Zgodnie z art. 130 kodeksu pracy obowiązujący wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się:
- mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie,
- dodając do otrzymanej liczby iloczyn ośmiu godzin i liczby dni pozostających do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku.
Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o osiem godzin. Od tej zasady nie ma obecnie żadnego wyjątku, bowiem w wyroku z 2 października br. (K 27/11) Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją art. 130 § 21 kodeksu pracy.
Przepis ten stanowił, że jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy (DzU z 8 października 2012 r., poz. 1110).
Realizując wymóg zachowania przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (wynikający z art. 129 § 1 k.p.), pracodawcy mają obowiązek wyznaczenia w tygodniu, poza niedzielą, dodatkowego jednego dnia wolnego od pracy. Może on przypadać zawsze w tym samym dniu, ale może to też być inny dzień w każdym tygodniu.
Jedni więcej, inni mniej
Obowiązywanie zakwestionowanej regulacji powodowało sytuację, że liczba dni wolnych od pracy mogła być różna dla poszczególnych grup pracowników zatrudnionych u tego samego pracodawcy. I to tylko na podstawie przyjętego przez tego pracodawcę rozkładu czasu pracy.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepis ten jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji statuującym zasadę równości wobec prawa i że takie różnicowanie uprawnień pracowniczych nie znajduje racjonalnego uzasadnienia, ponieważ nie wynika ani z cech osobowych, ani z charakteru pracy. Natomiast rozważania natury budżetowej nie mogą uzasadniać dyskryminacji.
Listopadowy grafik
Powyższe wyjaśnienia mają kluczowe znaczenie z punktu widzenia obliczenia wymiaru czasu pracy w listopadzie br., jeśli u pracodawcy (zgodnie z przyjętym przez niego rozkładem czasu pracy) czwartek został wyznaczony jako dzień wolny od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Tego dnia tygodnia przypada bowiem 1 listopada 2012 r., czyli Dzień Wszystkich Świętych.
Jeśli u pracodawcy obowiązuje miesięczny okres rozliczeniowy (w praktyce tak jest najczęściej) wymiar czasu pracy w listopadzie 2012 r., obliczony zgodnie z art. 130 k.p., wynosi 168 godzin:
(4 tyg. x 40 godz.) + (2 dni x 8 godzin) – (1 dzień x 8 godz.) = 168 godz.
W tym miesiącu występują wprawdzie dwa święta: 1 i 11 listopada. Jednak obniżenie wymiaru czasu pracy nastąpi wyłącznie z tytułu Wszystkich Świętych. Narodowe Święto Niepodległości przypada w niedzielę, dlatego nie obniża wymiaru czasu pracy.
Zgodnie z dotychczasowym stanem prawnym (sprzed powołanego wyroku TK) wymiar czasu pracy w listopadzie mógł być różny dla poszczególnych pracowników. Oczywiście dla większości dniem wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy jest sobota i wyrok TK nie ma wpływu na sposób obliczenia ich wymiaru czasu pracy w listopadzie br.
Jeżeli jednak dla danego pracownika lub grupy pracowników dzień wolny z racji przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy wyznaczono na czwartek, to w listopadzie jego wymiar czasu pracy zgodnie z dotychczasowym stanem prawnym wyniósłby 176 godzin (nie uległby obniżeniu o osiem godzin z tytułu żadnego ze świąt występujących w listopadzie). Wyrok TK spowodował zatem, że w listopadzie mają do przepracowania osiem godzin mniej.
ZAKAZ PRACY W HANDLU W ŚWIĄTECZNE DNI
Praca w placówkach handlowych nie jest dozwolona w święta (art. 1519a k.p.). Zasadę tę stosuje się również, gdy święto przypada w niedzielę. Zatem zarówno 1 listopada (czwartek), jak i 11 listopada (niedziela) pracownicy nie mogą świadczyć pracy w placówkach handlowych.
Święta, które są dniami ustawowo wolnymi od pracy, wymienia ustawa z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (DzU nr 4, poz. 28 ze zm.).
