W Polsce działa tylko kilka towarowych domów maklerskich, które są członkami Towarowej Giełdy Energii SA i mogą być stronami transakcji na niej zawieranych.
Rynek ten jednak cały czas się rozwija i wzbogaca o prawo do obrotu kolejnymi towarami. Na początku września Komisja Nadzoru Finansowego zatwierdziła regulamin obrotu gazem na Towarowej Giełdzie Energii, co zapewne zwiększy atrakcyjność tego rynku.
Warto więc zastanowić się nad założeniem towarowego domu maklerskiego. Kwestie tworzenia giełdy towarowej i towarowego domu maklerskiego reguluje ustawa z 26 października 2000 r. o giełdach towarowych.
Jaki zakres działania
Towarowy dom maklerski wykonuje czynności związane z obrotem towarami giełdowymi, nabywaniem i zbywaniem towarów giełdowych na cudzy rachunek, prowadzeniem rachunków lub rejestrów towarów giełdowych, doradztwem w zakresie obrotu giełdowego, zarządzaniem cudzym pakietem praw majątkowych na jego zlecenie oraz pośredniczeniem w obrocie towarami.
Teoretycznie ustawa przewiduje możliwość prowadzenia obrotu na giełdzie towarowej przez spółki handlowe niebędące towarowymi domami maklerskimi, jeśli spełnią określone wymogi (regulamin giełdy wyklucza taką możliwość). Warto zaznaczyć, że można być członkiem więcej niż jednej giełdy towarowej.
Istnieją dwie drogi zakładania towarowego domu maklerskiego, albo poprzez spełnienie przewidzianych w umowie wymogów i uzyskanie zgody KNF, albo poprzez utworzenie oddziału spółki prowadzącej towarowy dom maklerski na terenie Unii Europejskiej.
Wniosek do KNF
Prowadzenie towarowego domu maklerskiego jest działalnością wymagającą uzyskania zgody Komisji Nadzoru Finansowego. Wydaje się ją na wniosek zainteresowanej strony. Wniosek zawiera szereg elementów i obliguje składającą go osobę do podania szczegółowych informacji.
Jednocześnie składane są one pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. W związku z tym należy zawrzeć w nim klauzulę następującej treści :
„Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia". W pierwszej kolejności podawane są dane personalne wnioskodawcy oraz członków zarządu rady nadzorczej i komisji rewizyjnej wraz z podaniem kwalifikacji zawodowych oraz przebiegu pracy zawodowej tych osób.
We wniosku informuje się także o wspólnikach lub akcjonariuszach towarowego domu maklerskiego wraz z procentowym określeniem posiadanych przez nich głosów na walnym zgromadzeniu.
Co do zasady spółka prowadząca towarowy dom maklerski wnosi środki własne w wysokości 500 tys. zł
Jeśli któryś z nich posiada więcej niż 5 proc. kapitału zakładowego lub 5 proc. głosów w zgromadzeniu ogólnym, musi podać swoje dane personalne wraz z informacją o dotychczasowym przebiegu pracy zawodowej lub wykonywanej działalności gospodarczej oraz informacje o źródłach pochodzenia środków przeznaczonych na nabycie udziałów albo akcji towarowego domu maklerskiego.
Gdy wspólnikiem posiadającym więcej niż 5 proc. akcji jest osoba prawna, podaje się informację na temat wykonywanej działalności gospodarczej, dostarcza zaświadczenie lub oświadczenie o wpisie do właściwego rejestru oraz ostatnie sprawozdanie finansowe. Podobnie ma się kwestia podmiotów dominujących i zależnych wobec wspólników posiadających co najmniej 5 proc. głosów na zgromadzeniu ogólnym lub kapitału zakładowego. Muszą one podać dane personalne lub nazwę firmy oraz opis prowadzonej działalności gospodarczej.
