację loterii;

- aktualne zaświadczenia o niezaleganiu w zapłacie podatków i składek ZUS

Czasem tylko dla dorosłych

Zezwolenie wiąże organizatora i po jego otrzymaniu zasadniczo nie może być już zmienione. Obejmuje ono:

- nazwę podmiotu urządzającego loterię;

- nazwę loterii;

- nazwiska osób zarządzających podmiotem urządzającym loterię;

- obszar, na którym loteria będzie urządzana;

- czas urządzania loterii;

- nieprzekraczalny termin rozpoczęcia działalności;

Natomiast zmienić można jedynie nazwę organizatora i osób go reprezentujących oraz czas rozpoczęcia. Ten ostatni może być raz przedłużony, później zezwolenie wygasa i trzeba wystąpić z nowym wnioskiem. Załącznikiem do zezwolenia jest również zatwierdzony regulamin gry i ten też nie może być dowolnie zmieniany.

Oczywiście dyrektor izby celnej, wydając zezwolenie, kieruje się wnioskiem przedsiębiorcy. Jednak już sam fakt, że konkursy nie rodzą konieczności uzyskania zgody urzędu powoduje, że mają one zdecydowaną przewagę nad grami losowymi. Dają organizatorowi większą elastyczność ustalenia warunków gry, możliwość ich zmiany czy swobodę decyzji co do momentu uruchomienia przedsięwzięcia (odroczenia w czasie lub, przeciwnie, szybkiego rozpoczęcia).

Co więcej, również z innych przepisów wynika szereg obowiązków dla organizatora loterii (i „konkursu" będącego grą losową). Do najważniejszych, o których powinno się pomyśleć z odpowiednim wyprzedzeniem zaliczyłabym:

- konieczność zapewnienia posiadania ważnych świadectw zawodowych przez osoby nadzorujące przebieg gry,

- konieczność poinformowania naczelnika właściwego urzędu celnego o rozpoczęciu loterii oraz jej zakończeniu;

a w przypadku loterii audioteksowych dodatkowo:

- konieczność odpowiedniej weryfikacji wieku uczestników i zapewnienia, że biorą w niej udział wyłącznie osoby dorosłe.

Dużą przeszkodą może okazać się też forma prawna i pochodzenie przedsiębiorcy. Loterie audioteksowe mogą być zorganizowane wyłącznie przez polskie spółki akcyjne lub z ograniczoną odpowiedzialnością.

Oczywiście można się zastanawiać czy wymóg ten nie zostałby zakwalifikowany przez Trybunał Sprawiedliwości UE jako wprowadzający nieuzasadnioną barierę swobody świadczenia usług. Jednak perspektywa zarzutu urządzenia gry z naruszeniem ustawy o grach hazardowych i sankcje z tym związane może skutecznie zniechęcić ewentualnych pionierów, chcących wykazać niezgodność ustawy z prawem unijnym.

Hazardowa danina

Trzeba też pamiętać o specyfice podatku od gier (POG), który znajdzie zastosowanie przy loterii audioteksowej i wynosi 25 proc. przychodu uzyskanego z tej loterii. Inny jest też właściwy urząd podatkowy i termin rozliczenia POG – podatnicy tego podatku muszą bowiem:

(1) składać deklaracje podatkowe (właściwemu) naczelnikowi UC;

(2) obliczać i wpłacać podatek na rachunek (właściwej) izby celnej

(3) pamiętać, że POG jest należny za okresy miesięczne i trzeba go rozliczyć najpóźniej do 10.dnia kolejnego miesiąca.

Natomiast organizując „zwyczajny" konkurs, przedsiębiorca rozlicza się podatkowo na zasadach ogólnych. Podobnie, w drodze wyjątku od reguły objęcia podatkiem POG wszystkich gier losowych, rozliczana jest loteria promocyjna.

Nie dziwi zatem dążenie przedsiębiorców do przeprowadzenia akcji promocyjnych czy marketingowych za pomocą innych form niż gry losowe. Tabela ta przedstawia (skrótowo) podstawowe różnice w obowiązkach podatkowych organizatora. Sytuacja uczestnika, na szczęście, się nie zmienia – jeśli zwycięży i otrzyma nagrodę zapłaci od niej 10 proc. zryczałtowanego podatku dochodowego.

Co jest ważne w regulaminie

Warto już na etapie pomysłu zorganizowania akcji promocyjnej w formie konkursu wiedzy czy sprawności zastanowić się, czy nie zawiera on elementów, które przesądzą o jego kwalifikacji jako gry losowej.

Jak to zrobić? Dobrze jest zacząć od wyróżnienia poszczególnych etapów konkursu i ustalenia jakie mechanizmy mają decydować o wyborze zwycięzcy lub zwycięzców danego etapu, pamiętając, że jeśli choć jeden etap będzie zawierał element przypadku, który ma wpływ na wybór zwycięzcy, to cała konkurencja automatycznie zyska walor gry losowej.

Jeśli konkurs wyjdzie obronną ręką z tego testu, warto następnie zadać sobie pytanie czy stosowane rozwiązania techniczne mogą powodować sytuację braku realnego wpływu uczestnika na przebieg gry.

Jeśli nie jesteśmy w stanie zapewnić rozwiązań wykluczających możliwość przypadku w tym kontekście, to również musimy liczyć się z ryzykiem zarzutu obejścia ustawy o grach hazardowych.

W takich przypadkach zdecydowanie warto uzyskać potwierdzenie Ministra Finansów co do charakteru gry lub całkowicie zweryfikować mechanizm konkursu na zgodny z klasycznym „bezpiecznym" modelem wypracowanym przez orzecznictwo i przyjętym przez Ministra Finansów jako punkt odniesienia (zob. np. wyrok NSA z 6 grudnia 1999 r., II SA 1513/99).