Dla niektórych pomysłem na własny biznes może się okazać założenie gazety np. lokalnej lub internetowej. Związane z tym formalności nie sprawiają kłopotu, ale trzeba je dopełnić jeszcze przed rozpoczęciem działalności.

Na początku wydawca, czyli w uproszczeniu właściciel gazety, który podejmuje najważniejsze decyzje, jak np. powołanie i odwołanie redaktora naczelnego, powinien zdecydować, jaki będzie charakter jego tytułu, jego forma edytorska, założenia wydawnicze, linia programowa i zasięg.

Obowiązek wydawcy

Po określeniu tych istotnych aspektów działalności drugim krokiem powinno być wystąpienie na piśmie do sądu okręgowego w sprawie rejestracji czasopisma. Ponieważ sprawy tego rodzaju rozpoznawane są w postępowaniu nieprocesowym, sąd zarejestruje tytuł na posiedzeniu niejawnym, prawdopodobnie w ogóle nie wzywając na nie zainteresowanego.

Rejestracja tytułu nie zależy ani od wpisu w gminnej ewidencji działalności gospodarczej, ani od dopełnienia formalności w urzędzie skarbowym, ZUS itp. Toczy się niezależnie od nich i może je nawet poprzedzać. Cała procedura kosztuje 40 zł (art. 23 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Jeśli sąd nie upora się z rejestracją w ciągu 30 dni, wydawanie gazety można rozpocząć bez rejestracji.

Składając do sądu wniosek o rejestrację pisma, trzeba podać w nim: tytuł, siedzibę i adres redakcji, dane osobowe redaktora naczelnego, nazwę wydawcy oraz jego siedzibę i adres, a także częstotliwość ukazywania się gazety (dziennik, tygodnik, dwutygodnik, miesięcznik, kwartalnik, rocznik, inne). Siedziba redakcji może być taka sama jak wydawcy. Co ważne, wydawca może być jednocześnie redaktorem naczelnym, co może być istotne dla osób, które chcą nie tylko założyć własną gazetę, ale też nią kierować i mieć bezpośredni wpływ na to, jakie treści się w niej ukazują.

Kłopoty mogą się zacząć wówczas, gdy tytuł jest już zarejestrowany na rzecz kogoś innego. Z chwilą rejestracji powstaje bowiem prawo do ochrony tytułu. Oznacza to, że sąd nie wpisze do rejestru drugiego tytułu o tym samym brzmieniu. Jeżeli jednak ktoś nabył prawo wydawania określonego tytułu, ale do niego nie przystąpił albo przerwał wydawanie na dłużej niż rok, nie występując o zachowanie rejestracji – traci ona ważność.

Kolejnym krokiem przy zakładaniu własnej gazety powinno być uzyskanie numeru ISSN (międzynarodowy znormalizowany numer wydawnictw ciągłych). Z wnioskiem należy wystąpić do Biblioteki Narodowej. Uzyskanie tego numeru konieczne jest m.in. do określenia stawki podatku VAT, wprowadzenia gazety do kolportażu, a także otrzymania kodu kreskowego na sprzedaż egzemplarzową. Bez kodu kreskowego czasopismo nie będzie przyjmowane do sprzedaży w sieci jakiegokolwiek kolportera.

Działalność w Internecie

Osoby, które będą chciały wydawać swoją gazetę tylko w Internecie, także będą musiały dopełnić całą procedurę rejestracji, taką samą jak w przypadku tradycyjnej papierowej prasy. Kwestia ta budziła szereg wątpliwości prawnych, jednak ostatecznie została ona rozstrzygnięta przez Sąd Najwyższy.

W swoim postanowieniu z 15 grudnia 2010 r. (sygn. III KK 250/10) SN orzekł, że gazeta wydawana w Internecie musi być rejestrowana sądownie, tak jak prasa papierowa. Jak podkreślił w tym wyroku SN, dzienniki i czasopisma przez to, że ukazują się w formie przekazu internetowego, nie tracą znamion tytułu prasowego, i to zarówno wówczas, gdy przekaz internetowy towarzyszy przekazowi utrwalonemu na papierze, drukowanemu, stanowiąc inną, elektroniczną jego postać w systemie online, jak i wówczas, gdy przekaz istnieje tylko w formie elektronicznej w Internecie.

Wraz ze złożeniem wniosku o zarejestrowanie gazety wydawanej w sieci wskazane jest również zarejestrowanie domeny o nazwie tytułu. Chodzi o to, aby nazwa strony internetowej była tożsama z nazwą gazety, a jednocześnie aby nikt inny nie mógł zarejestrować pod tą nazwą innej witryny WWW.

Sankcje karne

Dopełnienie tych wszystkich formalności przed rozpoczęciem działalności jest ważne nie tylko z tego względu, że chroni nasz tytuł i pozwala na uniknięcie ryzyka, że po tym jak odniesie on sukces na rynku, ktoś inny rozpocznie wydawanie gazety pod tym samym tytułem. Pozwala też na uniknięcie odpowiedzialności karnej. Zgodnie bowiem z art. 45 prawa prasowego kto wydaje dziennik lub czasopismo bez rejestracji albo zawieszone, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Podstawa prawna:

- ustawa z 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (DzU nr 5, poz. 24 ze zm.)