Osoby, które będą kierować działalnością maklerską, muszą złożyć oświadczenia o niekaralności za przestępstwa skarbowe przeciwko mieniu lub dokumentom, za przestępstwa gospodarcze, fałszowanie pieniędzy, papierów wartościowych, znaków urzędowych lub znaków towarowych. Mają także obowiązek podać informację o poprzednio prowadzonej działalności gospodarczej. Jest to zwyczajna procedura w przypadku przedsiębiorstw zajmujących się obrotem pieniędzmi. Ponadto z danych dotyczących bezpośrednio spółki należy podać informację o podmiotach dominujących i zależnych wobec przedsiębiorstwa wnioskującego o zgodę KNF.
Firma musi określić zakres czynności, którymi zamierza się zajmować oraz sprecyzować nazwy towarów, którymi chce obracać. Ponadto ma obowiązek określić giełdy, na których ma być prowadzona działalność maklerska. Wnioskodawca musi także podać informację o wysokości kapitału własnego wraz z podaniem źródeł jego pochodzenia. Trzecim rodzajem dokumentów, jakie należy złożyć, są informacje organizacyjno-finansowe. Zaliczamy do nich analizę ekonomiczno-finansową planowanej działalności w okresie trzyletnim, informację o planowanej organizacji spółki, o posiadanych zasobach materialnych (urządzenia telekomunikacyjne, warunki lokalowe).
Co trzeba dołączyć
Zgodnie z ustawą do wniosku należy dołączyć dokumenty dotyczące spółki (towarowego domu maklerskiego). Wśród nich należy wymienić umowę albo statut spółki wraz z wyciągiem z rejestru przedsiębiorców, regulamin organizacyjny oraz regulamin kontroli wewnętrznej, listę maklerów giełdowych towarowych, którzy będą zatrudnieni przy wykonywaniu czynności, w zakresie których jest zezwolenie KNF.
W przypadku gdy spółka zakładająca dom maklerski istnieje dłużej i tylko ulega przebranżowieniu, należy dołączyć jej ostatnie sprawozdanie finansowe z raportem o badaniu finansowym. Jeśli Komisja Nadzoru Finansowego będzie miała wątpliwości co do odpowiedniego zabezpieczenia interesów klientów towarowego domu maklerskiego, może żądać przedstawienia dodatkowych informacji finansowych i prawnych dotyczących wspólników.
Jakie opłaty
Uzyskanie zezwolenia od KNF podlega opłacie zależnej od zakresu wykonywanych czynności. W żadnym przypadku nie może ona przekroczyć kwoty 4,5 tys. euro. Opłata w takiej wysokości jest pobierana, gdy chodzi o zarządzanie cudzym pakietem praw majątkowych lub pośredniczenie w nabywaniu lub zbywaniu praw majątkowych.
Kapitał zakładowy
Co do zasady spółka prowadząca towarowy dom maklerski wnosi środki własne w wysokości 500 tys. zł. Kwota ta jest mniejsza o połowę w przypadku, gdy nie prowadzi rachunków pieniężnych oraz rachunków lub rejestrów towarów giełdowych i nie przyjmuje środków pieniężnych od klientów. Wymogu 500 tys. zł nie stosuje się, jeżeli towarowy dom maklerski prowadzi jedynie działalność w zakresie obrotu towarami giełdowymi.
Co zawiera zezwolenie
Komisja Nadzoru Finansowej na wydanie zezwolenia zgodnie z ustawą ma dwa miesiące od dnia złożenia wniosku. Po złożeniu wniosku organ wydający zezwolenie ma prawo prosić o uzupełnienie dokumentacji.
Zezwolenie oprócz podstawowych danych teleadresowych zawiera informację o zakresie dozwolonych czynności oraz wymaganej liczbie maklerów giełd towarowych, o wysokości kapitału zakładowego oraz terminie rozpoczęcia działalności. Ponadto określa się w nim warunki techniczne i organizacyjne, jakie musi spełniać towarowy dom maklerski.
