- Pracownik złożył wniosek o urlop ojcowski. Wiemy, że w czasie tego wolnego będzie kontynuował pracę w innej firmie na umowę-zlecenie. Czy w związku z tym ma on prawo do urlopu i zasiłku macierzyńskiego, czy konieczne do tego jest sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem? Czy musimy za niego rozliczać składki od urlopu ojcowskiego?

– pyta czytelnik.

Przepisy kodeksu pracy nie zabraniają podejmowania pracy zarobkowej w czasie urlopu ojcowskiego czy macierzyńskiego. Ustawa zasiłkowa również nie odbiera prawa do zasiłku macierzyńskiego pracownikowi, który korzystając z urlopu rodzicielskiego jednocześnie dorabia.

Wolne na wniosek

Pracownik – ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze dwóch tygodni, nie dłużej jednak niż:

- do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia albo

- do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.

Prośbę o taki urlop pracownik kieruje do pracodawcy. Składa pisemny wniosek w terminie nie krótszym niż siedem dni przed datą rozpoczęcia wolnego. Pracodawca jest obowiązany to podanie uwzględnić i udzielić urlopu.

Co ważne, urlopu ojcowskiego nie można dzielić na części. Trzeba go wybrać jednorazowo, w pełnym wymiarze, tj. 14 dni kalendarzowych, bowiem tydzień odpowiada siedmiu dniom (stanowisko głównego inspektora pracy z 16 marca 2010 r., GPP- -316-4560-18-1/10/PE/RP).

Aktywność dozwolona

Art. 182

3

kodeksu pracy, który nadaje prawo do urlopu ojcowskiego, nie zakazuje podejmowania czynności zarobkowych podczas trwania urlopu >patrz ramka.

WNIOSEK W ODPOWIEDNIM CZASIE

Ustawa zasiłkowa, w sferze braku prawa do zasiłku macierzyńskiego, odsyła do niektórych uregulowań dotyczących zasiłku chorobowego. Świadczenie to nie przysługuje:

- w czasie urlopu bezpłatnego,

- podczas tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

- gdy ubezpieczony, na podstawie przepisów o wynagradzaniu, zachowuje prawo do pensji za dane okresy nieobecności (np. z powodu urlopu rodzicielskiego).

Nie ma tu jednak odwołania do art. 17 ustawy zasiłkowej, który odbiera prawo do zasiłku osobie wykonującej pracę zarobkową w czasie orzeczonej niezdolności do pracy lub wykorzystującej zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z jego celem. Oznacza to, że podejmując pracę zarobkową podczas urlopu macierzyńskiego czy ojcowskiego rodzic nie przekreśla prawa do zasiłku.

Zresztą nie jest też wprost powiedziane, że urlopu tego udziela się w celu sprawowania osobistej opieki ojca nad dzieckiem, jak to jest w przypadku urlopu wychowawczego.

Zarówno korzystanie z urlopu wychowawczego, jak i macierzyńskiego można łączyć z pracą na etacie, na umowę-zlecenie czy w ramach działalności gospodarczej. Rodzic tym samym nie jest „zmuszany" do całkowitego oderwania się od jakiejkolwiek aktywności zawodowej. W przypadku urlopu wychowawczego prawo do podejmowania w tym czasie działalności zarobkowej lub podnoszenia kwalifikacji jest nawet potwierdzone w art. 1862 k.p., z zastrzeżeniem by nie wyłączyło to możliwości opieki nad pociechą.

Prawo do świadczenia

Za czas urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach i w wysokości określonych w ustawie zasiłkowej, tj. w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.).

Tak wynika z art. 184 k.p. Ustawa ta potwierdza prawo ojca do zasiłku stanowiąc, że zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego (art. 29 ust. 5a). Reguluje też sytuacje, w których ubezpieczony chorobowo ojciec dziecka, by uzyskać prawo do zasiłku macierzyńskiego, musi przerwać zatrudnienie lub inną pracę zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Tak jest w razie śmierci ubezpieczonej lub porzucenia przez nią dziecka. Natomiast w razie skrócenia okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego na wniosek ubezpieczonej matki dziecka po wykorzystaniu przez nią zasiłku za okres co najmniej 14 tygodni, ojciec dziecka dostanie dalszy zasiłek, jeśli:

- uzyska prawo do urlopu macierzyńskiego (jest pracownikiem i pracodawca udzielił mu tego urlopu) lub

- zarabiając na innej podstawie – np. prowadząc działalność, przerwie ją na czas tej opieki.

Żadna z tych sytuacji nie dotyczy więc urlopu ojcowskiego. Tym samym nie uzależnia się tu prawa do zasiłku macierzyńskiego od porzucenia zajęcia zarobkowego.

Składki za dwa tygodnie

O tym, że rodzic – ojciec pobierający zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego – może dodatkowo zarobkować, świadczy również art. 9 ust. 1c i 1d ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Przepisy te określają obowiązek ubezpieczeń emerytalno-rentowych w razie zbiegu tytułów do ubezpieczeń, tj. pobierania zasiłku macierzyńskiego oraz pracy na etacie czy na umowę-zlecenie. Otóż obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby pobierające zasiłek macierzyński.

Jeżeli jednak zleceniobiorca czy przedsiębiorca spełnia jednocześnie warunki do objęcia go obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, to podlega im obowiązkowo z tytułu pobierania zasiłku. Gdy natomiast jest pracownikiem i jednocześnie pobiera zasiłek macierzyński, podlega przymusowo omawianym ubezpieczeniom z obu tytułów jednocześnie. Płyną z tego dwa wnioski dla czytelnika:

- pracownik – ojciec dziecka ma prawo w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego wykonywać pracę na zlecenie w innej firmie,

- w takim przypadku podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku; z umowy-zlecenia obowiązkowa jest tylko składka zdrowotna.