Warunki konieczne do spełnienia
Towarowy dom maklerski ma obowiązek zatrudniać co najmniej dwóch maklerów. Ponadto musi dokonywać transakcji i ich rozliczeń na podstawie umowy zawartej z klientem, której integralną częścią jest regulamin.
Określa on m.in. tryb składania zleceń, ich anulowania, sposoby informowania klienta o zawartych transakcjach czy składania skarg. Szczegółowo sposób zawierania transakcji czy opis zawartości regulaminu określa rozporządzenie Rady Ministrów z 3 września 2002 r. w sprawie trybu i warunków postępowania towarowych domów maklerskich. Ważne jest także regularne raportowanie o sytuacji finansowej do Komisji Nadzoru Finansowego.
Ze względu na bardzo obfity zakres objęty obowiązkowym monitoringiem i raportowaniem do organu nadzorczego warto zwrócić uwagę na rozporządzenie Rady Ministrów z 3 września 2002 r. w sprawie zakresu, trybu oraz terminów dostarczania Komisji Papierów Wartościowych i Giełd niektórych informacji dotyczących działalności i sytuacji finansowej towarowych domów maklerskich.
Towarowy dom maklerski ma obowiązek poinformować KNF m.in. o rozpoczęciu działalności, utracie znacznych aktywów finansowych, zbyciu aktywów znacznej wartości lub woli ogłoszenia upadłości. Trzeba pamiętać także o niezwłocznym informowaniu organu nadzorczego o każdej zmianie właścicielskiej w przedsiębiorstwie.
Ile kontroli
Towarowy dom maklerski podlega kontroli Komisji Nadzoru Finansowego, której upoważnieni pracownicy mają prawo wstępu do siedziby towarowego domu maklerskiego oraz wglądu do ksiąg, dokumentów i innych nośników informacji. W przypadku żądania towarowy dom maklerski ma obowiązek skopiować i przekazać kopie wszystkich materiałów urzędnikom KNF.
Komisja ma prawo także zlecić kontrolę sprawozdań finansowych, w razie wykrycia nieprawidłowości kosztami obciążany jest towarowy dom maklerski. Gdy doszło do naruszania przepisów, przekraczania zakresu działalności określonego w zezwoleniu lub naruszania interesów klientów, Komisja Nadzoru Finansowego może cofnąć albo ograniczyć zakres zezwolenia lub nałożyć karę pieniężną w wysokości do 500 tys. zł.
Giełdy zwykle warunkują udział w swoim rynku od uzyskania statusu członka. Może być on obwarowany różnymi wymogami. Często wiąże się to z koniecznością złożenia odpowiednich dokumentów i uiszczenia opłat oraz członkostwem w izbie rozliczającej dany rynek towarowy.
Siedem kroków
Co trzeba zrobić
1. Wybieramy zakres prowadzonej działalności
2. Kompletujemy dokumenty, np. informacja o niekaralności
3. Gromadzimy odpowiedni sprzęt techniczny
4. Poszukujemy co najmniej dwóch maklerów towarowych posiadających licencję KNF
5. Składamy wniosek do KNF wraz z załącznikami
6. Wybieramy giełdę, na której chcemy operować, i zostajemy jej członkiem
7. Pilnujemy sprawozdawczości do KNF
Grzegorz Byszewski ekspert Pracodawcy RP
Komentuje Grzegorz Byszewski, ekspert Pracodawcy RP
Towarowe domy maklerskie są znacznie mniej popularne niż domy maklerskie. Wydaje się jednak, że rozwój giełdy towarowej i wprowadzenie na nią nowych produktów będzie rozwijać rynek i zwiększać obroty.
Wprowadzenie możliwości zakupu gazu na giełdzie z pewnością zwiększy zainteresowanie handlem towarami, co także spowoduje wzrost zapotrzebowania na usługi towarowych domów maklerskich.
